“ယူကရိန်း ငြိမ်းချမ်းရေးအလားအလာနဲ့ သံခင်းတမန်ခင်း” (ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး)
1012
မောင်ဌေးအောင် (NP News) - မေ ၂၁
ပြီးခဲ့တဲ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ( ၁၇-၅-၂၃ ) က တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ယူကရိန်းငြိမ်းချမ်းရေးအထူးကိုယ်စားလှယ် လီဟွေး ( Li Hui ) ဟာ ကိယက်မြို့ကို သွားခဲ့ပြီး ယူကရိန်းသမ္မတ ဇီလန်စကီး၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတို့နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလိုတွေ့ဆုံဆွေးနွေးတဲ့အခါမှာ ယူကရိန်းဘက်ကပြောတာက ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးတာက ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့နယ်မြေတွေလက်လွှတ်ဖို့နဲ့ တိုက်ပွဲတွေကို ရပ်ဆိုင်းဖို့တော့ မပြောပါနဲ့။ ဘယ်လိုငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲပဲဖြစ်ဖြစ် ယူကရိန်းရဲ့ အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ ပိုင်နက်နယ်မြေတည်တံ့ခိုင်မြဲမှုကို အသိအမှတ်ပြု လေးစားရပါလိမ့်မယ် လို့ပြောလိုက်ပါတယ်။ ဒါဟာ မျှော်လင့်ထားတဲ့အတိုင်းဘဲ ယူကရိန်းက တရုတ် အထူးသံတမန်ကို ပြောလိုက်တဲ့ သတင်းစကားပါ။
တရုတ်အနေနဲ့ ဒီမှာ ဘာကိုရဖို့ ကြိုးစားနေတာပါလဲ။ သူတို့ရဲ့ ကစားကွက် game plan က ဘာပါလဲ။
ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ သိသင့်တာက သမ္မတရှီကျင့်ဖျင် စေလွှတ်လိုက်တဲ့ လီဟွေး အကြောင်းပါ။ သူကနိုင်ငံ ခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကို ၁၉၇၅ ခုနှစ်မှာစရောက်ပါတယ်။ သူ အဓိက အာရုံစိုက်ခဲ့တာက ဆိုဗီယက်ယူနီယံ နဲ့ အရှေ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေကိုပါ။ တောက်လျှောက် အပြောင်းအလဲမရှိ အဓိက အာရုံစိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်သလို၊ ယခုရုရှားနဲ့ ဆိုဗီယက်အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ဆက်ဆံရေးကိုလည်း ကိုင်တွယ်နေပါတယ်။ သူဟာ ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ လက်ထောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်လာပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ မော်စကိုကိုစေလွှတ်ခြင်းခံရပါတယ်။ အဲဒီမှာ သူဟာ ရုရှားနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်အဖြစ် (၁၀) နှစ်နေခဲ့ပါတယ်။
