"ဒီမိုကရေစီ"ဆိုတဲ့ စကားလုံးအတိအကျကို အခြေခံဥပဒေထဲမှာ အမေရိကန်တို့ ဘာကြောင့် ထည့်သွင်း မရေးခဲ့သလဲ . . .
397
လင်းမြတ် (NP News) - ဒီဇင်ဘာ ၁၁
အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အခြေခံဥပဒေတစ်ခု လုံးတွင် ဒီမိုကရေစီဆိုသောစကားရပ်ကို တရားဝင် ထည့်သွင်းရေးသားပြုစုထားခြင်းမရှိပေ။ သို့သော် လည်း အမေရိကန်သည် ဒီမိုကရေစီ၏ အခြေခံအ ခွင့်အရေးများကိုသာ လူထုအခွင့်အရေးအတွက် အုပ် ချုပ်ရေးအဆင့် (Administrative Level) နှင့် လုပ်ငန်းအဆင့် (Operation Level) တွင် သွယ်ဝိုက်ပြီး ပြင်ဆင်ပေါင်းစည်း ထည့်သွင်းလုပ်ဆောင်ခြင်းအ ဆင့်သာရှိသည်။
ဒီမိုကရေစီသည် အမေရိကန်၏တန်ဖိုးဟု အတိအကျမေးမည်ဆိုပါက ဒီမိုကရေစီစနစ်ထောက် ခံသူများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများအဖို့သာ ဟုတ်မှန် ကြောင်းဖြေနိုင်သော်ငြားလည်း တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်း အတာဖြင့်ဆိုလျှင် အမေရိကန်၏တန်ဖိုးသည် ဒီ မိုကရေစီလောဆိုသည့်မေးခွန်းမှာ ထပ်မံ မေးခွန်းထုတ် စရာများစွာဖြင့်ပြည့်နှက်နေသည်။ ဒီမိုကရေစီသည် အမေရိကန်၏တန်ဖိုးဟု သတ်မှတ်ရခြင်းအကြောင်း တရားမှာ အမေရိကန်တို့ ယုံကြည်အမြစ်တွယ်ခဲ့သော လူထု၏ အာဏာပိုင်ခြင်း (People’s Sovereignty) ဆိုသော စကားရပ်မှစတင်ခဲ့သည်။
အမေရိကန် ဒီမိုကရေစီ၏ အနှစ်ချုပ်တန် ဖိုးများမှာ-
၁။ လူထုအတွက် ကိုယ်စားလှယ်ရွေးချယ်ခြင်း (Representation) - နိုင်ငံသားများသည် မိမိတို့ကို ကိုယ်စားပြုစေလိုသောကိုယ်စားလှယ်အား ကိုယ်တိုင် ရွေးချယ်နိုင်ခွင့်ရှိခြင်း။
၂။ တန်းတူညီမျှမှု (Equality) - နိုင်ငံသားများသည် တည်ဆဲဥပဒေများအရ အခွင့်အရေးတူညီစွာရရှိပြီး၊ အရည်ချင်းပြည့်မီသူတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲတွင်ပါဝင် မဲပေးဆန္ဒပြုခွင့်ရှိခြင်း။
၃။ တစ်ဦးချင်းစီ၏အခွင့်အရေးများ(Individual Rights) - အခြေခံဥပဒေပါ နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်း ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးစာတမ်း ပထမပြင်ဆင်ချက် (၁၀) ချက် The Constitution's Bill of Rights (the first 10 amendments) အရ စကားလုံးသုံး နှုန်းခြင်း၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လွတ်လပ်ခွင့်ရှိခြင်း၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနှင့်အညီ လွတ်လပ်စွာပြောဆို ပိုင်ခွင့်များကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ အကာအကွယ် ပေးထားသည်။
၄။ တရားဥပဒေ အသက်ဝင်စိုးမိုးခြင်း (Rule of Law) - ဥပဒေသည် လူသားအားလုံးအပေါ် တူညီ မျှတစွာ သက်ရောက်ကာကွယ်စေပြီး အစိုးရသည် ပင်လျှင် ဥပဒေအောက်တွင်ရှိရမည်။
အင်မတန် ကောင်းမွန်ပြည့်စုံသည်ဆို သော ဥပဒေအခွင့်အရေးကောင်းများသည်ပင်လျှင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများနှင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာ တိုး တက်ပြောင်းလဲလာနိုင်သည့် လူမှုအဖွဲ့အစည်းနှင့် ပထဝီနိုင်ငံရေးများအတွက် အံဝင်ခွင်ကျမှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများ ရှိလာနိုင်သည့်သဘောရှိကြသည်။ ထို့ကြောင့် တိုးတက်သောအနောက်နိုင်ငံကြီးများသည် နောင်တွင်ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသောစိန်ခေါ်မှုများကို တွက်ချက်လေ့လာသုတေသနလုပ်တတ်ကြသည့် နည်းတူ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များသည် အမြော်အမြင် ကြီးစွာဖြင့် ဒီမိုကရေစီဆိုသောစကားရပ်ကို အခြေခံ ဥပဒေတွင် စာသားအဖြစ် တရားဝင်ထည့်သွင်း ရေး သားခြင်းမပြုခဲ့ပေ။
