“သဘာဝသယံဇာတ ထုတ်လုပ်ရောင်းချမှုအပေါ် အားထားနေသည့်တိုင်းပြည်များ သတိထားသင့်တဲ့ ဒတ်ချ် ရောဂါ” (ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး)
1558
ရဲထွန်း (သီပေါ) (NP News) - ဇူလိုင် ၂၁
ဒတ်ချ်ရောဂါ ဆိုတာ စီးပွားရေးဖြစ်စဉ်တစ်ခုကိုဖော်ပြတဲ့ အယူအဆတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး အဲဒီဖြစ်စဉ်မှာ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးကဏ္ဍတစ်ခုရုတ်တရက်ကြီးထွားတိုးတက်လာ (အထူးသဖြင့် သဘာဝသယံဇာတ) တဲ့အခါ တခြားကဏ္ဍတွေကို ကျဆင်းသွားအောင်တွန်းပို့လိုက်သလိုဖြစ်စေတဲ့ ဖြစ်စဉ်ကိုခေါ်ပါတယ်။ အဲဒီဖြစ်စဉ်မှာ နိုင်ငံတွင်းသုံးငွေကြေးတန်ဖိုး ထိုးတက်သွားတဲ့ ထူးခြားတဲ့လက္ခဏာရှိပါတယ်။ ဒတ်ချ်ရောဂါမှာ ဆန့်ကျင်ဘက် ဝိရောဓိဖြစ်တဲ့ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိပါတယ်။ သဘာဝ သယံဇာတ ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းမျိုးလို စီးပွားရေး ကဏ္ဍတစ်ခုက ကောင်းခြင်းဟာ၊ နိုင်ငံရဲ့ တစ်ခုလုံးစီးပွားရေးအပေါ် အနှုတ်လက္ခဏာဆောင်တဲ့ သက်ရောက်မှု ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
၁၉၆၀ ခုနှစ်တွေတုန်းက နယ်သာလန်နိုင်ငံဟာ မြောက်ပင်လယ်ထဲမှာ သဘာဝဓါတ်ငွေ့အမြောက် အများကိုရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တာကြောင့် အများကြီးပိုချမ်းသာကြွယ်ဝလာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်ပုံရတဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုဟာ မမျှော်လင့်ဘဲစိုးရိမ်စရာကောင်းတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေဖြစ်လာစေခဲ့ပါတယ်။ ဒတ်ချ် ဂီလ်ဒါငွေကြေး ပိုမိုခိုင်မာအားကောင်းလာတာကြောင့် နိုင်ငံ့စီးပွားရေးရဲ့ အခြားအရေးကြီး ကဏ္ဍတွေဖြစ်တဲ့ တခြားပို့ကုန်တွေစျေးကြီးကုန်ပြီး နိုင်ငံတကာစျေးကွက်မှာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာတာပါ။ ဒီလို အကြပ်အတည်းဖြစ်တဲ့ အချင်းအရာတွေကို ကမ္ဘာတဝှမ်းက တခြားနိုင်ငံတချို့မှာလည်းတွေ့ရှိရပါတယ်။ ဒတ်ချ် ရောဂါဟာ ယေဘုယျအားဖြင့် သဘာဝသယံဇာတအရင်းအမြစ်တွေရှာဖွေတွေ့ရှိမှုမျိုးနဲ့ ပတ်သက်နေပေမယ့် နိုင်ငံခြားငွေ အမြောက်အများဝင်ရောက်လာစေတဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတစ်ခုခုကြောင့်လည်း ဒီရောဂါမျိုးဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဥပမာ သဘာဝသယံဇာတ စျေးနှုန်းတွေ ထောင်တက်သွားတာ၊ နိုင်ငံခြား အကူအညီအထောက်အပံ့တွေဝင်လာတာနဲ့ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ဝင်ရောက်လာတာ စတာတွေကြောင့်လည်း ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ စီးပွားရေးပညာရှင်တွေက ဒတ်ချ်ရောဂါ ပုံစံကို ၁၆ ရာစုနှစ်တွေတုန်းက စပိန်နိုင်ငံထဲကို အမေရိကန် အဖိုးတန်ရတနာတွေ စီးဝင်ခဲ့တုန်းကနဲ့ ၁၈၅၀ ခုနှစ်တွေက သြစတြေးလျမှာ ရွှေရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တုန်းက အခြေအနေတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
ရောဂါ စစ်ဆေးခြင်း