အခုအချိန်ဟာ တရုတ်-ရုရှားဆက်ဆံရေး အလွန်အရေးကြီးနေတဲ့ ကာလလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ရေးကအရင်ကထက် (၃) ဆမြင့်တက်သွားသလို၊ ပူတင်နဲ့ ရှီကျင့်ဖျင် သမ္မတနှစ်ဦးဟာလည်း ရင်းနှီးတဲ့ မဟာဗျူမြောက် အနောက်တိုင်းဆန့်ကျင်ရေး မိတ်ဖက်တွေဖြစ်ကြပါတယ်။ လီဟာ ဒီကိစ္စတွေ အားလုံးမှာ အဓိက ပလေယာအနေနဲ့ ပါဝင်ခဲ့သူပါ။ သူက ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ သမ္မတဗလာဒီမာ ပူတင်ရဲ့ အော်ဒါအော့ဖ် ဖရင့်ရှစ် the order of friendship ဂုဏ်ထူးဆောင်တံဆိပ်ရခဲ့ပါတယ်။ ဒီဘွဲ့ဟာ ရုရှားမဟုတ်တဲ့ နိုင်ငံခြားသားများကို ပေးအပ်တဲ့ အမြင့်ဆုံး ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့လည်းဖြစ်ပါတယ်။ မော်စကိုမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးတဲ့နောက်မှာ သူဟာ ဥရောပအာရှ (ယူရေးရှား) ရဲ့ အထူးသံကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်လာပါတယ်။ အရှေ့ဥရောပနိုင်ငံမြို့တော်တွေနဲ့ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုဟောင်း နိုင်ငံတွေမှာ သူ့မိတ်ဆွေအများအပြားရှိပါတယ်။ သူဟာ ရုရှားရေးရာကျွမ်းကျင် သူတယောက်ဖြစ်ပြီး ရုရှားစကားကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင်ပြောနိုင်သလို ရုရှားစာပေကို နှစ်သက်သဘော ကျသူလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် တော်လ်စတွိုင်း၊ ချက်ကော့ဗ်နဲ့ ဒေါ်တော့ယက်စကီးတို့ရဲ့ ဝတ္ထုတွေကို ကြိုက်နှစ်သက်သူ တစ်ယောက်ပါ။ တိုတိုပြောရရင် သူက ပေါ့သေးသေးလူတစ်ယောက် မဟုတ်ပါ။ သူဟာ အရည်အချင်းပြည့်ဝတဲ့ သမ္ဘာရင့် သံတမန်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ ဒေသအကြောင်း ကောင်းကောင်းသိသူဖြစ် ပါတယ်။ ဒီအဓိပ္ပာယ်က သူဟာ အောင်မြင်အောင်လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသူတစ်ယောက်ဆိုတာပါ။ ဒါက သူဘာလုပ် ရမလဲ ဆိုတဲ့ ပီကင်းရဲ့ ညွှန်ကြားချက်အပေါ်မှာလည်း မူတည်ပါလိမ့်မယ်။
တရုတ်နိုင်ငံဟာ ဒီနှစ်အစောပိုင်းတုန်းက အချက် (၁၂) ချက်ပါ ငြိမ်းချမ်းရေးအဆိုပြုချက်တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန် ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီကြေငြာချက်မှာ စစ်ပွဲလို့မသုံးနှုန်းခဲ့ဘဲ ယူကရိန်း အကြပ်အတည်းပြဿနာလို့သာ သုံးနှုန်းခဲ့တာကို ဇီလန်စကီးကလည်း သိပါတယ်။ ဇီလန်ဟကီးအနေနဲ့ တရုတ်ဟာ ရုရှားရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို အပေးအယူလုပ်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ လက်တွေ့ပထဝီနိုင်ငံရေးကိုနားလည်ပေမယ့် ပူတင်ကိုဖိအားပေးဖို့ သမ္မတရှီကို ဆက်လက် တောင်းဆိုဖွယ် ရှိပါတယ်။ ဒီလို အပေးအယူမလုပ်တာဟာ တရုတ်က မော်စကို ကိုချစ်လို့မဟုတ်ဘဲ ရုရှားရှုံးနိမ့်သွားခဲ့ရင် အနောက်တိုင်းက အမြတ်ထွက်မှာဖြစ်လို့ပါ။ ဒါကို တရုတ်က မလိုလားပါဘူး။
ဒါဆိုရင် ပီကင်းအနေနဲ့ ဘာကိုရရှိဖို့ မျှော်လင့်နေသလဲ၊ သူ့ ကစားကွက် game plan ကဘာလဲဆိုတာ မှန်းဆ လို့ ရပါပြီ။ ပထမအချက်အနေနဲ့.....