နောက်တစ်ခုမှာ လူ့အခွင့်အရေးသည် လည်း အမေရိကန်အတွက် တိုင်းပြည်အတွင်း လက် တွေ့ကျင့်သုံးမှုများတွင် မြေပြင်တွင်ကျင့်သုံးသည့် နည်းဥပဒေကဲ့သို့ရှိသလို လက်နက်သဖွယ် အမြင် မတူသည့်နိုင်ငံများ၊ အင်အားနည်းနိုင်ငံများကို ထိုး နှက်ရာတွင်လည်း အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အချိန်ကာ လကြာမြင့်၍ ခေတ်ကာလများပြောင်း လူမှုမီဒီယာ ကျယ်ပြန့်လာချိန် နိုင်ငံတွင်းသို့ နိုင်ငံခြားသား ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင်သူများလာပြီး ပြည်တွင်းဒီမိုကရက်ပါတီ ဦး ဆောင်ချိန်နှင့် ဒီမိုကရေစီထောက်ခံသူ များသထက် များလာချိန်တွင်တော့ ဒီမိုကရေစီနှင့်လူ့အခွင့်အရေး ခေါင်းစဉ်အောက်က ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို အမေ ရိကန်ပြည်သူများသည် သမ္မတ အိုဘားမား၏ ဒုတိယ သက်တမ်းကစ၍ စတင်သတိပြုမိလာကြပြီး သမ္မတ ထရမ့်အလွန် သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒန်လက်ထက်တွင်တော့ အောက်ပါ အစွန်းရောက်ဒီမိုကရေစီနှင့် လူ့အခွင့်အ ရေး၏ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို အမေရိကန်ပြည်သူ များအကြား ဆိုးရွားစွာရင်ဆိုင်ရကာ ဌာနေဘာသာတ ရားကိုင်းရှိုင်းပြီး အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်ပြင်းသူ နိုင် ငံသားများကို အမျက်ထွက်လာစေပါတော့သည်။
(၁) နိုင်ငံတွင်းသို့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ခိုးဝင်ရောက် လာသူ (၁၀)သန်းမကရှိလာပြီး နိုင်ငံပိုင်ငွေများဖြင့် ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းများဖွင့် ကျန်းမာရေးအစားအ သောက်နှင့် နေစရာပေးရခြင်း။
(၂) ခိုးဝင်သူများ၏ ကလေးငယ်များ အဆမတန်များ ပြားလာမှုနှင့်အတူ အမေရိကန်ဥပဒေအရ ကျောင်း နေအရွယ်ကလေးများသည် နိုင်ငံတွင်းနေထိုင်ခွင့်ရှိရှိ/မရှိရှိ ကျောင်းနေရမည်ဖြစ်ပြီး ကျောင်းမသွားပါက အုပ်ထိန်းသူကို ခေါ်ယူစစ်ဆေးမေးမြန်းအပြစ်ပေးမှု များကြောင့် သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်မြို့များတွင် နိုင်ငံ ခြားသား ကျောင်းဝင်ခွင့်အဆမတန်များလာပြီး ဌာနေ နိုင်ငံသားများ၏သားသမီးများ ကျောင်းအပ်နောက် ကျ၍လူပြည့်ပြီး ကျောင်းဝင်ခွင့်မရသည်အထိဖြစ် လာခြင်း။
(၃) လူ့အခွင့်အရေးအရ အခြားဘာသာခြား လူမျိုး ခြားများကိုစာနာပြီး အသက်မပြည့်သေးသော က လေးများကို မူလတန်းနှင့်အလယ်တန်းကျောင်း အ တော်များများတွင် နိုင်ငံတော်ဘာသာဖြစ်သော ခရစ် ယာန်ဘာသာအရ ဝတ်ပြုဆုတောင်းခြင်း၊ သမ္မာကျမ်း စာဖတ်ခြင်းများကို မပြုလုပ်ရန်တားဆီးကြသော်လည်း လိင်ပညာရေးကိုမူ လိုအပ်သည်ဆိုကာ သင်ကြားပေး ခြင်းနှင့်အတူ နိုင်ငံအတွင်း သက်ငယ် ကိုယ်ဝန်ဆောင် ဦးရေ သိသိသာသာတိုးပွားလာခြင်း။ အစိုးရက သာ မန်ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်ကာလလွန် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချ ခြင်းကို လူသားအခွင့်အရေးခေါင်းစဉ်ဖြင့်ခွင့်ပြု လိုက်ခြင်းဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးငယ်/ အသက်မပြည့်အမျိုးသမီးကလေးများ ကိုယ်ဝန်ဖျက် ချချိန် သေဆုံးမှုနှုန်း သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခြင်း။
(၄) ဒီမိုကရေစီနှင့် လူအခွင့်အရေးအစွန်းရောက်များ ၏သက်ရောက်မှုသည် အခြေခံကျောင်းများအုပ်ချုပ် ရေးနှင့် ဆရာ/ဆရာမများကြားပါစိမ့်ဝင်လာပြီး အ သက်မပြည့်သူကလေးများသည် ဘုရားဝတ်ပြုခွင့်မရ သော်လည်း မိဘအုပ်ထိန်းသူ ဆုံးဖြတ်ချက်မပါဘဲ မိမိ၏လိင်ရပ်တည်မှုကိုကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်နိုင်ပြီး LGBT ဆိုင်ရာများကိုလည်း သင်ကြားပေးခြင်း။
(၅) ဘိုင်ဒန်အစိုးရအောက် ပထမဆုံး အမျိုးသားမှ အမျိုးသမီးလိင်ပြောင်းသူများကို အမျိုးသမီးများအား ကစားပြိုင်ပွဲ (Women Sport) များသို့ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန်ခွင့်ပြုခြင်း၊ မိမိကိုယ်ပိုင်လိင်ရပ်တည်မှု (Gender) ကို ဆန္ဒအရကြေညာ (Declared) ပြီးပါ က မိမိကိုယ်ကိုယ် အမျိုးသမီးကဲ့သို့မှတ်ယူကာ အ မျိုးသမီးအိမ်သာနှင့် လော့ကာအခန်းများကို ဝင်ရောက် ခြင်းအချို့ကို ဒီမိုကရက်အုပ်ချုပ်သည့် ပြည်နယ်အ ချို့တွင်ကျင့်သုံးခဲ့ခြင်းဖြင့် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် လူ သားတန်ဖိုးကိုပါကျဆင်းစေခဲ့သည်။ (ဥပမာ- အမျိုး သားဘဝမှအမျိုးသမီး လိင်ပြောင်း Transgender လက်ဝှေ့သမား၏ ယောကျာ်းအားနှင့်ထိုးသတ်မှု ကြောင့် အမျိုးသမီးပြိုင်ဘက် ဦးနှောက်သေဒဏ်ရာ ရရှိပြီး ဆေးရုံခုတင်ပေါ်တွင် ဘဝဆုံးခဲ့ရခြင်း။ လိင် ကြေညာပြီးသည်ဆိုသောအပြောတစ်ခုနှင့် အမျိုးသ မီး အိမ်သာ၊ လော့ကာခန်းများတွင် ကာမစော်ကားခံ ရခြင်း၊ မိန်းမချင်းပဲဟုအပြောတစ်ခုနှင့် ဗီဒီယို၊ ဓာတ် ပုံရိုက်ကူး အကြပ်ကိုင်ခြင်းအမှုများစွာ ထွက်ပေါ်လာ ခြင်း)။