နိုင်ငံတစ်ခု ရုတ်တရက် ချမ်းသာကြွယ်ဝလာတာက ဘာကြောင့် ဝိရောဓိဖြစ်တဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် အကျိုး ဆက်တွေဖြစ်ပေါ်လာတာလဲ။ ဒတ်ချ်ရောဂါဆိုတဲ့ ဝေါဟာရကို ၁၉၇၇ ခုနှစ် The Economist magazine က နယ်သာလန်ရဲ့ စီးပွားရေးအခြေအနေကို လေ့လာသုံးသပ်တဲ့အချိန်မှာ စတင်သုံးနှုန်းခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်က မြောက်ပင်လယ်ထဲမှာ သဘာဝဓါတ်ငွေ့သိုက်ကြီးတွေ့ရှိပြီးတဲ့နောက် ဓါတ်ငွေ့တင်ပို့မှုကနေ အခွန်တော်ငွေတွေရလာတဲ့အတွက် ဒတ်ချ်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးဟာ တိုးတက်လာပါတယ်။ ဒါ့ပြင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကြီးမားတဲ့ ပမာဏ ဝင်လာတဲ့အတွက်သူ့ရဲ့ ပြည်တွင်းသုံးငွေကြေး ဂီလ်ဒါဟာ တန်ဖိုးထောင်တက်သွားပါတယ်။ ဒီအဖြစ်က နိုင်ငံခြားတင်ပို့ရောင်းချတဲ့ ဒတ်ချ်ကုန်ပစ္စည်းတွေကို စျေးကြီးစေလို့ စျေးကွက်မှာ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကျဆင်းခဲ့ရပြီး အကျိုးဆက်အဖြစ် ထုတ်လုပ်မှုတွေ ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသွင်းကုန်များက ပိုမိုစျေးသက်သာတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းစျေးကွက်ထဲကို ပိုမိုဝင်ရောက်လာပြီး ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုတွေကို ခြိမ်းခြောက်ပါတော့တယ်။ ရေရှည်မှာ ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေက စားရိတ်နဲ့ လုပ်ခပိုမိုသက်သာတဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေကို ရွှေ့ပြောင်းသွား တာကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့တွေများလာပါတယ်။ ဒါကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းကလည်း ၁.၁ ရာခိုင်နှုန်း သာရှိရာက ၅.၁ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဒတ်ချ်ရောဂါဖြစ်လာရင်
(၁) ပြည်ပပို့ကုန်တွေဟာ စျေးကွက်အတွင်းမှာ စျေးနှုန်းအရယှဉ်ပြိုင် နိုင်စွမ်းလျော့နည်းလာတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုကျဆင်းလာတာ
(၂) နိုင်ငံခြားသွင်းကုန် ပိုမိုတိုးများလာတာနဲ့ အလုပ်လက်မဲ့ တိုးများလာတာတွေ ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်စဉ်နှစ်ရပ်လုံးဟာ ပြည်တွင်းသုံးငွေ တန်ဖိုးတက်လာတာကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒတ်ချ်ရောဂါ နမူနာများ
၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ဂရိတ်ဗြိတိန်နိုင်ငံမှာ ဒတ်ချ်ရောဂါ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အကြောင်းက ရေနံစျေးတွေ လေးဆလောက်တက်လာပြီး စကော့တလန်ကမ်းလွန် မြောက်ပင်လယ်ထဲက ရေနံကိုတူးဖေါ်နိုင်ဖို့ အလားအလာကောင်းတွေရှိလာလို့ပါ။ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များရဲ့ နောက်ပိုင်းနှစ်တွေမှာတော့ ဗြိတိန်ဟာ အရင်က ရေနံတင်သွင်းရတဲ့ ဘဝက ရေနံတင်ပို့သူဖြစ်လာပါတယ်။ အဲဒီအခါ ပေါင်စတာလင်ငွေကြေးရဲ့ တန်ဖိုးက ထောင်တက်သွားတဲ့အပြင် ဗြိတိန်အလုပ်သမားတွေက လုပ်ခလစာတိုးတောင်းကြလို့ ဗြိတိန်ရဲ့ တခြားပို့ကုန်တွေက စျေးကွက်မှာ ယှဉ်ပြိုင်နှိုင်စွမ်းမရှိတော့ဘဲ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုနဲ့ စတင်ရင်ဆိုင် ရပါတယ်။
ကနေဒါရဲ့ သဲကျောက်လွှာအတွင်းက ရေနံရှာဖွေတူးဖော်ရေးမှာ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအများ အပြားဝင်ရောက်လာတဲ့အတွက် ကနေဒါသုံးငွေကြေးတန်ဖိုးမြင့်တက်လာပြီး ထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍက ပို့ကုန်တွေ ရဲ့ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းကို လျော့ကျစေလိမ့်မယ်လို့ ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ ကနေဒါက စီးပွားရေးပညာရှင်တွေက ပြောဆိုသတိပေးကြပါတယ်။ တပြိုင်နက်ထဲမှာ ရုရှားငွေ ရူဘယ်ရဲ့ တန်ဘိုးကလည်း အလားတူအကြောင်းအချက်တွေကြောင့် တန်ဖိုးတက်လာပါတယ်။