အနောက်တိုင်းမီဒီယာတွေက တရုတ်ရဲ့ ရန်လိုတဲ့ မြေခွေးစစ်သည် wolf Warrior သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို မနှစ်သက်ကြပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီကစားကွက်ဟာ မြေခွေးစစ်သည်ကနေ ငြိမ်းချမ်းရေးစစ်သည် အဖြစ်ပြောင်းလဲ လိုက်တဲ့ မဟာဗျူဟာသစ်ပါ။ ဒါက ရည်ရွယ်ချက်ကောင်းပေမဲ့ အလုပ်ဖြစ်မဖြစ်ဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။
ဒုတိယအချက်က ရုရှားကို ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ရေးပါ။ ပူတင်နဲ့ ရှီတို့ နှစ်ယောက်ကြား တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့ဆွေးနွေး ပွဲကြောင့် သူတို့ဆက်ဆံရေးဟာ ကြာရှည်ကောင်းမွန်နေမဲ့ ဆက်ဆံရေးလို့ မယူဆသင့်ပါ။ ဒါက ဘောလီးဝုဒ် ရုပ်ရှင်ကားတွေထဲက လိင်ဆက်ဆံမှုမပါတဲ့ ယောက်ကျားနှစ်ယောက်ရဲ့ ချစ်ဇတ်လမ်း ( Bromance ) ထဲကလို ဇတ်ကောင်နှစ်ယောက်ဟာ တန်းတူညီတူဘဲလို့မြင်ရပေမယ့် တကယ်က တစ်ယောက်ကဇတ်လိုက်ဖြစ်ပြီး နောက် တစ်ယောက်က အောက်ဆွဲဖြစ်နေတာမျိုးပါ။ ဒီနေရာမှာ ဘယ်သူက အောက်ဆွဲလဲ။ ပင်ကိုယ်စိတ်နေစိတ်ထားအရ ပူတင်ရော၊ ရှီပါ အောက်ဆွဲမဟုတ်ကြပါ။ ဒါပေမဲ့ ရုရှားရဲ့စီးပွားရေးဟာ တရုတ်ကိုမယှဉ်နိုင်ပါ။ ဒါကြောင့် တရုတ်က ရုရှားကို ဂျူနီယာပါတနာ တစ်ယောက်အနေနဲ့ သဘောထားပါတယ်။ ဒီနေ့မဟုတ်ရင်တောင် နောင်အနာဂါတ်တချိန်ချိန်မှာပေါ့။
သူတို့ကြားမှာ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားတာလည်းရှိသလို အာရှအလယ်ပိုင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမြင်မတူ တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှီကျင့်ဖျင်က မော်စကိုကို ထိန်းထားလိုပါတယ်။ ဒီငြိမ်းချမ်းရေး အကျိုး တော်ဆောင်လုပ်ခြင်းက ဒီတာဝန်ကိုလည်း ထမ်းဆောင်ပြီးဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒီဆွေးနွေးပွဲဟာ ပူတင်အပေါ် ဖိအား တိုးလာစေမယ့် ဒါမှမဟုတ် လျော့နည်းသွားစေမယ့် သေနင်္ဂဗျူဟာပါဘဲ။ ယူကရိန်းအပေါ်လည်း အလားတူ သက်ရောက်မှု ဖြစ်စေမှာသေချာပါတယ်။
ဇီလန်စကီးရဲ့ အဓိကပြဿနာက ဘာကိုမှ သူကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ လုပ်လို့မရတာပါ။ သူ့ရဲ့ နည်းဗျူဟာ၊ သူ့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ သူ့ရဲ့အနာဂါတ် အားလုံးဟာ အနောက်တိုင်းအပေါ်မှာသာ မူတည်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့ လည်းဆိုတော့ သူတို့ကလွဲရင် ယူကရိန်းကို အထောက်အပံ့ပေးသူ မရှိလို့ပါ။ ဇီလန်စကီးက အဓိကသံတမန် ဆက်ဆံရေး ထိုးစစ်လုပ်နေတာဟာ ဒီအခြေအနေကို ပြောင်းလဲပစ်လို့ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အဓိက ဦးတည်ချက် က ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းဒေသပါ။ သူက စစ်ဖြစ်နေတဲ့ကာလအတွင်းမှာ နိုင်ငံပေါင်း နှစ်ဒါဇင်လောက်မှာ သံရုံးတွေ ဖွင့်ပြီး သံအမတ်တွေ စေလွှတ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေက လက်တင်အမေရိက၊ အာဖရိကနဲ့ အာရှက