(၆) ဘိုင်ဒန်အစိုးရလက်ထက် ဒီမိုကရက်နှင့်ရီပတ်ပလစ်ကန်အားပြိုင်မှုများက ဒီမိုကရေစီနှင့်လူ့အခွင့် အရေးစကားလုံး နှစ်ခုကိုအခြေတည်ကာ မိသားစု၊ ဆွေမျိုး၊ လင်မယားကြားအထိ သွေးကွဲ၊ ပြဿနာ တက်၊ မခေါ်မပြောနိုင်ဖြစ် အိမ်ထောင်မိသားစုပြိုကွဲ သည်အထိ ကျယ်ပြန့်များပြားစွာဖြစ်လာခြင်း။
(၇) ဒီမိုကရက်ထောက်ခံသူများက ၎င်းတို့ပြောဆို မဲဆွယ်မှုများကို အမြင်မတူသူ၊ ပြန်လည်ဆွေးနွေးသူ များအား သူတစ်ပါးအမြင်ကို ပြန်လည်နားထောင်ပေး ခြင်း၊ ဆွေးနွေးပေးခြင်း၊ ပြန်လည်ရှင်းပြခွင့်များ မပြုလုပ်သည့်အပြင် ထရမ့်ထောက်ခံသူဟုလည်း ကောင်း၊ ဒီမိုကရေစီနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကို မလိုလား သူဟုလည်းကောင်း၊ လူသားချင်းမစာနာသူဟုလည်း ကောင်း တန်းစွပ်စွဲကာ အုပ်စုဖွဲ့ဘေးတွန်းကြဉ်ပယ် ခြင်း၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်းများအထိ ပြုလုပ်လာကြသည်။
(၈) ဘိုင်ဒန်အစိုးရလက်ထက်တွင် မဲအလားအလာ ရှေ့ပြေးနေသည့် ထရမ့်သာတိုက်ခိုက်ခံရခြင်းမဟုတ် ဘဲ ထရမ့်အစိုးရဖြစ်ခဲ့လျှင် အလားအလာရှိသူ အ မတ်တစ်ဦးအား လုံခြုံရေးအရတိုက်ခိုက်ခွင့်မရ၍ ထိုအမတ်၏ မိအိုဘအိုတို့နေထိုင်ရာအိမ်ကို ညဘက် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ထွက်ပြေးခြင်းအဖြစ် ရိုင်းစိုင်း သည့် ဒီမိုကရေစီလိုလားသူများ၏အပြုအမူကိုပြသခဲ့ ကြသည်။
(၉) အဆိုးရွားဆုံးမှာ ရွေးကောက်ပွဲအကြို လူထုဆွေး နွေးပွဲကာလတွင် ကောလိပ်လူငယ်အချို့က ယခုလို အမြင်တွေမတူခြင်း၊ လုပ်ချင်တာကိုလုပ်ခွင့်မရခြင်း ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံသည် အတင်းစုစည်းထား၍ ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ပြည်နယ်များအကုန် ကိုယ်ပိုင် နိုင်ငံငယ်များအဖြစ် သီးခြားခွဲထွက်သင့်ပြီး အမေရိ ကန်ပြည်ထောင်စုမရှိသင့်တော့ကြောင်း ဆွေးနွေးလာ မှုများ အားပေးထောက်ခံသူများရှိလာသည်။
(၁၀) အဆိုးဆုံးကတော့ ခရစ်ယာန်နိုင်ငံနှင့် ခရစ် ယာန်ဘာသာယုံကြည်သူ အများဆုံးနေထိုင်သော အမေရိကန်တွင် လူသားများအကြား အချိန်နေရာ မရွေး ခရစ်တော်၏ကယ်တင်ခြင်းသတင်းကောင်းကို ဝေမျှခွင့်၊ ချီးမွမ်းခွင့်သည် လုပ်ဆောင်သင့်သော ခရစ် ယာန်ဘာသာဝင်တစ်ယောက်၏ အလေ့အထအဖြစ် နိုင်ငံသား လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများအကြား ယုံကြည် မှုကောင်းအဖြစ် နှစ်ပေါင်းရာချီရှိနေခဲ့ပြီး ယခုလက်ရှိ ဒုတိယသမ္မတ ကမ်မလာဟားရစ်၏ မဲဆွယ်မှုအခမ်း အနား၌ သူကလူ့အခွင့်အရေးနှင့်ဒီမိုကရေစီကို ဇောင်းပေးမဲဆွယ်နေချိန် တက်ရောက်လာသူ ပြည် သူတစ်ဦးက ဘုရားရှင်ကောင်းမြတ်ကြောင်းချီးမွမ်း ေြွကးကြော်လိုက်ချိန် ဟားရစ်က ချက်ချင်းပဲ " မင်း တို့ မဲဆွယ်ပွဲမှားလာတယ်" (You guys are at the wrong rally) ဟုဆိုကာ သူတို့နိုင်ငံရေး မဲဆွယ်ချိန်မှာ ဘုရားရှင်ကောင်းမြတ်ကြောင်း ပြော ရန်မလိုလားဟု သက်ရောက်စေသောသူ၏ သွယ်ဝိုက် စွာတုံ့ပြန် လိုက်မှုဟာ ဘာသာတရားကိုင်းရှိုင်းသော အမေရိကန် နိုင်ငံသားများနှင့် ဒီမိုကရက်ထောက်ခံ သူအတော် များများကို စိတ်မသက်သာ၊ ဝမ်းနည်းစေ ခဲ့သည့်အပြင် ဒေါသထွက်မှုအချို့ကိုလည်း ဖန်တီးသလိုဖြစ်ခဲ့သည်။
အထက်ပါ များပြားလှသော ဘိုင်ဒန်အစိုးရ လက်ထက် ဒီမိုကရေစီနှင့် လူ့အခွင့်အရေးခေါင်းစဉ် အောက်က မှားယွင်းအစွန်းရောက်သောအုပ်ချုပ်မှု၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်သူအများစုက မလိုလားမထောက်ခံကြောင်း သက်သေကတော့ နိုင်ငံ့အရေးဦးစားပေးသူ ထရမ့်က (၄၇)ယောက်မြောက် အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် ရွေး ကောက်ခံရခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ လက်ရှိ ဘိုင် ဒန်အစိုးရ၏ (၄)နှစ်တာကာလဟာ အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု၏တန်ဖိုး၊ ပြည်သူများ၏တန်ဖိုး၊ မိသားစုများ နှင့် လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တန်ဖိုး၊ လူသားတစ်ဦးချင်းစီ၏ပကတိအရှိတရားတန်ဖိုးများသည် အထင်အမြင်အ ယူအဆတစ်ခုအောက် ထိခိုက်ကျဆင်းခဲ့ရသည့်အ ပြင် အမေရိကန်သမိုင်းတွင်မရှိခဲ့ဖူးသော နိုင်ငံအစိတ် စိတ်အမြွှာမြွှာကွဲထွက်သင့်ကြောင်း စိတ်ယုံကြည်ချက် အယူအဆမှာ အနာဂတ်အမေရိကန်လူငယ်များအ ကြား သံမှိုစွဲလာပြီး အနာဂတ်အမေရိကန်ပြည်ထောင် စုသည် တွေးတတ်ရင်တွေးတတ်သလောက် စိုးရိမ်စ ရာများနှင့် ပြည့်နှက်လာသည်။ အမြော်အမြင်ကြီးသော အမေရိကန်၏ ဥပဒေပြုခဲ့သူများနှင့် ယခုဥပဒေပြု နေဆဲလူများယုံကြည်ထားသည့် ပကတိအမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏တန်ဖိုးနှင့် ဦးစားပေးမှုဟာ အမျိုးသား အကျိုးစီးပွား(National Interest) သာဖြစ်ပြီး ပကတိအမေရိကန်၏ အင်အားကြီးမှုဟာ ခေတ်မီလက် နက်တွေထက် ပြည်တွင်းစည်းလုံးညီညွတ်ခြင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ဖက်မှာလည်း အမေရိ ကန်၏ လက်ရှိပြည်တွင်းဖြစ်တည်မှုများကို အမေရိ ကန် ပါဝင်ပက်သက်မှုကြောင့် အမျိုးသားအကျိုးစီးပွား (National Interest) ထိခိုက်နစ်နာဆဲနှင့်နစ်နာခဲ့ ကြပြီး ပြည်တွင်းစည်းလုံးမှုပြိုကွဲနေရသောနိုင်ငံများနှင့် အဓိကပြိုင်ဘက် တရုတ်၊ ရုရှားတို့အဖို့ ပြုံးပြီး လက်ပိုက်ကြည့်ကောင်းချင်စရာ အနေအထားတစ်ခုဖြစ်လာသည်။
အထက်ပါ အမေရိကန်၏ ပြည်တွင်းပြိုကွဲ မှုများနှင့်အတူ ပြည်ပသို့ ဩဇာလွှမ်းမိုးသက်ရောက်မှု ကျဆင်းလာခြင်းများကိုကြည့်ခြင်းအားဖြင့် နောင်အ နာဂတ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ နိုင်ငံနောက် ဆုံးခံတပ်(သို့မဟုတ်) ကျောရိုး(သို့မဟုတ်) အခြေ ခံဥပဒေပြင်ဆင်ချက်များ(Constitution Amend ments) ရှိခဲ့မယ်ဆိုလျှင်ပင် " ဒီမိုကရေစီ" ဆိုသည့် စကားလုံးသည် အမေရိကန်အခြေခံဥပဒေထဲ တ ရားဝင်စကားလုံးအဖြစ် ဝင်ရောက်နေရာယူရန် ခက် ခဲနေဦးမည်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးသမားများ၏ ပြည်ပသုံး အာလုပ်စကားနှင့် ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးခေါင်း စဉ်ဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြု လုပ်ကိုင်စား သောက်သူများ၏ လူကြိုက်များ ပွဲတိုးပါးစပ်ပြောသုံး သော " အပျော်မယား " အဆင့်သုံး ဥပဒေအဖြစ်သာ ဆက်လက်တည်ရှိနေလိမ့်မည်။ လက်ရှိရွေးကောက် ခံသမ္မတ ထရမ့်ဟာ နိုင်ငံတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက် များစွာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ အမေရိကန်၏ပြည်ပဩဇာပြန်လည်တည်ဆောက်မှုအပြင်၊ နိုင်ငံ၏ပြည်လည်တည်ဆောက်ရေး (National Building) အတွက် စိန်ခေါ်မှုများစွာကို တစ်ပြိုင်တည်း ရင်ဆိုင်ရ ခြေရှိနိုင်သည်ဟု သုံးသပ်မိသည်။ အလားတူ အမေရိ ကန်၊ ဗြိတိန်တို့၏ ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးခေါင်း စဉ်ဖြင့် နိုင်ငံအခြေခံဥပဒေနှင့် ပြည်တွင်းရေး ဝင် ရောက်အစွက်ဖက်ခံရသော နိုင်ငံငယ်များအနေဖြင့် အင်အားကြီးမားပါသည်ဆိုသော အမေရိကန်၏ လက်ရှိဘက်စုံ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများကို သင်ခန်းစာ ယူပြီး မိမိနိုင်ငံ ပကတိအခြေအနေ ကြီးမားမြင့်မြတ်လှပြီး ကိုယ့်နိုင်ငံတွင်သာရှိသည့် ဘာသာ၊ သာသနာ၊ လူမျိုး၊ ရိုးရာ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးတန်းအစဉ်အလာများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေကာ အနာဂတ်တွင် ဆက်လက်တည်မြဲစေရန်ဦးစားပေးထားပြီး မိမိလူမှု အသိုင်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုသည်ဟုဆိုသော ဒီမိုက ရေစီနှင့်လူ့အခွင့်အရေးကို မည်သို့မည်ပုံနှင့် မည်မျှ သောအဆင့်ကို ကျင့်သုံးသွားမည်ဆိုသည်ကို ဆုံး ဖြတ်မှုမစောဘဲ အနာဂတ်အတွက် များစွာသော စိုး ရိမ်ရနိုင်ခြေများ (Risks) ကို စဉ်စားတွက်ချက်ပြီး ဆုံး ဖြတ်နိုင်ရန် စုဆည်းလေ့လာမှတ်တမ်းပြုလိုက်ပါသည်။
zawgyi version
"ဒီမိုကေရစီ"ဆိုတဲ့ စကားလုံးအတိအက်ကို အေျခခံဥပေဒထဲမွာ အေမရိကန္တို႔ ဘာေၾကာင့္ ထည့္သြင္း မေရးခဲ့သလဲ . . .