၂၀၁၆ ခုနှစ်ရောက်တော့ ရေနံစျေးတွေ သိသိသာသာထိုးကျသွားတဲ့အတွက် ကနေဒါ ဒေါ်လာနဲ့ ရုရှား ရူဘယ်တန်ဖိုးက တန်ဖိုးကျဆင်းသွားပြီး ဒတ်ချ်ရောဂါဖြစ်မဲ့အရေးကနေ ကင်းဝေးသွားပါတယ်။
ဒတ်ချ်ရောဂါကို ဘယ်လိုရှောင်ရှားမလဲ
ဒတ်ချ်ရောဂါကို ရှောင်ရှားဖို့ အခြေခံ မဟာဗျူဟာ နှစ်ခုရှိပါတယ်။
၁။ ပြည်တွင်းသုံးငွေတန်ဖိုး မာလာခြင်းကို အရှိန်လျှော့ချခြင်း
ဒတ်ချ်ရောဂါရဲ့ ဆန့်ကျင်သက်ရောက်မှုကို ကာကွယ်ဖို့ ပြည်တွင်းသုံးငွေတန်ဖိုးမာလာခြင်းကို အရှိန်လျှော့ချခြင်းဟာ အလွယ်ကူဆုံးနဲ့ အလားအလာအကောင်းဆုံး မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ သဘာဝသယံဇာတများ နိုင်ငံခြားတင်ပို့ရောင်းချရငွေများအပေါ်ကရတဲ့အခွန်ငွေများကို ချောမွေ့စွာ အသုံးပြုခြင်းဖြင့် တခါတရံမှာ ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။ ဒီလို ချောမွေ့စွာအသုံးပြုရန်အတွက် လွတ်လပ်တဲ့ဓန ရန်ပုံငွေတရပ် (Sovereign wealth funds) ထူထောင်တဲ့နည်းကို အသုံးပြုကြတာက တွေ့နေမြင်နေကျ နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ နော်ဝေနဲ့ ရုရှားစတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ လွတ်လပ်တဲ့ဓန ရန်ပုံငွေများ ထူထောင်ထားရှိကြတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ လွတ်လပ်တဲ့ဓန ရန်ပုံငွေများရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးအတွင်း အရင်းအနှီး စီးဝင်မှုကို တည်ငြိမ်အောင်ထိန်းချုပ်ပြီး ငွေကြေးဖေါင်းပွမှုနဲ့ ငွေတန်ဖိုးအလွန်မာလာခြင်းများမဖြစ်စေရန် ကာကွယ်ဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ စုပုံများပြားလာတဲ့ အခွန်ငွေများကို ပညာရေးနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ရာမှာ သုံးစွဲခြင်းအားဖြင့် စီးပွားရေးကို မျိုးစုံဖြန့်ခွဲရာမှာလည်း အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။
၂။ စီးပွားရေးကို မျိုးစုံဖြန့်ခွဲစေခြင်း
စီးပွားရေးကို အမျိုးမျိုးဖြန့်ခွဲလုပ်ဆောင်ခြင်းဟာ ဒတ်ချ်ရောဂါရဲ့ အနှုတ်လက္ခဏာဆောင်တဲ့ သက် ရောက်မှုတွေကို အားလုံးနီးပါး ချေဖျက်နိုင်တဲ့ မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေး မျိုးစုံဖြန့်ခွဲခြင်းကို နောက်ကျနေတဲ့ကဏ္ဍများမှာ အစိုးရက ထောက်ပံ့ခြင်း ဒါမှမဟုတ် ပြည်တွင်းမှာ ဖြစ်ထွန်းစေလိုတဲ့ ပြည်ပသွင်းကုန်တွေအပေါ် စည်းကြပ်ကောက်ခံမှုတွေ လုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။
ကိုးကား- When countries experience a sudden large increase in income, the consequences can be harmful
- DUTCH DISEASE: WEALTH MANAGED UNWISELY
- What Is The Dutch Disease? Origin of Term and Examples
zawgyi version
“သဘာဝသယံဇာတ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မႈအေပၚ အားထားေနသည့္တိုင္းျပည္မ်ား သတိထားသင့္တဲ့ ဒတ္ခ်္ ေရာဂါ” (ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး)
ရဲထြန္း (သီေပါ) (NP News) - ဇူလိုင္ ၂၁
