မင်းမဲ့တိုင်းပြည် ဆီးရီးယား၌ ပြည်ပနိုင်ငံတို့က စိတ်ထင်တိုင်း ကျူးကျော်မွှေနှောက်နေ
556
Htay Oung (NP News) - ဒီဇင်ဘာ ၂၁
မော့ဆက်ထောက်လှမ်းရေးအဖြစ် ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှာကွပ်မျက်ခြင်းခံရသူ ကမ္ဘာကျော်သူလျှိုကြီး အလီကို ဟင်းရဲ့ရုပ်ကလာပ်ကို ကောင်းမွန်စွာသင်္ဂြိုဟ်ဖို့အတွက် ပြန်လည်ဖော်ယူလာခဲ့ကြောင်းကောလာဟ လတွေဟာ မဟုတ်မမှန်ကြောင်း အစ္စရေး တာဝန်ရှိသူ တွေက ငြင်းဆိုတယ်လို့ ‘‘တိုင်းမ်အော့ဖ် အစ္စရေး”က ရေးသားပါတယ
အလီယာဟူ ဘင်ဆူလ်ကိုဟင်းဟာ အီဂျစ်လူမျိုးစီးပွားရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဆီးရီယား အထက်တန်း လွှာတွေ၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ထိပ်တန်း စစ်ဘက်အရာရှိကြီးတွေအကြား ဝင်ဆံ့ကျင်လည်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ (၁၉၆၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၅ ခုနှစ်)အထိ ဆီးရီးယားနိုင်ငံရဲ့ အရေးကြီးလျှို့ဝှက်သတင်းတွေကို အရယူပြီး အစ္စရေးရဲ့ မော့ဆက် ထောက်လှမ်းအဖွဲ့ထံ ပေးပို့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ တောင်အမေရိက အာဂျင်တီးနား နိုင်ငံဆီးရီးယားအသိုင်းအဝိုင်းမှတစ်ဆင့် ဒမတ်စ ကတ်ကိုရောက်လာတဲ့ အလီကိုဟင်းရဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေ ဟာအလွန်သေသပ်ပိရိခဲ့ပြီး ဆီးရီးယားအစိုးရက ဒုတိယဝန်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်ဖို့အထိတောင် စဉ်းစား ခံရတယ်လို့ဆိုကြပါတယ်။ ကိုဟင်း ပေးပို့တဲ့သတင်း တွေကြောင့် အစ္စရေးမှာ အကြီးအကျယ်အကျိုးရှိခဲ့ပြီး အစောပိုင်း အောင်မြင်ခဲ့ပေမယ့် ဆီးရီးယားသူလျှိုတို့ရဲ့ တန်ပြန်ထောက် လှမ်းမှုကြောင့် အဖမ်းခံလိုက်ရပါတယ်။ (၁၉၆၅)ခုနှစ် မေလ (၁၈)ရက် ဒမတ်စကတ် မြို့တော် ‘မာဂျားရင်ပြင်’ လူပုံအလယ် ကြိုးပေးကွပ်မျက်ခံရချိန် အလီကိုဟင်းဟာ အသက်(၄၀)အရွယ် သာရှိပါသေးတယ်။
ရန်ဘက်တိုင်းပြည်ရဲ့ ထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေအကြား သူ့လူမျိုးမဟုတ်သူ သူလျှိုတစ်ဦးကို မွေးမြူထားနိုင်တဲ့အထိ အစ္စရေး ထောက်လှမ်းရေးရဲ့အောင်မြင်မှုကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံး က အံ့ဩလေးစားခဲ့ရပါတယ်။ အလီကိုဟင်းကို ကွပ်မျက်ခြင်းကြောင့် အစ္စရေးနဲ့ဆီးရီးယားအကြား အပြန်အလှန်ရန်စမှုတွေ အထွတ်အထိပ် ရောက်သွားပြီး (၁၉၆၇)ခုနှစ် တတိယအကြိမ် အာရပ်-အစ္စရေး (၆) ရက်စစ်ပွဲဖြစ်ပွားတဲ့အထိ ဦးတည်သွားခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အလီကိုဟင်းဟာ အစ္စရေးရဲ့သမိုင်းတစ်လျှောက် အအောင်မြင်ဆုံးနဲ့အရဲရင့်ဆုံး အမျိုးသား သူရဲကောင်း တစ်ဦးဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရဲ့လမ်းတွေ၊ ရပ်ကွက် အတော်များများကို သူ့နာမည်နဲ့ ဂုဏ်ပြုမှည့်ခေါ်ခဲ့ ကြပါတယ်။ သူ့အကြောင်း နဲ့ပတ်သက်ပြီး ရုပ်ရှင်ဝတ္ထု များစွာလည်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့တယ်။