နိုင်ငံတွေပါ။ ရည်ရွယ်ချက်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရုရှားဆန့်ကျင်ရေး မဟာမိတ် တည်ဆောက်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ အစီအစဉ်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်နဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ကူလေဗာ ( Dmytro Kuleba ) ဟာ အာဖရိကကို ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလထဲမှာ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။ ယူကရိန်းအနေနဲ့ ရုရှားပြောတဲ့ ပင်မ ဇတ်ကြောင်းကို ပြောင်းပြန်လှန်ချင်ပါတယ်။ ရုရှားက အခုစစ်ဆင်ရေးဟာ နေတိုးကို ကန့်သတ်ဖို့လို့ ပြောနေတာပါ။ ဒါကြောင့် နေတိုးကိုကျော်ပြီး ဘယ်သူကမှ ယူကရိန်းအတွက် ထည့်မစဉ်းစားကြတော့ပါဘူး။ ကိယက်ဗ်က ဒါကိုပြောင်းလဲ ပစ်ချင်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီကိစ္စက မလွယ်လောက်ပါဘူး။ ရုရှားဆိုတာ အာဖရိကတိုက်မှာ အခြေတကျ ဆက်ဆံရေးတွေထူထောင်ထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံပါ။ ရုရှားက အာဖရိကတိုက်က ပါတနာနိုင်ငံတွေကို ဂျုံ၊ လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက်တွေ ရောင်းချပေးသလို ကြေးစား စစ်သားတွေ စေလွှတ်တာရှိပါတယ်။ ဒါ့ပြင် မော်စကိုက သူ့ရဲ့ သံတမန်ရေးထိုးစစ်အဖြစ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆာဂေ လက်ဗ်ရော့ဗ်ကို အာဖရိကနဲ့ လက်တင်အမေရိက (၁၄) နိုင်ငံကိုစေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဒီနှစ် မေလ တစ်လထဲအတွင်းမှာသွားလည်တာပါ။
ဒါကြောင့် နောက်ဆုံးအချိန်ရောက်မှ သံတမန်ရေးအရ ရုရှားကိုတန်ပြန်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့ ယူကရိန်းရဲ့ ကြိုးပမ်း ချက်က အလုပ်ဖြစ်ဖို့မလွယ်ပါ။ စာနာပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံတောင်းပန်ချက်ဟာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာကြာပြီဖြစ် တဲ့ မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို အစားမထိုးနိုင်ပါ။ အခုမှ အသစ်ဖွင့်လှစ်လိုက်တဲ့ သံရုံးတွေက နှစ်ပေါင်းများစွာ မသိကျိုး ကျင်ပြုခဲ့မှုကို မကုစားနိုင်ပါ။ ဥပမာပြောရရင် ဘယ်ယူကရိန်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးမှ အာဖရိကကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတိုင်ခင်အထိ သွားရောက်လည်ပတ်တာမရှိခဲ့ဘူးပါ။ အာဖရိကတိုက်မှာ နိုင်ငံပေါင်း (၅၄) နိုင်ငံရှိတဲ့အထဲ (၃၁) နှစ်တာကာလပတ်လုံးမသွားခဲ့တာပါ။ ဒါကြောင့် ပြောချင်တာက သံတမန်ဆက်ဆံရေးဆိုတာ အရေးကြီးပါတယ်။ ဆက်ဆံရေးကောင်းတစ်ခုဆိုတာ နှစ်ပေါင်းများစွာ တည်ဆောက်ယူရတာဖြစ်ပါတယ်။ သံရုံးသစ်တွေ၊ သံအမတ် သစ်တွေနဲ့ အိုက်စကရင်းဒိတ် ( ice cream dates ) တွေကနေတဆင့် တည်ဆောက်ယူလို့မရပါ။
ဒါဟာ ရုရှားနဲ့ ယူကရိန်းနှစ်နိုင်ငံလုံးအတွက် သင်ခန်းစာကောင်းတစ်ခုဘဲဖြစ်ပါတယ်။
Ref; Ukraine on China's Peace Plan: "Won't Give Up on Land" | Vantage with Palki Sharma