လင္းျမတ္ (NP News) - ဒီဇင္ဘာ ၁၁
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေျခခံဥပေဒတစ္ခု လုံးတြင္ ဒီမိုကေရစီဆိုေသာစကားရပ္ကို တရားဝင္ ထည့္သြင္းေရးသားျပဳစုထားျခင္းမရွိေပ။ သို႔ေသာ္ လည္း အေမရိကန္သည္ ဒီမိုကေရစီ၏ အေျခခံအ ခြင့္အေရးမ်ားကိုသာ လူထုအခြင့္အေရးအတြက္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးအဆင့္ (Administrative Level) ႏွင့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ (Operation Level) တြင္ သြယ္ဝိုက္ၿပီး ျပင္ဆင္ေပါင္းစည္း ထည့္သြင္းလုပ္ေဆာင္ျခင္းအ ဆင့္သာရွိသည္။
ဒီမိုကေရစီသည္ အေမရိကန္၏တန္ဖိုးဟု အတိအက်ေမးမည္ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီစနစ္ေထာက္ ခံသူမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအဖို႔သာ ဟုတ္မွန္ ေၾကာင္းေျဖႏိုင္ေသာ္ျငားလည္း တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္း အတာျဖင့္ဆိုလွ်င္ အေမရိကန္၏တန္ဖိုးသည္ ဒီ မိုကေရစီေလာဆိုသည့္ေမးခြန္းမွာ ထပ္မံ ေမးခြန္းထုတ္ စရာမ်ားစြာျဖင့္ျပည့္ႏွက္ေနသည္။ ဒီမိုကေရစီသည္ အေမရိကန္၏တန္ဖိုးဟု သတ္မွတ္ရျခင္းအေၾကာင္း တရားမွာ အေမရိကန္တို႔ ယုံၾကည္အျမစ္တြယ္ခဲ့ေသာ လူထု၏ အာဏာပိုင္ျခင္း (People’s Sovereignty) ဆိုေသာ စကားရပ္မွစတင္ခဲ့သည္။
အေမရိကန္ ဒီမိုကေရစီ၏ အႏွစ္ခ်ဳပ္တန္ ဖိုးမ်ားမွာ-
၁။ လူထုအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္း (Representation) - ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ မိမိတို႔ကို ကိုယ္စားျပဳေစလိုေသာကိုယ္စားလွယ္အား ကိုယ္တိုင္ ေ႐ြးခ်ယ္ႏိုင္ခြင့္ရွိျခင္း။
၂။ တန္းတူညီမွ်မႈ (Equality) - ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားအရ အခြင့္အေရးတူညီစြာရရွိၿပီး၊ အရည္ခ်င္းျပည့္မီသူတိုင္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ပါဝင္ မဲေပးဆႏၵျပဳခြင့္ရွိျခင္း။
၃။ တစ္ဦးခ်င္းစီ၏အခြင့္အေရးမ်ား(Individual Rights) - အေျခခံဥပေဒပါ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးခ်င္း ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးစာတမ္း ပထမျပင္ဆင္ခ်က္ (၁၀) ခ်က္ The Constitution's Bill of Rights (the first 10 amendments) အရ စကားလုံးသုံး ႏႈန္းျခင္း၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိျခင္း၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းႏွင့္အညီ လြတ္လပ္စြာေျပာဆို ပိုင္ခြင့္မ်ားကို တရားဥပေဒႏွင့္အညီ အကာအကြယ္ ေပးထားသည္။
၄။ တရားဥပေဒ အသက္ဝင္စိုးမိုးျခင္း (Rule of Law) - ဥပေဒသည္ လူသားအားလုံးအေပၚ တူညီ မွ်တစြာ သက္ေရာက္ကာကြယ္ေစၿပီး အစိုးရသည္ ပင္လွ်င္ ဥပေဒေအာက္တြင္ရွိရမည္။
အင္မတန္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စုံသည္ဆို ေသာ ဥပေဒအခြင့္အေရးေကာင္းမ်ားသည္ပင္လွ်င္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားႏွင့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ တိုး တက္ေျပာင္းလဲလာႏိုင္သည့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ပထဝီႏိုင္ငံေရးမ်ားအတြက္ အံဝင္ခြင္က်မႈဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိလာႏိုင္သည့္သေဘာရွိၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တိုးတက္ေသာအေနာက္ႏိုင္ငံႀကီးမ်ားသည္ ေနာင္တြင္ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိေသာစိန္ေခၚမႈမ်ားကို တြက္ခ်က္ေလ့လာသုေတသနလုပ္တတ္ၾကသည့္ နည္းတူ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အေျမာ္အျမင္ ႀကီးစြာျဖင့္ ဒီမိုကေရစီဆိုေသာစကားရပ္ကို အေျခခံ ဥပေဒတြင္ စာသားအျဖစ္ တရားဝင္ထည့္သြင္း ေရး သားျခင္းမျပဳခဲ့ေပ။