(၃၅)မီလီမီတာ ဖလင်နဲ့ရိုက်ကူးထားတဲ့ ကွပ်မျက်ခြင်းမှတ်တမ်းအရ အလီကိုဟင်းရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို ခေါင်းတလားတစ်ခုအတွင်းထည့်သွင်းခဲ့ ကြောင်းတွေ့ရပြီး တစ်ရက်နှစ်ရက်အကြာမှာ သင်္ချိုင်း တစ်ခုကိုရွှေ့ပြောင်း ခဲ့ကြောင်း သတင်းတွေ ထွက်ပေါ် ခဲ့ပါတယ်။ ရုပ်ကလပ်ကို ထုတ်ယူခွင့်ပြုပါရန် ကိုဟင်းရဲ့ဇနီး ကျန်ရစ်သူမုဆိုးမ “နာဒီယာကိုဟင်း”က အကြိမ်ကြိမ်အသနားခံခဲ့ပေမယ့် ဆီးရီးယားအစိုးရက ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။ ကိုဟင်းရဲ့ ကြွင်းကျန် ရုပ်ကလပ်ကို အစ္စရေးနိုင်ငံမှာ မြှုပ်နှံခွင့်ပေးဖို့ အမေရိကန်အစိုးရအ ပါအဝင် နိုင်ငံအချို့ရဲ့ သံတမန်ရေးကြိုးပမ်းမှုတွေက လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ ကွယ်လွန်သူရဲ့ရုပ်ကလပ် ဟာညစ်ညမ်းတယ်လို့ ဂျူးဘာသာရေးနဲ့ ဆန့်ကျင် နေသည့်တိုင် ကိုဟင်းရဲ့ရုပ်အလောင်းကိုပြန်ယူပြီး ဟာဇယ်တောင်ကုန်း “ပျောက်ဆုံးစစ်သည်တော် ဗိမာန်”မှာ မြှုပ်နှံရေးကိစ္စဟာ မော့ဆက်ထောက်လှမ်းရေးနဲ့ အစ္စရေးအစိုးရအဆက်ဆက်တို့ရဲ့ တာဝန်သဖွယ်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံအတွင်း အထူးလျှို့ ဝှက်စစ်ဆင်ရေးခင်းကျင်းပြီး ရုပ်အလောင်းကို ဖော်ထုတ်သယ်ယူဖို့အထိစီစဉ်ခဲ့ကြတယ်လို့လည်း ဆိုပါ တယ်။ ကွပ်မျက်ခံရခြင်းမတိုင်မီ ကိုဟင်းဝတ်ခဲ့တဲ့ လက်ပတ်နာရီကိုတောင် မော့ဆက်ထောက်လှမ်းရေး က ဈေးကြီးပေး ဝယ်ယူရရှိသွားကြောင်း သတင်းတွေ လည်းထွက်ပေါ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။
မြေထဲပင်လယ်အရှေ့ဘက်ကမ်းမှာရှိတဲ့ ဆီးရီးယားနိုင်ငံဟာ လူဦးရေ (၂၅)သန်းခန့်နေထိုင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ (၂၈%)ခန့် ကျယ်ဝန်းပါတယ်။ (၁၉၄၉)ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးကတည်းက အာဏာသိမ်းမှု တွေနဲ့ မတည်မငြိမ်ဖြစ်ခဲ့ ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ အာရပ်-အစ္စရေး စစ်ပွဲများမှာလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ (၁၉၆၆-၁၉၇၀)ခုနှစ်အကြား အာဏာ သိမ်းမှု တန်ပြန်အာဏာသိမ်းမှုတွေနဲ့ ဘာ့သ်ပါတီအစိုးရက အာဏာရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားမှာ လူနည်းစုဖြစ်တဲ့ အယ်လာဝိုက်မျိုးနွယ်စုတို့က တိုင်းပြည်ကိုချုပ်ကိုင် ထားပြီး မျိုးရိုးစဉ်ဆက် လက်ဆင့်ကမ်းတဲ့ အာဏာရှင် စနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့ပါတယ်။ (၂၀ဝဝ)ပြည့်နှစ်မှာ ဟာဖက်အာဆတ်ကွယ်လွန်ပြီး သားဖြစ်သူ မျက်စိအထူးကုဆရာဝန် ဘာရှားအာ ဆတ်က ဆက်ခံပါတယ်။ (၂၀၁၁) ခုနှစ် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ အာဏာရှင် ဖယ်ရှားရေး “အာရပ်နွေဦး”မှာ ဆန္ဒပြအရပ်သားတွေ ကို သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ်ရာမှ “ဆီးရီးယားတော်လှန် ရေး” ပြည်တွင်းစစ် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။
ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် လူပေါင်း(၆)သိန်း နီးပါး သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ သန်းပေါင်းများစွာသော အရပ်သားတွေဟာ အိုးပစ်အိမ်ပစ် စစ်ဘေးရှောင်ဘဝ သက်ဆင်းသွားကြရပြီး ပြည်ပနိုင်ငံတွေကိုထွက်ပြေး ရသူ သန်းချီရှိခဲ့ပါတယ်။ ကနဦး နယ်မြေအများအပြား ကိုဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်တွေဟာ (၂၀၁၄)ခုနှစ် အိုင်စစ် (ISIS) ဘာသာရေး အစွန်းရောက်အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုမှာ ရုရှားလေတပ်ရဲ့အကူအညီနဲ့ နယ်မြေအချို့ကို ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံအတွင်း နယ်မြေအတော်များများကို ဆီးရီးယားတော် လှန်ရေးသူပုန်များအပါအဝင်၊ အိုင်စစ် အကြမ်းဖက် များ၊ တူရကီနဲ့ အမေရိကန်တို့က လေ့ကျင့်လက်နက်တပ်ဆင်ပေးထားတဲ့ လူမျိုးစုသူပုန်တွေက သိမ်းပိုက်ထားပါတယ်။
(၂၀၂၄)ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှာ အာဆတ်အ စိုးရဆန့်ကျင်ရေးသူပုန်အဖွဲ့မျိုးစုံတို့က (၂၀၂၀)ပြည့် နှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ထိုးစစ်များကို စတင်လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံရဲ့ဒုတိယအကြီးဆုံး အလက်ပိုမြို့ကို ‘ဟေရတ်တဟား အယ်လ်ရှန်း’အမည်ရှိ HTS သူပုန်အုပ်စုက စတင်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အယ်လ် ကိုင်ဒါအကြမ်းဖက်အဖွဲ့ကြီးရဲ့ “အယ်လ်နျူးဆာ” ဒေသန္တရအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ HTS တို့ဟာ မြို့ပြပြောက်ကျားစစ်မှာ သူမတူအောင် ထူးချွန်သူ တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာ (၈)ရက် ဒမတ်စကတ်မြို့တော်ကို HTS တို့က ရုတ်တရက်သိမ်းယူလိုက်တာ ကြောင့် သမ္မတ ဘာရှာအာဆတ် တိုင်းပြည်မှထွက်ပြေး ရပြီး ဆီးရီးယားအစိုးရ ပြိုလဲသွားခဲ့ပါတယ်။
အလက်ပိုနဲ့ဒမတ်စကတ်ကို သိမ်းယူလိုက် တဲ့ HTS တို့ဟာ ရက်သတ္တ(၂)အပတ်တွင်း တောင် မြောက် အဝေးပြေးလမ်းမကြီးတစ်လျှောက် မြို့တွေ နဲ့မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေဧရိယာအနည်းငယ်အပါ အဝင် နိုင်ငံအနောက် ပိုင်းနယ်မြေတချို့ကို စိုးမိုးထား ပါတယ်။ ကျန်နယ်မြေတွေက အာဆတ် သစ္စာခံ အစိုးရတပ်တွေ၊ သူ့ရဲ့မဟာမိတ် အီရန်ကျောထောက် နောက်ခံ ဟစ္စဘိုလာတွေ၊ အယူအဆအမျိုးမျိုးနဲ့ ဆီးရီးယားသူပုန်တွေ၊ အိုင်စစ် ဘာသာရေးအစွန်း ရောက် အကြမ်းဖက်တွေ၊ တူရကီဩဇာခံနဲ့ အမေရိ ကန်ဩဇာခံ ကာ့ဒ်သူပုန်တွေရှိနေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် အီရတ်နယ်စပ် ဆီးရီးယားပိုင်နက်ထဲမှာ အမေရိ ကန်စစ်စခန်းတွေရှိနေပြီး ဆီးရီးယားအလယ်ပိုင်း အိုင်စစ်အကြမ်းဖက်စခန်းတွေကို ပဲ့ထိန်းဒုံး ကျည်တွေနဲ့ လေကြောင်းမှတိုက်ခိုက်နေပါတယ်။ လာရာနဲ့ လားရာ မတူညီတဲ့ အဲဒီလက်နက်ကိုင်တပ် တွေဟာ တစ်ယောက်တစ်ပေါက်ပြောကြ၊ အချင်းချင်း လှည့်ပတ်တိုက်ခိုက်နေကြတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။