zawgyi version
“ယူကရိန္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအလားအလာနဲ႔ သံခင္းတမန္ခင္း” (ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး)
ေမာင္ေဌးေအာင္ (NP News) - ေမ ၂၁
ၿပီးခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဟူးေန႔ ( ၁၇-၅-၂၃ ) က တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ယူကရိန္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအထူးကိုယ္စားလွယ္ လီေဟြး ( Li Hui ) ဟာ ကိယက္ၿမိဳ႕ကို သြားခဲ့ၿပီး ယူကရိန္းသမၼတ ဇီလန္စကီး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးတို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆုံခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးတဲ့အခါမွာ ယူကရိန္းဘက္ကေျပာတာက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးတာက ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔နယ္ေျမေတြလက္လႊတ္ဖို႔နဲ႔ တိုက္ပြဲေတြကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ေတာ့ မေျပာပါနဲ႔။ ဘယ္လိုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲပဲျဖစ္ျဖစ္ ယူကရိန္းရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ပိုင္နက္နယ္ေျမတည္တံ့ခိုင္ၿမဲမႈကို အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားရပါလိမ့္မယ္ လို႔ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္းဘဲ ယူကရိန္းက တ႐ုတ္ အထူးသံတမန္ကို ေျပာလိုက္တဲ့ သတင္းစကားပါ။
တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ဒီမွာ ဘာကိုရဖို႔ ႀကိဳးစားေနတာပါလဲ။ သူတို႔ရဲ႕ ကစားကြက္ game plan က ဘာပါလဲ။
ပထမဦးဆုံးအေနနဲ႔ သိသင့္တာက သမၼတရွီက်င့္ဖ်င္ ေစလႊတ္လိုက္တဲ့ လီေဟြး အေၾကာင္းပါ။ သူကႏိုင္ငံ ျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနကို ၁၉၇၅ ခုႏွစ္မွာစေရာက္ပါတယ္။ သူ အဓိက အာ႐ုံစိုက္ခဲ့တာက ဆိုဗီယက္ယူနီယံ နဲ႔ အေရွ႕ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြကိုပါ။ ေတာက္ေလွ်ာက္ အေျပာင္းအလဲမရွိ အဓိက အာ႐ုံစိုက္ခဲ့တာ ျဖစ္သလို၊ ယခု႐ုရွားနဲ႔ ဆိုဗီယက္အဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ဆက္ဆံေရးကိုလည္း ကိုင္တြယ္ေနပါတယ္။ သူဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးျဖစ္လာပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေမာ္စကိုကိုေစလႊတ္ျခင္းခံရပါတယ္။ အဲဒီမွာ သူဟာ ႐ုရွားႏိုင္ငံဆိုင္ရာ တ႐ုတ္သံအမတ္အျဖစ္ (၁၀) ႏွစ္ေနခဲ့ပါတယ္။