ဒတ္ခ်္ေရာဂါ ဆိုတာ စီးပြားေရးျဖစ္စဥ္တစ္ခုကိုေဖာ္ျပတဲ့ အယူအဆတစ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး အဲဒီျဖစ္စဥ္မွာ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးက႑တစ္ခု႐ုတ္တရက္ႀကီးထြားတိုးတက္လာ (အထူးသျဖင့္ သဘာဝသယံဇာတ) တဲ့အခါ တျခားက႑ေတြကို က်ဆင္းသြားေအာင္တြန္းပို႔လိုက္သလိုျဖစ္ေစတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကိုေခၚပါတယ္။ အဲဒီျဖစ္စဥ္မွာ ႏိုင္ငံတြင္းသုံးေငြေၾကးတန္ဖိုး ထိုးတက္သြားတဲ့ ထူးျခားတဲ့လကၡဏာရွိပါတယ္။ ဒတ္ခ်္ေရာဂါမွာ ဆန႔္က်င္ဘက္ ဝိေရာဓိျဖစ္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ သဘာဝ သယံဇာတ ရွာေဖြေတြ႕ရွိျခင္းမ်ိဳးလို စီးပြားေရး က႑တစ္ခုက ေကာင္းျခင္းဟာ၊ ႏိုင္ငံရဲ႕ တစ္ခုလုံးစီးပြားေရးအေပၚ အႏႈတ္လကၡဏာေဆာင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေတြတုန္းက နယ္သာလန္ႏိုင္ငံဟာ ေျမာက္ပင္လယ္ထဲမွာ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕အေျမာက္ အမ်ားကိုရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ အမ်ားႀကီးပိုခ်မ္းသာႂကြယ္ဝလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအေပါင္းလကၡဏာ ေဆာင္ပုံရတဲ့ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈဟာ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲစိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြျဖစ္လာေစခဲ့ပါတယ္။ ဒတ္ခ်္ ဂီလ္ဒါေငြေၾကး ပိုမိုခိုင္မာအားေကာင္းလာတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ့စီးပြားေရးရဲ႕ အျခားအေရးႀကီး က႑ေတြျဖစ္တဲ့ တျခားပို႔ကုန္ေတြေစ်းႀကီးကုန္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းလာတာပါ။ ဒီလို အၾကပ္အတည္းျဖစ္တဲ့ အခ်င္းအရာေတြကို ကမာၻတဝွမ္းက တျခားႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕မွာလည္းေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒတ္ခ်္ ေရာဂါဟာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သဘာဝသယံဇာတအရင္းအျမစ္ေတြရွာေဖြေတြ႕ရွိမႈမ်ိဳးနဲ႔ ပတ္သက္ေနေပမယ့္ ႏိုင္ငံျခားေငြ အေျမာက္အမ်ားဝင္ေရာက္လာေစတဲ့ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈတစ္ခုခုေၾကာင့္လည္း ဒီေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ သဘာဝသယံဇာတ ေစ်းႏႈန္းေတြ ေထာင္တက္သြားတာ၊ ႏိုင္ငံျခား အကူအညီအေထာက္အပံ့ေတြဝင္လာတာနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္ေရာက္လာတာ စတာေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက ဒတ္ခ်္ေရာဂါ ပုံစံကို ၁၆ ရာစုႏွစ္ေတြတုန္းက စပိန္ႏိုင္ငံထဲကို အေမရိကန္ အဖိုးတန္ရတနာေတြ စီးဝင္ခဲ့တုန္းကနဲ႔ ၁၈၅၀ ခုႏွစ္ေတြက ၾသစေၾတးလ်မွာ ေ႐ႊရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တုန္းက အေျခအေနေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ေရာဂါ စစ္ေဆးျခင္း
ႏိုင္ငံတစ္ခု ႐ုတ္တရက္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝလာတာက ဘာေၾကာင့္ ဝိေရာဓိျဖစ္တဲ့ ဆန႔္က်င္ဘက္ အက်ိဳး ဆက္ေတြျဖစ္ေပၚလာတာလဲ။ ဒတ္ခ်္ေရာဂါဆိုတဲ့ ေဝါဟာရကို ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ The Economist magazine က နယ္သာလန္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေနကို ေလ့လာသုံးသပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ စတင္သုံးႏႈန္းခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္က