HTS အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် “အဘူ မိုဟာမက် အယ်လ်ဂျူလာနီ” ဟာ ဂျူလာနီဟာ (၂၀၁၇)ခုနှစ်အထိ အယ်လ်ကိုင်ဒါဟောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဝါရှင်တန်က ဆုငွေ ဒေါ်လာ (၁၀)သန်း ထုတ်ပြန်ထားပြီး အမေရိကန် နေဗီဆီးလ် တွေက လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ဖို့အကြိမ်ကြိမ် ကြိုးစားခဲ့ကြဖူးပါတယ်။
အာဆတ်ထွက်ပြေးရခြင်းဟာ (၁၃)နှစ် ကြာဆီးရီးယားပြည်တွင်းစစ်ချုပ်ငြိမ်းပြီး အာဏာ ရှင်ဖယ်ရှားရေး ‘အာရပ်နွေဦး တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲ လုံးဝမဟုတ်ပါဘူး၊ ပြည်တွင်းစစ်နဲ့ ပြာပုံဖြစ်နေတဲ့ ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြိုကွဲမှုပီပြင် သွားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဆယ်စုနှစ်ကြာ ပြည်တွင်းစစ်ကာလဖောချင်းသော ချင်းဖြစ်နေတဲ့ လက်နက်တွေ၊ စစ်ပွဲကာလအငတ် ဘေးနဲ့ အသေမခံနိုင်သူ၊ နီးရာဓား ကြောက်ရသူတွေက အာဆတ်အလွန် ဆီးရီးယား ပဋိပက္ခမှာ လူသစ်-တပ်သား သစ်တွေစုဆောင်းခံရဖို့ရေခံမြေခံ ဖြစ်နေပါတယ်။
ဒီလိုအချိန် သူ့နိုင်ငံ လုံခြုံရေး-အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင် အင်မတန်လက်မြန် တဲ့အစ္စရေးက ဆီးရီးယားအစိုးရတပ် အခြေစိုက် စခန်းတွေ၊ လက်နက်ခဲယမ်း သိုလှောင်ရုံတွေ၊ ရေတပ်-လေတပ်စခန်းတွေကို တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးနေပါ တယ်။ (၁၉၆၇)ခုနှစ် (၆)ရက်စစ်ပွဲတည်းက ဆီးရီး ယားထံမှ သိမ်းယူထားတဲ့ ဂိုလန်ကုန်းမြင့်ကို စစ်အင် အားဖြည့်တင်းပြီး အခိုင်အမာပြုလုပ်ထားပါတယ်။ ဒမတ်စကတ်မြို့အနီးထိ အစ္စရေးမြေပြင်တပ်တွေ ရောက်ရှိနေတယ်ဆိုတာ အတည်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိပေ မယ့် သူပုန်တွေလက်မရောက်ရအောင် ကာကွယ် ခြင်းသာဖြစ်တယ်။ အဲဒီနေရာက ဆီးရီးယားအစိုးရ တပ်တွေကို ဒုံးကျည်တွေနဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု တွေ ပြုလုပ်နေပါတယ်။
အလီကိုဟင်းရဲ့ရုပ်ကလပ်ကို အစ္စရေး တို့ကပြန်ဖော်ယူပြီး တဲလ်အဗစ်မှာရှိတဲ့ ကျန်ရစ်သူ မိသားစုထံ ပြန်လည် ပေးအပ်ကြောင်း သတင်းတွေဟာ မဟုတ်မှန်ကြောင်း အစ္စရေးအာဏာပိုင်တွေက အကြိမ်ကြိမ် ငြင်းဆိုခဲ့တယ်လို့ “ဂျေရုစလင်ပို့စ်” ကလည်းဖော်ပြပါတယ်။
zawgyi version
မင္းမဲ့တိုင္းျပည္ ဆီးရီးယား၌ ျပည္ပႏိုင္ငံတို႔က စိတ္ထင္တိုင္း က်ဴးေက်ာ္ေမႊေႏွာက္ေန
Htay Oung (NP News) - ဒီဇင္ဘာ ၂၁
ေမာ့ဆက္ေထာက္လွမ္းေရးအျဖစ္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံမွာကြပ္မ်က္ျခင္းခံရသူ ကမာၻေက်ာ္သူလွ်ိဳႀကီး အလီကို ဟင္းရဲ႕႐ုပ္ကလာပ္ကို ေကာင္းမြန္စြာသၿဂႋဳဟ္ဖို႔အတြက္ ျပန္လည္ေဖာ္ယူလာခဲ့ေၾကာင္းေကာလာဟ လေတြဟာ မဟုတ္မမွန္ေၾကာင္း အစၥေရး တာဝန္ရွိသူ ေတြက ျငင္းဆိုတယ္လို႔ ‘‘တိုင္းမ္ေအာ့ဖ္ အစၥေရး”က ေရးသားပါတယ