အခုအခ်ိန္ဟာ တ႐ုတ္-႐ုရွားဆက္ဆံေရး အလြန္အေရးႀကီးေနတဲ့ ကာလလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ကုန္သြယ္ေရးကအရင္ကထက္ (၃) ဆျမင့္တက္သြားသလို၊ ပူတင္နဲ႔ ရွီက်င့္ဖ်င္ သမၼတႏွစ္ဦးဟာလည္း ရင္းႏွီးတဲ့ မဟာဗ်ဴေျမာက္ အေနာက္တိုင္းဆန႔္က်င္ေရး မိတ္ဖက္ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ လီဟာ ဒီကိစၥေတြ အားလုံးမွာ အဓိက ပေလယာအေနနဲ႔ ပါဝင္ခဲ့သူပါ။ သူက ၂၀၁၉ ခုႏွစ္မွာ သမၼတဗလာဒီမာ ပူတင္ရဲ႕ ေအာ္ဒါေအာ့ဖ္ ဖရင့္ရွစ္ the order of friendship ဂုဏ္ထူးေဆာင္တံဆိပ္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒီဘြဲ႕ဟာ ႐ုရွားမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားကို ေပးအပ္တဲ့ အျမင့္ဆုံး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ဘြဲ႕လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေမာ္စကိုမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ သူဟာ ဥေရာပအာရွ (ယူေရးရွား) ရဲ႕ အထူးသံကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္လာပါတယ္။ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံၿမိဳ႕ေတာ္ေတြနဲ႔ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုေဟာင္း ႏိုင္ငံေတြမွာ သူ႔မိတ္ေဆြအမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ သူဟာ ႐ုရွားေရးရာကြၽမ္းက်င္ သူတေယာက္ျဖစ္ၿပီး ႐ုရွားစကားကို ကြၽမ္းကြၽမ္းက်င္က်င္ေျပာႏိုင္သလို ႐ုရွားစာေပကို ႏွစ္သက္သေဘာ က်သူလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေတာ္လ္စတြိဳင္း၊ ခ်က္ေကာ့ဗ္နဲ႔ ေဒၚေတာ့ယက္စကီးတို႔ရဲ႕ ဝတၳဳေတြကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သူ တစ္ေယာက္ပါ။ တိုတိုေျပာရရင္ သူက ေပါ့ေသးေသးလူတစ္ေယာက္ မဟုတ္ပါ။ သူဟာ အရည္အခ်င္းျပည့္ဝတဲ့ သမာၻရင့္ သံတမန္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းသိသူျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီအဓိပၸာယ္က သူဟာ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိသူတစ္ေယာက္ဆိုတာပါ။ ဒါက သူဘာလုပ္ ရမလဲ ဆိုတဲ့ ပီကင္းရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္အေပၚမွာလည္း မူတည္ပါလိမ့္မယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ဒီႏွစ္အေစာပိုင္းတုန္းက အခ်က္ (၁၂) ခ်က္ပါ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဆိုျပဳခ်က္တစ္ရပ္ကို ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေၾကျငာခ်က္မွာ စစ္ပြဲလို႔မသုံးႏႈန္းခဲ့ဘဲ ယူကရိန္း အၾကပ္အတည္းျပႆနာလို႔သာ သုံးႏႈန္းခဲ့တာကို ဇီလန္စကီးကလည္း သိပါတယ္။ ဇီလန္ဟကီးအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ဟာ ႐ုရွားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို အေပးအယူလုပ္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ လက္ေတြ႕ပထဝီႏိုင္ငံေရးကိုနားလည္ေပမယ့္ ပူတင္ကိုဖိအားေပးဖို႔ သမၼတရွီကို ဆက္လက္ ေတာင္းဆိုဖြယ္ ရွိပါတယ္။ ဒီလို အေပးအယူမလုပ္တာဟာ တ႐ုတ္က ေမာ္စကို ကိုခ်စ္လို႔မဟုတ္ဘဲ ႐ုရွားရႈံးနိမ့္သြားခဲ့ရင္ အေနာက္တိုင္းက အျမတ္ထြက္မွာျဖစ္လို႔ပါ။ ဒါကို တ႐ုတ္က မလိုလားပါဘူး။
ဒါဆိုရင္ ပီကင္းအေနနဲ႔ ဘာကိုရရွိဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနသလဲ၊ သူ႔ ကစားကြက္ game plan ကဘာလဲဆိုတာ မွန္းဆ လို႔ ရပါၿပီ။ ပထမအခ်က္အေနနဲ႔.....