ေျမာက္ပင္လယ္ထဲမွာ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕သိုက္ႀကီးေတြ႕ရွိၿပီးတဲ့ေနာက္ ဓါတ္ေငြ႕တင္ပို႔မႈကေန အခြန္ေတာ္ေငြေတြရလာတဲ့အတြက္ ဒတ္ခ်္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ တိုးတက္လာပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႀကီးမားတဲ့ ပမာဏ ဝင္လာတဲ့အတြက္သူ႔ရဲ႕ ျပည္တြင္းသုံးေငြေၾကး ဂီလ္ဒါဟာ တန္ဖိုးေထာင္တက္သြားပါတယ္။ ဒီအျဖစ္က ႏိုင္ငံျခားတင္ပို႔ေရာင္းခ်တဲ့ ဒတ္ခ်္ကုန္ပစၥည္းေတြကို ေစ်းႀကီးေစလို႔ ေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းက်ဆင္းခဲ့ရၿပီး အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ထုတ္လုပ္မႈေတြ က်ဆင္းခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသြင္းကုန္မ်ားက ပိုမိုေစ်းသက္သာတဲ့အတြက္ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ထဲကို ပိုမိုဝင္ေရာက္လာၿပီး ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မႈေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ပါေတာ့တယ္။ ေရရွည္မွာ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြက စားရိတ္နဲ႔ လုပ္ခပိုမိုသက္သာတဲ့ အျခားႏိုင္ငံေတြကို ေ႐ႊ႕ေျပာင္းသြား တာေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ေတြမ်ားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္းကလည္း ၁.၁ ရာခိုင္ႏႈန္း သာရွိရာက ၅.၁ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒတ္ခ်္ေရာဂါျဖစ္လာရင္
(၁) ျပည္ပပို႔ကုန္ေတြဟာ ေစ်းကြက္အတြင္းမွာ ေစ်းႏႈန္းအရယွဥ္ၿပိဳင္ ႏိုင္စြမ္းေလ်ာ့နည္းလာတဲ့အတြက္ ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းလာတာ
(၂) ႏိုင္ငံျခားသြင္းကုန္ ပိုမိုတိုးမ်ားလာတာနဲ႔ အလုပ္လက္မဲ့ တိုးမ်ားလာတာေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္စဥ္ႏွစ္ရပ္လုံးဟာ ျပည္တြင္းသုံးေငြ တန္ဖိုးတက္လာတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။
ဒတ္ခ်္ေရာဂါ နမူနာမ်ား
၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ဂရိတ္ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ ဒတ္ခ်္ေရာဂါ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အေၾကာင္းက ေရနံေစ်းေတြ ေလးဆေလာက္တက္လာၿပီး စေကာ့တလန္ကမ္းလြန္ ေျမာက္ပင္လယ္ထဲက ေရနံကိုတူးေဖၚႏိုင္ဖို႔ အလားအလာေကာင္းေတြရွိလာလို႔ပါ။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာေတာ့ ၿဗိတိန္ဟာ အရင္က ေရနံတင္သြင္းရတဲ့ ဘဝက ေရနံတင္ပို႔သူျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေပါင္စတာလင္ေငြေၾကးရဲ႕ တန္ဖိုးက ေထာင္တက္သြားတဲ့အျပင္ ၿဗိတိန္အလုပ္သမားေတြက လုပ္ခလစာတိုးေတာင္းၾကလို႔ ၿဗိတိန္ရဲ႕ တျခားပို႔ကုန္ေတြက ေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏႈိင္စြမ္းမရွိေတာ့ဘဲ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈနဲ႔ စတင္ရင္ဆိုင္ ရပါတယ္။