ေနာက္တစ္ခုမွာ လူ႔အခြင့္အေရးသည္ လည္း အေမရိကန္အတြက္ တိုင္းျပည္အတြင္း လက္ ေတြ႕က်င့္သုံးမႈမ်ားတြင္ ေျမျပင္တြင္က်င့္သုံးသည့္ နည္းဥပေဒကဲ့သို႔ရွိသလို လက္နက္သဖြယ္ အျမင္ မတူသည့္ႏိုင္ငံမ်ား၊ အင္အားနည္းႏိုင္ငံမ်ားကို ထိုး ႏွက္ရာတြင္လည္း အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိန္ကာ လၾကာျမင့္၍ ေခတ္ကာလမ်ားေျပာင္း လူမႈမီဒီယာ က်ယ္ျပန႔္လာခ်ိန္ ႏိုင္ငံတြင္းသို႔ ႏိုင္ငံျခားသား ေျပာင္းေ႐ႊ႕ ေနထိုင္သူမ်ားလာၿပီး ျပည္တြင္းဒီမိုကရက္ပါတီ ဦး ေဆာင္ခ်ိန္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေထာက္ခံသူ မ်ားသထက္ မ်ားလာခ်ိန္တြင္ေတာ့ ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို အေမ ရိကန္ျပည္သူမ်ားသည္ သမၼတ အိုဘားမား၏ ဒုတိယ သက္တမ္းကစ၍ စတင္သတိျပဳမိလာၾကၿပီး သမၼတ ထရမ့္အလြန္ သမၼတဂ်ိဳးဘိုင္ဒန္လက္ထက္တြင္ေတာ့ ေအာက္ပါ အစြန္းေရာက္ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အ ေရး၏ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို အေမရိကန္ျပည္သူ မ်ားအၾကား ဆိုး႐ြားစြာရင္ဆိုင္ရကာ ဌာေနဘာသာတ ရားကိုင္းရႈိင္းၿပီး အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ျပင္းသူ ႏိုင္ ငံသားမ်ားကို အမ်က္ထြက္လာေစပါေတာ့သည္။
(၁) ႏိုင္ငံတြင္းသို႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ခိုးဝင္ေရာက္ လာသူ (၁၀)သန္းမကရွိလာၿပီး ႏိုင္ငံပိုင္ေငြမ်ားျဖင့္ ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမ်ားဖြင့္ က်န္းမာေရးအစားအ ေသာက္ႏွင့္ ေနစရာေပးရျခင္း။
(၂) ခိုးဝင္သူမ်ား၏ ကေလးငယ္မ်ား အဆမတန္မ်ား ျပားလာမႈႏွင့္အတူ အေမရိကန္ဥပေဒအရ ေက်ာင္း ေနအ႐ြယ္ကေလးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတြင္းေနထိုင္ခြင့္ရွိရွိ/မရွိရွိ ေက်ာင္းေနရမည္ျဖစ္ၿပီး ေက်ာင္းမသြားပါက အုပ္ထိန္းသူကို ေခၚယူစစ္ေဆးေမးျမန္းအျပစ္ေပးမႈ မ်ားေၾကာင့္ သက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံ ျခားသား ေက်ာင္းဝင္ခြင့္အဆမတန္မ်ားလာၿပီး ဌာေန ႏိုင္ငံသားမ်ား၏သားသမီးမ်ား ေက်ာင္းအပ္ေနာက္ က်၍လူျပည့္ၿပီး ေက်ာင္းဝင္ခြင့္မရသည္အထိျဖစ္ လာျခင္း။
(၃) လူ႔အခြင့္အေရးအရ အျခားဘာသာျခား လူမ်ိဳး ျခားမ်ားကိုစာနာၿပီး အသက္မျပည့္ေသးေသာ က ေလးမ်ားကို မူလတန္းႏွင့္အလယ္တန္းေက်ာင္း အ ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာျဖစ္ေသာ ခရစ္ ယာန္ဘာသာအရ ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းျခင္း၊ သမၼာက်မ္း စာဖတ္ျခင္းမ်ားကို မျပဳလုပ္ရန္တားဆီးၾကေသာ္လည္း လိင္ပညာေရးကိုမူ လိုအပ္သည္ဆိုကာ သင္ၾကားေပး ျခင္းႏွင့္အတူ ႏိုင္ငံအတြင္း သက္ငယ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ဦးေရ သိသိသာသာတိုးပြားလာျခင္း။ အစိုးရက သာ မန္ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ကာလလြန္ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ် ျခင္းကို လူသားအခြင့္အေရးေခါင္းစဥ္ျဖင့္ခြင့္ျပဳ လိုက္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးငယ္/ အသက္မျပည့္အမ်ိဳးသမီးကေလးမ်ား ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ ခ်ခ်ိန္ ေသဆုံးမႈႏႈန္း သိသိသာသာ ျမင့္တက္လာျခင္း။
(၄) ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူအခြင့္အေရးအစြန္းေရာက္မ်ား ၏သက္ေရာက္မႈသည္ အေျခခံေက်ာင္းမ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးႏွင့္ ဆရာ/ဆရာမမ်ားၾကားပါစိမ့္ဝင္လာၿပီး အ သက္မျပည့္သူကေလးမ်ားသည္ ဘုရားဝတ္ျပဳခြင့္မရ ေသာ္လည္း မိဘအုပ္ထိန္းသူ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မပါဘဲ မိမိ၏လိင္ရပ္တည္မႈကိုကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ၿပီး LGBT ဆိုင္ရာမ်ားကိုလည္း သင္ၾကားေပးျခင္း။
(၅) ဘိုင္ဒန္အစိုးရေအာက္ ပထမဆုံး အမ်ိဳးသားမွ အမ်ိဳးသမီးလိင္ေျပာင္းသူမ်ားကို အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား ကစားၿပိဳင္ပြဲ (Women Sport) မ်ားသို႔ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ရန္ခြင့္ျပဳျခင္း၊ မိမိကိုယ္ပိုင္လိင္ရပ္တည္မႈ (Gender) ကို ဆႏၵအရေၾကညာ (Declared) ၿပီးပါ က မိမိကိုယ္ကိုယ္ အမ်ိဳးသမီးကဲ့သို႔မွတ္ယူကာ အ မ်ိဳးသမီးအိမ္သာႏွင့္ ေလာ့ကာအခန္းမ်ားကို ဝင္ေရာက္ ျခင္းအခ်ိဳ႕ကို ဒီမိုကရက္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ျပည္နယ္အ ခ်ိဳ႕တြင္က်င့္သုံးခဲ့ျခင္းျဖင့္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္ လူ သားတန္ဖိုးကိုပါက်ဆင္းေစခဲ့သည္။ (ဥပမာ- အမ်ိဳး သားဘဝမွအမ်ိဳးသမီး လိင္ေျပာင္း Transgender လက္ေဝွ႔သမား၏ ေယာက်ာ္းအားႏွင့္ထိုးသတ္မႈ ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးၿပိဳင္ဘက္ ဦးေႏွာက္ေသဒဏ္ရာ ရရွိၿပီး ေဆး႐ုံခုတင္ေပၚတြင္ ဘဝဆုံးခဲ့ရျခင္း။ လိင္ ေၾကညာၿပီးသည္ဆိုေသာအေျပာတစ္ခုႏွင့္ အမ်ိဳးသ မီး အိမ္သာ၊ ေလာ့ကာခန္းမ်ားတြင္ ကာမေစာ္ကားခံ ရျခင္း၊ မိန္းမခ်င္းပဲဟုအေျပာတစ္ခုႏွင့္ ဗီဒီယို၊ ဓာတ္ ပုံ႐ိုက္ကူး အၾကပ္ကိုင္ျခင္းအမႈမ်ားစြာ ထြက္ေပၚလာ ျခင္း)။