အေနာက္တိုင္းမီဒီယာေတြက တ႐ုတ္ရဲ႕ ရန္လိုတဲ့ ေျမေခြးစစ္သည္ wolf Warrior သံတမန္ဆက္ဆံေရးကို မႏွစ္သက္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကစားကြက္ဟာ ေျမေခြးစစ္သည္ကေန ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစစ္သည္ အျဖစ္ေျပာင္းလဲ လိုက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာသစ္ပါ။ ဒါက ရည္႐ြယ္ခ်က္ေကာင္းေပမဲ့ အလုပ္ျဖစ္မျဖစ္ဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။
ဒုတိယအခ်က္က ႐ုရွားကို ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးပါ။ ပူတင္နဲ႔ ရွီတို႔ ႏွစ္ေယာက္ၾကား ေတြ႕ဆုံခဲ့တဲ့ေဆြးေႏြး ပြဲေၾကာင့္ သူတို႔ဆက္ဆံေရးဟာ ၾကာရွည္ေကာင္းမြန္ေနမဲ့ ဆက္ဆံေရးလို႔ မယူဆသင့္ပါ။ ဒါက ေဘာလီးဝုဒ္ ႐ုပ္ရွင္ကားေတြထဲက လိင္ဆက္ဆံမႈမပါတဲ့ ေယာက္က်ားႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ခ်စ္ဇတ္လမ္း ( Bromance ) ထဲကလို ဇတ္ေကာင္ႏွစ္ေယာက္ဟာ တန္းတူညီတူဘဲလို႔ျမင္ရေပမယ့္ တကယ္က တစ္ေယာက္ကဇတ္လိုက္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ တစ္ေယာက္က ေအာက္ဆြဲျဖစ္ေနတာမ်ိဳးပါ။ ဒီေနရာမွာ ဘယ္သူက ေအာက္ဆြဲလဲ။ ပင္ကိုယ္စိတ္ေနစိတ္ထားအရ ပူတင္ေရာ၊ ရွီပါ ေအာက္ဆြဲမဟုတ္ၾကပါ။ ဒါေပမဲ့ ႐ုရွားရဲ႕စီးပြားေရးဟာ တ႐ုတ္ကိုမယွဥ္ႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္က ႐ုရွားကို ဂ်ဴနီယာပါတနာ တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ သေဘာထားပါတယ္။ ဒီေန႔မဟုတ္ရင္ေတာင္ ေနာင္အနာဂါတ္တခ်ိန္ခ်ိန္မွာေပါ့။
သူတို႔ၾကားမွာ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈ အျငင္းပြားတာလည္းရွိသလို အာရွအလယ္ပိုင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အျမင္မတူ တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရွီက်င့္ဖ်င္က ေမာ္စကိုကို ထိန္းထားလိုပါတယ္။ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး အက်ိဳး ေတာ္ေဆာင္လုပ္ျခင္းက ဒီတာဝန္ကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ၿပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲဟာ ပူတင္အေပၚ ဖိအား တိုးလာေစမယ့္ ဒါမွမဟုတ္ ေလ်ာ့နည္းသြားေစမယ့္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာပါဘဲ။ ယူကရိန္းအေပၚလည္း အလားတူ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစမွာေသခ်ာပါတယ္။
ဇီလန္စကီးရဲ႕ အဓိကျပႆနာက ဘာကိုမွ သူကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္လို႔မရတာပါ။ သူ႔ရဲ႕ နည္းဗ်ဴဟာ၊ သူ႔ရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕အနာဂါတ္ အားလုံးဟာ အေနာက္တိုင္းအေပၚမွာသာ မူတည္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔ကလြဲရင္ ယူကရိန္းကို အေထာက္အပံ့ေပးသူ မရွိလို႔ပါ။ ဇီလန္စကီးက အဓိကသံတမန္ ဆက္ဆံေရး ထိုးစစ္လုပ္ေနတာဟာ ဒီအေျခအေနကို ေျပာင္းလဲပစ္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ က ကမာၻ႔ေတာင္ျခမ္းေဒသပါ။ သူက စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ကာလအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ႏွစ္ဒါဇင္ေလာက္မွာ သံ႐ုံးေတြ ဖြင့္ၿပီး သံအမတ္ေတြ ေစလႊတ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီႏိုင္ငံေတြက