အလီယာဟူ ဘင္ဆူလ္ကိုဟင္းဟာ အီဂ်စ္လူမ်ိဳးစီးပြားေရးသမားတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ဆီးရီယား အထက္တန္း လႊာေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ထိပ္တန္း စစ္ဘက္အရာရွိႀကီးေတြအၾကား ဝင္ဆံ့က်င္လည္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ (၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္)အထိ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးႀကီးလွ်ိဳ႕ဝွက္သတင္းေတြကို အရယူၿပီး အစၥေရးရဲ႕ ေမာ့ဆက္ ေထာက္လွမ္းအဖြဲ႕ထံ ေပးပို႔ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္အေမရိက အာဂ်င္တီးနား ႏိုင္ငံဆီးရီးယားအသိုင္းအဝိုင္းမွတစ္ဆင့္ ဒမတ္စ ကတ္ကိုေရာက္လာတဲ့ အလီကိုဟင္းရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြ ဟာအလြန္ေသသပ္ပိရိခဲ့ၿပီး ဆီးရီးယားအစိုးရက ဒုတိယဝန္ႀကီးအျဖစ္ခန႔္အပ္ဖို႔အထိေတာင္ စဥ္းစား ခံရတယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။ ကိုဟင္း ေပးပို႔တဲ့သတင္း ေတြေၾကာင့္ အစၥေရးမွာ အႀကီးအက်ယ္အက်ိဳးရွိခဲ့ၿပီး အေစာပိုင္း ေအာင္ျမင္ခဲ့ေပမယ့္ ဆီးရီးယားသူလွ်ိဳတို႔ရဲ႕ တန္ျပန္ေထာက္ လွမ္းမႈေၾကာင့္ အဖမ္းခံလိုက္ရပါတယ္။ (၁၉၆၅)ခုႏွစ္ ေမလ (၁၈)ရက္ ဒမတ္စကတ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ‘မာဂ်ားရင္ျပင္’ လူပုံအလယ္ ႀကိဳးေပးကြပ္မ်က္ခံရခ်ိန္ အလီကိုဟင္းဟာ အသက္(၄၀)အ႐ြယ္ သာရွိပါေသးတယ္။
ရန္ဘက္တိုင္းျပည္ရဲ႕ ထိပ္တန္းပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ေတြအၾကား သူ႔လူမ်ိဳးမဟုတ္သူ သူလွ်ိဳတစ္ဦးကို ေမြးျမဴထားႏိုင္တဲ့အထိ အစၥေရး ေထာက္လွမ္းေရးရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈကို ကမာၻတစ္ဝန္းလုံး က အံ့ဩေလးစားခဲ့ရပါတယ္။ အလီကိုဟင္းကို ကြပ္မ်က္ျခင္းေၾကာင့္ အစၥေရးနဲ႔ဆီးရီးယားအၾကား အျပန္အလွန္ရန္စမႈေတြ အထြတ္အထိပ္ ေရာက္သြားၿပီး (၁၉၆၇)ခုႏွစ္ တတိယအႀကိမ္ အာရပ္-အစၥေရး (၆) ရက္စစ္ပြဲျဖစ္ပြားတဲ့အထိ ဦးတည္သြားခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အလီကိုဟင္းဟာ အစၥေရးရဲ႕သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ အေအာင္ျမင္ဆုံးနဲ႔အရဲရင့္ဆုံး အမ်ိဳးသား သူရဲေကာင္း တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံရဲ႕လမ္းေတြ၊ ရပ္ကြက္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို သူ႔နာမည္နဲ႔ ဂုဏ္ျပဳမွည့္ေခၚခဲ့ ၾကပါတယ္။ သူ႔အေၾကာင္း နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႐ုပ္ရွင္ဝတၳဳ မ်ားစြာလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။