ကေနဒါရဲ႕ သဲေက်ာက္လႊာအတြင္းက ေရနံရွာေဖြတူးေဖာ္ေရးမွာ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြအမ်ား အျပားဝင္ေရာက္လာတဲ့အတြက္ ကေနဒါသုံးေငြေၾကးတန္ဖိုးျမင့္တက္လာၿပီး ထုတ္လုပ္ေရးက႑က ပို႔ကုန္ေတြ ရဲ႕ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္စြမ္းကို ေလ်ာ့က်ေစလိမ့္မယ္လို႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ကေနဒါက စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက ေျပာဆိုသတိေပးၾကပါတယ္။ တၿပိဳင္နက္ထဲမွာ ႐ုရွားေငြ ႐ူဘယ္ရဲ႕ တန္ဘိုးကလည္း အလားတူအေၾကာင္းအခ်က္ေတြေၾကာင့္ တန္ဖိုးတက္လာပါတယ္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ေရနံေစ်းေတြ သိသိသာသာထိုးက်သြားတဲ့အတြက္ ကေနဒါ ေဒၚလာနဲ႔ ႐ုရွား ႐ူဘယ္တန္ဖိုးက တန္ဖိုးက်ဆင္းသြားၿပီး ဒတ္ခ်္ေရာဂါျဖစ္မဲ့အေရးကေန ကင္းေဝးသြားပါတယ္။
ဒတ္ခ်္ေရာဂါကို ဘယ္လိုေရွာင္ရွားမလဲ
ဒတ္ခ်္ေရာဂါကို ေရွာင္ရွားဖို႔ အေျခခံ မဟာဗ်ဴဟာ ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။
၁။ ျပည္တြင္းသုံးေငြတန္ဖိုး မာလာျခင္းကို အရွိန္ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
ဒတ္ခ်္ေရာဂါရဲ႕ ဆန႔္က်င္သက္ေရာက္မႈကို ကာကြယ္ဖို႔ ျပည္တြင္းသုံးေငြတန္ဖိုးမာလာျခင္းကို အရွိန္ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းဟာ အလြယ္ကူဆုံးနဲ႔ အလားအလာအေကာင္းဆုံး မဟာဗ်ဴဟာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ သဘာဝသယံဇာတမ်ား ႏိုင္ငံျခားတင္ပို႔ေရာင္းခ်ရေငြမ်ားအေပၚကရတဲ့အခြန္ေငြမ်ားကို ေခ်ာေမြ႕စြာ အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ တခါတရံမွာ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ေခ်ာေမြ႕စြာအသုံးျပဳရန္အတြက္ လြတ္လပ္တဲ့ဓန ရန္ပုံေငြတရပ္ (Sovereign wealth funds) ထူေထာင္တဲ့နည္းကို အသုံးျပဳၾကတာက ေတြ႕ေနျမင္ေနက် နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ ေနာ္ေဝနဲ႔ ႐ုရွားစတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လြတ္လပ္တဲ့ဓန ရန္ပုံေငြမ်ား ထူေထာင္ထားရွိၾကတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ဓန ရန္ပုံေငြမ်ားရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္က ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးအတြင္း အရင္းအႏွီး စီးဝင္မႈကို တည္ၿငိမ္ေအာင္ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး ေငြေၾကးေဖါင္းပြမႈနဲ႔ ေငြတန္ဖိုးအလြန္မာလာျခင္းမ်ားမျဖစ္ေစရန္ ကာကြယ္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ စုပုံမ်ားျပားလာတဲ့ အခြန္ေငြမ်ားကို ပညာေရးနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ား တည္ေဆာက္ရာမွာ သုံးစြဲျခင္းအားျဖင့္ စီးပြားေရးကို မ်ိဳးစုံျဖန႔္ခြဲရာမွာလည္း အေထာက္အကူျဖစ္ေစပါတယ္။
၂။ စီးပြားေရးကို မ်ိဳးစုံျဖန႔္ခြဲေစျခင္း
စီးပြားေရးကို အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖန႔္ခြဲလုပ္ေဆာင္ျခင္းဟာ ဒတ္ခ်္ေရာဂါရဲ႕ အႏႈတ္လကၡဏာေဆာင္တဲ့ သက္ ေရာက္မႈေတြကို အားလုံးနီးပါး ေခ်ဖ်က္ႏိုင္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရး မ်ိဳးစုံျဖန႔္ခြဲျခင္းကို ေနာက္က်ေနတဲ့က႑မ်ားမွာ အစိုးရက ေထာက္ပံ့ျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ျပည္တြင္းမွာ ျဖစ္ထြန္းေစလိုတဲ့ ျပည္ပသြင္းကုန္ေတြအေပၚ စည္းၾကပ္ေကာက္ခံမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ျခင္းအားျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ပါတယ္။
ကိုးကား- When countries experience a sudden large increase in income, the consequences can be harmful
- DUTCH DISEASE: WEALTH MANAGED UNWISELY
- What Is The Dutch Disease? Origin of Term and Examples