လက္တင္အေမရိက၊ အာဖရိကနဲ႔ အာရွက ႏိုင္ငံေတြပါ။ ရည္႐ြယ္ခ်က္က ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ႐ုရွားဆန႔္က်င္ေရး မဟာမိတ္ တည္ေဆာက္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ အစီအစဥ္ရဲ႕ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ကူေလဗာ ( Dmytro Kuleba ) ဟာ အာဖရိကကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာလထဲမွာ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ပါတယ္။ ယူကရိန္းအေနနဲ႔ ႐ုရွားေျပာတဲ့ ပင္မ ဇတ္ေၾကာင္းကို ေျပာင္းျပန္လွန္ခ်င္ပါတယ္။ ႐ုရွားက အခုစစ္ဆင္ေရးဟာ ေနတိုးကို ကန႔္သတ္ဖို႔လို႔ ေျပာေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေနတိုးကိုေက်ာ္ၿပီး ဘယ္သူကမွ ယူကရိန္းအတြက္ ထည့္မစဥ္းစားၾကေတာ့ပါဘူး။ ကိယက္ဗ္က ဒါကိုေျပာင္းလဲ ပစ္ခ်င္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကိစၥက မလြယ္ေလာက္ပါဘူး။ ႐ုရွားဆိုတာ အာဖရိကတိုက္မွာ အေျခတက် ဆက္ဆံေရးေတြထူေထာင္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံပါ။ ႐ုရွားက အာဖရိကတိုက္က ပါတနာႏိုင္ငံေတြကို ဂ်ဳံ၊ လက္နက္ခဲယမ္း မီးေက်ာက္ေတြ ေရာင္းခ်ေပးသလို ေၾကးစား စစ္သားေတြ ေစလႊတ္တာရွိပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ေမာ္စကိုက သူ႔ရဲ႕ သံတမန္ေရးထိုးစစ္အျဖစ္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဆာေဂ လက္ဗ္ေရာ့ဗ္ကို အာဖရိကနဲ႔ လက္တင္အေမရိက (၁၄) ႏိုင္ငံကိုေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီႏွစ္ ေမလ တစ္လထဲအတြင္းမွာသြားလည္တာပါ။
ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္ေရာက္မွ သံတမန္ေရးအရ ႐ုရွားကိုတန္ျပန္ဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့ ယူကရိန္းရဲ႕ ႀကိဳးပမ္း ခ်က္က အလုပ္ျဖစ္ဖို႔မလြယ္ပါ။ စာနာေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံေတာင္းပန္ခ်က္ဟာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာၿပီျဖစ္ တဲ့ မိတ္ေဆြျဖစ္မႈကို အစားမထိုးႏိုင္ပါ။ အခုမွ အသစ္ဖြင့္လွစ္လိုက္တဲ့ သံ႐ုံးေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မသိက်ိဳး က်င္ျပဳခဲ့မႈကို မကုစားႏိုင္ပါ။ ဥပမာေျပာရရင္ ဘယ္ယူကရိန္း ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးမွ အာဖရိကကို ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္အထိ သြားေရာက္လည္ပတ္တာမရွိခဲ့ဘူးပါ။ အာဖရိကတိုက္မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း (၅၄) ႏိုင္ငံရွိတဲ့အထဲ (၃၁) ႏွစ္တာကာလပတ္လုံးမသြားခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေျပာခ်င္တာက သံတမန္ဆက္ဆံေရးဆိုတာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးေကာင္းတစ္ခုဆိုတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တည္ေဆာက္ယူရတာျဖစ္ပါတယ္။ သံ႐ုံးသစ္ေတြ၊ သံအမတ္ သစ္ေတြနဲ႔ အိုက္စကရင္းဒိတ္ ( ice cream dates ) ေတြကေနတဆင့္ တည္ေဆာက္ယူလို႔မရပါ။
ဒါဟာ ႐ုရွားနဲ႔ ယူကရိန္းႏွစ္ႏိုင္ငံလုံးအတြက္ သင္ခန္းစာေကာင္းတစ္ခုဘဲျဖစ္ပါတယ္။
Ref; Ukraine on China's Peace Plan: "Won't Give Up on Land" | Vantage with Palki Sharma