(၃၅)မီလီမီတာ ဖလင္နဲ႔႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ကြပ္မ်က္ျခင္းမွတ္တမ္းအရ အလီကိုဟင္းရဲ႕ ႐ုပ္အေလာင္းကို ေခါင္းတလားတစ္ခုအတြင္းထည့္သြင္းခဲ့ ေၾကာင္းေတြ႕ရၿပီး တစ္ရက္ႏွစ္ရက္အၾကာမွာ သခ်ႋဳင္း တစ္ခုကိုေ႐ႊ႕ေျပာင္း ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းေတြ ထြက္ေပၚ ခဲ့ပါတယ္။ ႐ုပ္ကလပ္ကို ထုတ္ယူခြင့္ျပဳပါရန္ ကိုဟင္းရဲ႕ဇနီး က်န္ရစ္သူမုဆိုးမ “နာဒီယာကိုဟင္း”က အႀကိမ္ႀကိမ္အသနားခံခဲ့ေပမယ့္ ဆီးရီးယားအစိုးရက ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ကိုဟင္းရဲ႕ ႂကြင္းက်န္ ႐ုပ္ကလပ္ကို အစၥေရးႏိုင္ငံမွာ ျမႇဳပ္ႏွံခြင့္ေပးဖို႔ အေမရိကန္အစိုးရအ ပါအဝင္ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ရဲ႕ သံတမန္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈေတြက လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ကြယ္လြန္သူရဲ႕႐ုပ္ကလပ္ ဟာညစ္ညမ္းတယ္လို႔ ဂ်ဴးဘာသာေရးနဲ႔ ဆန႔္က်င္ ေနသည့္တိုင္ ကိုဟင္းရဲ႕႐ုပ္အေလာင္းကိုျပန္ယူၿပီး ဟာဇယ္ေတာင္ကုန္း “ေပ်ာက္ဆုံးစစ္သည္ေတာ္ ဗိမာန္”မွာ ျမႇဳပ္ႏွံေရးကိစၥဟာ ေမာ့ဆက္ေထာက္လွမ္းေရးနဲ႔ အစၥေရးအစိုးရအဆက္ဆက္တို႔ရဲ႕ တာဝန္သဖြယ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံအတြင္း အထူးလွ်ိဳ႕ ဝွက္စစ္ဆင္ေရးခင္းက်င္းၿပီး ႐ုပ္အေလာင္းကို ေဖာ္ထုတ္သယ္ယူဖို႔အထိစီစဥ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔လည္း ဆိုပါ တယ္။ ကြပ္မ်က္ခံရျခင္းမတိုင္မီ ကိုဟင္းဝတ္ခဲ့တဲ့ လက္ပတ္နာရီကိုေတာင္ ေမာ့ဆက္ေထာက္လွမ္းေရး က ေဈးႀကီးေပး ဝယ္ယူရရွိသြားေၾကာင္း သတင္းေတြ လည္းထြက္ေပၚခဲ့ဖူးပါတယ္။
ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ဘက္ကမ္းမွာရွိတဲ့ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံဟာ လူဦးေရ (၂၅)သန္းခန႔္ေနထိုင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ (၂၈%)ခန႔္ က်ယ္ဝန္းပါတယ္။ (၁၉၄၉)ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီးကတည္းက အာဏာသိမ္းမႈ ေတြနဲ႔ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ခဲ့ ၿပီး အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ အာရပ္-အစၥေရး စစ္ပြဲမ်ားမွာလည္း ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၆၆-၁၉၇၀)ခုႏွစ္အၾကား အာဏာ သိမ္းမႈ တန္ျပန္အာဏာသိမ္းမႈေတြနဲ႔ ဘာ့သ္ပါတီအစိုးရက အာဏာရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆီးရီးယားမွာ လူနည္းစုျဖစ္တဲ့ အယ္လာဝိုက္မ်ိဳးႏြယ္စုတို႔က တိုင္းျပည္ကိုခ်ဳပ္ကိုင္ ထားၿပီး မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္ လက္ဆင့္ကမ္းတဲ့ အာဏာရွင္ စနစ္ကို က်င့္သုံးခဲ့ပါတယ္။ (၂၀ဝဝ)ျပည့္ႏွစ္မွာ ဟာဖက္အာဆတ္ကြယ္လြန္ၿပီး သားျဖစ္သူ မ်က္စိအထူးကုဆရာဝန္ ဘာရွားအာ ဆတ္က ဆက္ခံပါတယ္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ အာဏာရွင္ ဖယ္ရွားေရး “အာရပ္ေႏြဦး”မွာ ဆႏၵျပအရပ္သားေတြ ကို ေသနတ္နဲ႔ပစ္ခတ္ရာမွ “ဆီးရီးယားေတာ္လွန္ ေရး” ျပည္တြင္းစစ္ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ လူေပါင္း(၆)သိန္း နီးပါး ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ အရပ္သားေတြဟာ အိုးပစ္အိမ္ပစ္ စစ္ေဘးေရွာင္ဘဝ သက္ဆင္းသြားၾကရၿပီး ျပည္ပႏိုင္ငံေတြကိုထြက္ေျပး ရသူ သန္းခ်ီရွိခဲ့ပါတယ္။ ကနဦး နယ္ေျမအမ်ားအျပား ကိုဆုံးရႈံးခဲ့တဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေတြဟာ (၂၀၁၄)ခုႏွစ္ အိုင္စစ္ (ISIS) ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈမွာ ႐ုရွားေလတပ္ရဲ႕အကူအညီနဲ႔ နယ္ေျမအခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္သိမ္းယူခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံအတြင္း နယ္ေျမအေတာ္မ်ားမ်ားကို ဆီးရီးယားေတာ္ လွန္ေရးသူပုန္မ်ားအပါအဝင္၊ အိုင္စစ္ အၾကမ္းဖက္ မ်ား၊ တူရကီနဲ႔ အေမရိကန္တို႔က ေလ့က်င့္လက္နက္တပ္ဆင္ေပးထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုသူပုန္ေတြက သိမ္းပိုက္ထားပါတယ္။
(၂၀၂၄)ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ အာဆတ္အ စိုးရဆန႔္က်င္ေရးသူပုန္အဖြဲ႕မ်ိဳးစုံတို႔က (၂၀၂၀)ျပည့္ ႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ ထိုးစစ္မ်ားကို စတင္လာခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံရဲ႕ဒုတိယအႀကီးဆုံး အလက္ပိုၿမိဳ႕ကို ‘ေဟရတ္တဟား အယ္လ္ရွန္း’အမည္ရွိ HTS သူပုန္အုပ္စုက စတင္သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အယ္လ္ ကိုင္ဒါအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ “အယ္လ္န်ဴးဆာ” ေဒသႏၲရအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ HTS တို႔ဟာ ၿမိဳ႕ျပေျပာက္က်ားစစ္မွာ သူမတူေအာင္ ထူးခြၽန္သူ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာ (၈)ရက္ ဒမတ္စကတ္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို HTS တို႔က ႐ုတ္တရက္သိမ္းယူလိုက္တာ ေၾကာင့္ သမၼတ ဘာရွာအာဆတ္ တိုင္းျပည္မွထြက္ေျပး ရၿပီး ဆီးရီးယားအစိုးရ ၿပိဳလဲသြားခဲ့ပါတယ္။
အလက္ပိုနဲ႔ဒမတ္စကတ္ကို သိမ္းယူလိုက္ တဲ့ HTS တို႔ဟာ ရက္သတၱ(၂)အပတ္တြင္း ေတာင္ ေျမာက္ အေဝးေျပးလမ္းမႀကီးတစ္ေလွ်ာက္ ၿမိဳ႕ေတြ နဲ႔ေျမထဲပင္လယ္ကမ္းေျခဧရိယာအနည္းငယ္အပါ အဝင္ ႏိုင္ငံအေနာက္ ပိုင္းနယ္ေျမတခ်ိဳ႕ကို စိုးမိုးထား ပါတယ္။ က်န္နယ္ေျမေတြက အာဆတ္ သစၥာခံ အစိုးရတပ္ေတြ၊ သူ႔ရဲ႕မဟာမိတ္ အီရန္ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံ ဟစၥဘိုလာေတြ၊ အယူအဆအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဆီးရီးယားသူပုန္ေတြ၊ အိုင္စစ္ ဘာသာေရးအစြန္း ေရာက္ အၾကမ္းဖက္ေတြ၊ တူရကီဩဇာခံနဲ႔ အေမရိ ကန္ဩဇာခံ ကာ့ဒ္သူပုန္ေတြရွိေနပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ အီရတ္နယ္စပ္ ဆီးရီးယားပိုင္နက္ထဲမွာ အေမရိ ကန္စစ္စခန္းေတြရွိေနၿပီး ဆီးရီးယားအလယ္ပိုင္း အိုင္စစ္အၾကမ္းဖက္စခန္းေတြကို ပဲ့ထိန္းဒုံး က်ည္ေတြနဲ႔ ေလေၾကာင္းမွတိုက္ခိုက္ေနပါတယ္။ လာရာနဲ႔ လားရာ မတူညီတဲ့ အဲဒီလက္နက္ကိုင္တပ္ ေတြဟာ တစ္ေယာက္တစ္ေပါက္ေျပာၾက၊ အခ်င္းခ်င္း လွည့္ပတ္တိုက္ခိုက္ေနၾကတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