(၆) ဘိုင္ဒန္အစိုးရလက္ထက္ ဒီမိုကရက္ႏွင့္ရီပတ္ပလစ္ကန္အားၿပိဳင္မႈမ်ားက ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္ အေရးစကားလုံး ႏွစ္ခုကိုအေျခတည္ကာ မိသားစု၊ ေဆြမ်ိဳး၊ လင္မယားၾကားအထိ ေသြးကြဲ၊ ျပႆနာ တက္၊ မေခၚမေျပာႏိုင္ျဖစ္ အိမ္ေထာင္မိသားစုၿပိဳကြဲ သည္အထိ က်ယ္ျပန႔္မ်ားျပားစြာျဖစ္လာျခင္း။
(၇) ဒီမိုကရက္ေထာက္ခံသူမ်ားက ၎တို႔ေျပာဆို မဲဆြယ္မႈမ်ားကို အျမင္မတူသူ၊ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးသူ မ်ားအား သူတစ္ပါးအျမင္ကို ျပန္လည္နားေထာင္ေပး ျခင္း၊ ေဆြးေႏြးေပးျခင္း၊ ျပန္လည္ရွင္းျပခြင့္မ်ား မျပဳလုပ္သည့္အျပင္ ထရမ့္ေထာက္ခံသူဟုလည္း ေကာင္း၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကို မလိုလား သူဟုလည္းေကာင္း၊ လူသားခ်င္းမစာနာသူဟုလည္း ေကာင္း တန္းစြပ္စြဲကာ အုပ္စုဖြဲ႕ေဘးတြန္းၾကဥ္ပယ္ ျခင္း၊ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္တိုက္ခိုက္ျခင္းမ်ားအထိ ျပဳလုပ္လာၾကသည္။
(၈) ဘိုင္ဒန္အစိုးရလက္ထက္တြင္ မဲအလားအလာ ေရွ႕ေျပးေနသည့္ ထရမ့္သာတိုက္ခိုက္ခံရျခင္းမဟုတ္ ဘဲ ထရမ့္အစိုးရျဖစ္ခဲ့လွ်င္ အလားအလာရွိသူ အ မတ္တစ္ဦးအား လုံၿခဳံေရးအရတိုက္ခိုက္ခြင့္မရ၍ ထိုအမတ္၏ မိအိုဘအိုတို႔ေနထိုင္ရာအိမ္ကို ညဘက္ ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ထြက္ေျပးျခင္းအျဖစ္ ႐ိုင္းစိုင္း သည့္ ဒီမိုကေရစီလိုလားသူမ်ား၏အျပဳအမူကိုျပသခဲ့ ၾကသည္။
(၉) အဆိုး႐ြားဆုံးမွာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအႀကိဳ လူထုေဆြး ေႏြးပြဲကာလတြင္ ေကာလိပ္လူငယ္အခ်ိဳ႕က ယခုလို အျမင္ေတြမတူျခင္း၊ လုပ္ခ်င္တာကိုလုပ္ခြင့္မရျခင္း ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အတင္းစုစည္းထား၍ ျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္နယ္မ်ားအကုန္ ကိုယ္ပိုင္ ႏိုင္ငံငယ္မ်ားအျဖစ္ သီးျခားခြဲထြက္သင့္ၿပီး အေမရိ ကန္ျပည္ေထာင္စုမရွိသင့္ေတာ့ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးလာ မႈမ်ား အားေပးေထာက္ခံသူမ်ားရွိလာသည္။
(၁၀) အဆိုးဆုံးကေတာ့ ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ခရစ္ ယာန္ဘာသာယုံၾကည္သူ အမ်ားဆုံးေနထိုင္ေသာ အေမရိကန္တြင္ လူသားမ်ားအၾကား အခ်ိန္ေနရာ မေ႐ြး ခရစ္ေတာ္၏ကယ္တင္ျခင္းသတင္းေကာင္းကို ေဝမွ်ခြင့္၊ ခ်ီးမြမ္းခြင့္သည္ လုပ္ေဆာင္သင့္ေသာ ခရစ္ ယာန္ဘာသာဝင္တစ္ေယာက္၏ အေလ့အထအျဖစ္ ႏိုင္ငံသား လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားအၾကား ယုံၾကည္ မႈေကာင္းအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီရွိေနခဲ့ၿပီး ယခုလက္ရွိ ဒုတိယသမၼတ ကမ္မလာဟားရစ္၏ မဲဆြယ္မႈအခမ္း အနား၌ သူကလူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ဒီမိုကေရစီကို ေဇာင္းေပးမဲဆြယ္ေနခ်ိန္ တက္ေရာက္လာသူ ျပည္ သူတစ္ဦးက ဘုရားရွင္ေကာင္းျမတ္ေၾကာင္းခ်ီးမြမ္း ေျြကးေၾကာ္လိုက္ခ်ိန္ ဟားရစ္က ခ်က္ခ်င္းပဲ " မင္း တို႔ မဲဆြယ္ပြဲမွားလာတယ္" (You guys are at the wrong rally) ဟုဆိုကာ သူတို႔ႏိုင္ငံေရး မဲဆြယ္ခ်ိန္မွာ ဘုရားရွင္ေကာင္းျမတ္ေၾကာင္း ေျပာ ရန္မလိုလားဟု သက္ေရာက္ေစေသာသူ၏ သြယ္ဝိုက္ စြာတုံ႔ျပန္ လိုက္မႈဟာ ဘာသာတရားကိုင္းရႈိင္းေသာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကရက္ေထာက္ခံ သူအေတာ္ မ်ားမ်ားကို စိတ္မသက္သာ၊ ဝမ္းနည္းေစ ခဲ့သည့္အျပင္ ေဒါသထြက္မႈအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ဖန္တီးသလိုျဖစ္ခဲ့သည္။
အထက္ပါ မ်ားျပားလွေသာ ဘိုင္ဒန္အစိုးရ လက္ထက္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးေခါင္းစဥ္ ေအာက္က မွားယြင္းအစြန္းေရာက္ေသာအုပ္ခ်ဳပ္မႈ၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ျပည္သူအမ်ားစုက မလိုလားမေထာက္ခံေၾကာင္း သက္ေသကေတာ့ ႏိုင္ငံ့အေရးဦးစားေပးသူ ထရမ့္က (၄၇)ေယာက္ေျမာက္ အေမရိကန္သမၼတအျဖစ္ ေ႐ြး ေကာက္ခံရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ လက္ရွိ ဘိုင္ ဒန္အစိုးရ၏ (၄)ႏွစ္တာကာလဟာ အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စု၏တန္ဖိုး၊ ျပည္သူမ်ား၏တန္ဖိုး၊ မိသားစုမ်ား ႏွင့္ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္တန္ဖိုး၊ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ပကတိအရွိတရားတန္ဖိုးမ်ားသည္ အထင္အျမင္အ ယူအဆတစ္ခုေအာက္ ထိခိုက္က်ဆင္းခဲ့ရသည့္အ ျပင္ အေမရိကန္သမိုင္းတြင္မရွိခဲ့ဖူးေသာ ႏိုင္ငံအစိတ္ စိတ္အႁမႊာႁမႊာကြဲထြက္သင့္ေၾကာင္း စိတ္ယုံၾကည္ခ်က္ အယူအဆမွာ အနာဂတ္အေမရိကန္လူငယ္မ်ားအ ၾကား သံမႈိစြဲလာၿပီး အနာဂတ္အေမရိကန္ျပည္ေထာင္ စုသည္ ေတြးတတ္ရင္ေတြးတတ္သေလာက္ စိုးရိမ္စ ရာမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္လာသည္။ အေျမာ္အျမင္ႀကီးေသာ အေမရိကန္၏ ဥပေဒျပဳခဲ့သူမ်ားႏွင့္ ယခုဥပေဒျပဳ ေနဆဲလူမ်ားယုံၾကည္ထားသည့္ ပကတိအေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏တန္ဖိုးႏွင့္ ဦးစားေပးမႈဟာ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား(National Interest) သာျဖစ္ၿပီး ပကတိအေမရိကန္၏ အင္အားႀကီးမႈဟာ ေခတ္မီလက္ နက္ေတြထက္ ျပည္တြင္းစည္းလုံးညီၫြတ္ျခင္းျဖစ္တယ္ဆိုတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ဖက္မွာလည္း အေမရိ ကန္၏ လက္ရွိျပည္တြင္းျဖစ္တည္မႈမ်ားကို အေမရိ ကန္ ပါဝင္ပက္သက္မႈေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား (National Interest) ထိခိုက္နစ္နာဆဲႏွင့္နစ္နာခဲ့ ၾကၿပီး ျပည္တြင္းစည္းလုံးမႈၿပိဳကြဲေနရေသာႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အဓိကၿပိဳင္ဘက္ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွားတို႔အဖို႔ ၿပဳံးၿပီး လက္ပိုက္ၾကည့္ေကာင္းခ်င္စရာ အေနအထားတစ္ခုျဖစ္လာသည္။
အထက္ပါ အေမရိကန္၏ ျပည္တြင္းၿပိဳကြဲ မႈမ်ားႏွင့္အတူ ျပည္ပသို႔ ဩဇာလႊမ္းမိုးသက္ေရာက္မႈ က်ဆင္းလာျခင္းမ်ားကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေနာင္အ နာဂတ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ႏိုင္ငံေနာက္ ဆုံးခံတပ္(သို႔မဟုတ္) ေက်ာ႐ိုး(သို႔မဟုတ္) အေျခ ခံဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္မ်ား(Constitution Amend ments) ရွိခဲ့မယ္ဆိုလွ်င္ပင္ " ဒီမိုကေရစီ" ဆိုသည့္ စကားလုံးသည္ အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒထဲ တ ရားဝင္စကားလုံးအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ေနရာယူရန္ ခက္ ခဲေနဦးမည္ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ား၏ ျပည္ပသုံး အာလုပ္စကားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေခါင္း စဥ္ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းျပဳ လုပ္ကိုင္စား ေသာက္သူမ်ား၏ လူႀကိဳက္မ်ား ပြဲတိုးပါးစပ္ေျပာသုံး ေသာ " အေပ်ာ္မယား " အဆင့္သုံး ဥပေဒအျဖစ္သာ ဆက္လက္တည္ရွိေနလိမ့္မည္။ လက္ရွိေ႐ြးေကာက္ ခံသမၼတ ထရမ့္ဟာ ႏိုင္ငံတိုးတက္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ မ်ားစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ အေမရိကန္၏ျပည္ပဩဇာျပန္လည္တည္ေဆာက္မႈအျပင္၊ ႏိုင္ငံ၏ျပည္လည္တည္ေဆာက္ေရး (National Building) အတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားစြာကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ရင္ဆိုင္ရ ေျခရွိႏိုင္သည္ဟု သုံးသပ္မိသည္။ အလားတူ အေမရိ ကန္၊ ၿဗိတိန္တို႔၏ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အခြင့္အေရးေခါင္း စဥ္ျဖင့္ ႏိုင္ငံအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ျပည္တြင္းေရး ဝင္ ေရာက္အစြက္ဖက္ခံရေသာ ႏိုင္ငံငယ္မ်ားအေနျဖင့္ အင္အားႀကီးမားပါသည္ဆိုေသာ အေမရိကန္၏ လက္ရွိဘက္စုံ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို သင္ခန္းစာ ယူၿပီး မိမိႏိုင္ငံ ပကတိအေျခအေန ႀကီးမားျမင့္ျမတ္လွၿပီး ကိုယ့္ႏိုင္ငံတြင္သာရွိသည့္ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ လူမ်ိဳး၊ ႐ိုးရာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထုံးတန္းအစဥ္အလာမ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေစကာ အနာဂတ္တြင္ ဆက္လက္တည္ၿမဲေစရန္ဦးစားေပးထားၿပီး မိမိလူမႈ အသိုင္းအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုသည္ဟုဆိုေသာ ဒီမိုက ေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရးကို မည္သို႔မည္ပုံႏွင့္ မည္မွ် ေသာအဆင့္ကို က်င့္သုံးသြားမည္ဆိုသည္ကို ဆုံး ျဖတ္မႈမေစာဘဲ အနာဂတ္အတြက္ မ်ားစြာေသာ စိုး ရိမ္ရႏိုင္ေျခမ်ား (Risks) ကို စဥ္စားတြက္ခ်က္ၿပီး ဆုံး ျဖတ္ႏိုင္ရန္ စုဆည္းေလ့လာမွတ္တမ္းျပဳလိုက္ပါသည္။