HTS အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ “အဘူ မိုဟာမက္ အယ္လ္ဂ်ဴလာနီ” ဟာ ဂ်ဴလာနီဟာ (၂၀၁၇)ခုႏွစ္အထိ အယ္လ္ကိုင္ဒါေဟာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဝါရွင္တန္က ဆုေငြ ေဒၚလာ (၁၀)သန္း ထုတ္ျပန္ထားၿပီး အေမရိကန္ ေနဗီဆီးလ္ ေတြက လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ဖို႔အႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။
အာဆတ္ထြက္ေျပးရျခင္းဟာ (၁၃)ႏွစ္ ၾကာဆီးရီးယားျပည္တြင္းစစ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းၿပီး အာဏာ ရွင္ဖယ္ရွားေရး ‘အာရပ္ေႏြဦး ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲ လုံးဝမဟုတ္ပါဘူး၊ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ျပာပုံျဖစ္ေနတဲ့ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ ၿပိဳကြဲမႈပီျပင္ သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ၾကာ ျပည္တြင္းစစ္ကာလေဖာခ်င္းေသာ ခ်င္းျဖစ္ေနတဲ့ လက္နက္ေတြ၊ စစ္ပြဲကာလအငတ္ ေဘးနဲ႔ အေသမခံႏိုင္သူ၊ နီးရာဓား ေၾကာက္ရသူေတြက အာဆတ္အလြန္ ဆီးရီးယား ပဋိပကၡမွာ လူသစ္-တပ္သား သစ္ေတြစုေဆာင္းခံရဖို႔ေရခံေျမခံ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒီလိုအခ်ိန္ သူ႔ႏိုင္ငံ လုံၿခဳံေရး-အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္လာရင္ အင္မတန္လက္ျမန္ တဲ့အစၥေရးက ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ အေျခစိုက္ စခန္းေတြ၊ လက္နက္ခဲယမ္း သိုေလွာင္႐ုံေတြ၊ ေရတပ္-ေလတပ္စခန္းေတြကို တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးေနပါ တယ္။ (၁၉၆၇)ခုႏွစ္ (၆)ရက္စစ္ပြဲတည္းက ဆီးရီး ယားထံမွ သိမ္းယူထားတဲ့ ဂိုလန္ကုန္းျမင့္ကို စစ္အင္ အားျဖည့္တင္းၿပီး အခိုင္အမာျပဳလုပ္ထားပါတယ္။ ဒမတ္စကတ္ၿမိဳ႕အနီးထိ အစၥေရးေျမျပင္တပ္ေတြ ေရာက္ရွိေနတယ္ဆိုတာ အတည္ျပဳႏိုင္ျခင္းမရွိေပ မယ့္ သူပုန္ေတြလက္မေရာက္ရေအာင္ ကာကြယ္ ျခင္းသာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေနရာက ဆီးရီးယားအစိုးရ တပ္ေတြကို ဒုံးက်ည္ေတြနဲ႔ ေလေၾကာင္းတိုက္ခိုက္မႈ ေတြ ျပဳလုပ္ေနပါတယ္။
အလီကိုဟင္းရဲ႕႐ုပ္ကလပ္ကို အစၥေရး တို႔ကျပန္ေဖာ္ယူၿပီး တဲလ္အဗစ္မွာရွိတဲ့ က်န္ရစ္သူ မိသားစုထံ ျပန္လည္ ေပးအပ္ေၾကာင္း သတင္းေတြဟာ မဟုတ္မွန္ေၾကာင္း အစၥေရးအာဏာပိုင္ေတြက အႀကိမ္ႀကိမ္ ျငင္းဆိုခဲ့တယ္လို႔ “ေဂ်႐ုစလင္ပို႔စ္” ကလည္းေဖာ္ျပပါတယ္။