ရှီကျင့်ဖျင်၏ ဝံပုလွေစစ်သည်တော် သံခင်းတမန်ခင်း နှင့် အာရှတလွှားနာကျည်းမှု၊ လာမည့်နှစ် ကမ္ဘာနိုင်ငံများကို အမှောင်ဖုံးမည့် အမေရိကန်ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး (ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး)
1229
Htay Oung (NP News) - ဒီဇင်ဘာ ၂ဝ
၂ဝ၂၃ ခုနှစ်ဟာ ကမ္ဘာကြီးဖွဲ့တည်ပုံအတွက် အလေးအနက်စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ နှစ်တစ်နှစ်ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။ ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း အမေရိကန်နဲ့ အခြားနိုင်ငံများက တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ စည်းမျဉ်းအခြေခံ နိုင်ငံတကာ စနစ်ဟာ ယခုအခါ ဒေသသုံးခုမှာ ခြိမ်းခြောက်မှုခံနေရတယ်လို့ တိုမ်းမ်း နယူးစ်ဝိခ်နဲ့ ဝါရှင်တန်ပို့စ် တို့ရဲ့ ပင်တိုင် ဆောင်းပါးရှင်နိုင်ငံရေးလ့လာသုံးသပ်သူ ဖာရိဒ်ဇက်ကာရီယာက ရေးသားပါတယ်။
ဥရောပမှာ ယူကရိန်းအပေါ် ဆင်နွှဲနေတဲ့ ရုရှားရဲ့စစ်ပွဲဟာ နယ်နိမိတ်များကို အင်အားသုံးပြီး မပြောင်းလဲသင့် ကြောင်း ကာလကြာရှည် တည်ရှိနေတဲ့ စံနှုန်းစနစ်ကို ပျက်ပြားစေခဲ့ပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ အစ္စရေးနဲ့ ဟားမတ်စ်တို့အကြားစစ်ပွဲဟာ ဒေသတွင်း အန္တရာယ်မကင်းတဲ့ အမြစ်မြေလှန်ပြောင်းလဲမှုကို ခြိမ်းခြောက်နေပြီး၊ အီရန်ကျောထောက်နောက်ခံပြု ပြည်သူ့စစ်တွေဟာ လက်ဘနွန်မှ ယီမင်မှ အီရတ်နဲ့ ဆီးရီးယား အထိ အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြု မဟာမိတ်များကို တိုက်ခိုက်နေပါတယ်။ အာရှမှာတော့ တရုတ်ရဲ့ ထွန်းသစ်လာမှုဟာ ပါဝါချိန်ခွင်လျှာကို ဆက်လက်ပြီး မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေပါတယ်။
အဲဒီစိန်ခေါ်မှု တစ်ခုချင်းစီတိုင်းမှာ ပင်ကိုယ်ထူးခြားချက်များရှိပေမယ့် အဟန့်အတားနဲ့ သံခင်းတမန်ခင်းဆိုင်ရာ ဆန်းပြားရှုပ်ထွေးစွာ ရောနှောကိုင်တွယ်ဖို့ လိုအပ်မှုပုံမှာတော့ တူညီနေကြပါတယ်။ ဘိုင်ဒင်အစိုးရအနေနဲ့ စိန်ခေါ် ချက်များကို အားသွန်ခွန်စိုက် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့ပြီး အစီအစဉ်များ ချမှတ်ခြင်း၊ မဟာမိတ်များ စုစည်းခြင်း၊ ဆန့်ကျင်ဘက်များနဲ့ စကားပြောဆိုခြင်းများကို တက်တက်ကြွကြွပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အောင်မြင်မှုကတော့ အမေရိကန်အစိုးရကိုယ်တိုင် ချမှတ်ထားတဲ့မူဝါဒများကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မှုနဲ့ တိုင်းတာရပါလိမ့်မယ်။ ကံမကောင်းလှစွာပဲ အဲဒီကိစ္စဟာ အခြားဧရာမဗျူဟာတွေထက်ပိုပြီး အမေရိကန်ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးအပေါ်မှာ မူတည်နေနိုင်ပါတယ်။
ဥရောပမှာ အမေရိကန်ဟာ ရုရှားရဲ့ရန်လိုမှုကို တိုက်ဖျက်ဖို့ အလေးပေးထားပါတယ်။ ဒါဟာ အပြောလွယ် သလောက် လုပ်ရခက်ခဲပါတယ်။ စစ်မဖြစ်မီကတည်းက ရုရှားဟာ ယူကရိန်းစီးပွားရေး အရွယ်အစားထက် ကိုးဆ ကြီးမားပြီး လက်ရှိလူဦးရေဟာ လေးဆနီးပါး ပိုများပါတယ်။ အဲဒီ အခြေခံမတူညီမှုဟာ ကိယက်ဗ်အနေနဲ့ ပိုမို စီမံခန့်ခွဲနိုင်တဲ့ စစ်ရေးဗျူဟာကို ဖော်ဆောင်ဖို့၊ တိုင်းပြည်ရဲ့နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ ဖိအားပေး ခြင်းများနဲ့အတူ အနောက်နိုင်ငံများရဲ့ စစ်မှန်တဲ့အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လာစေဖို့အတွက် စဉ်ဆက်မပြတ် အကြီးအကျယ် အကူအညီပေးခြင်းဖြင့်သာ ဆက်တိုက်ဖြေရှင်းနိုင်စရာရှိပါတယ်။
အရှေ့အလယ်ပိုင်းစိန်ခေါ်မှုကတော့ သံတမန်ရေးရာနယ်ပယ်ဟာ ခြိမ်းခြောက်ဟန့်တားခြင်းထက် ပိုမိုအလုပ်ဖြစ် ပါလိမ့်မယ်။ ဟားမတ်စ်တို့နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပါက အစ္စရေးဟာ အလုံးစုံသာလွန်ပါတယ်။ စစ်ရေးသဘောအရ ပြောရမယ် ဆိုရင် အစ္စရေးတို့ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရမယ်ဆိုတာ ဘယ်လိုမှ သံသယဖြစ်စရာ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း အစ္စရေးအနေနဲ့ ပင်လယ်ကွေ့အာရပ်နိုင်ငံများနဲ့ အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝတဲ့ မဟာမိတ်အသစ်များအဖြစ် ပိုမိုလုံခြုံတဲ့ နိုင်ငံ ဖြစ်လာဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပါလက်စတိုင်းလူမျိုး ၅ သန်းခန့်တို့ဟာ အစ္စရေးသိမ်းပိုက်ခံ နယ်မြေများမှာ နိုင်ငံရေး ဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများနဲ့ ကိုယ်ပိုင်နိုင်ငံမရှိဘဲ နေထိုင်နေကြရတယ်ဆိုတဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ရခြင်းအကြောင်းရင်းနဲ့ ရှောင်လွှဲမရနိုင်တဲ့အဖြစ်မှန်တရားကို ဖြေရှင်းပေးဖို့ အမေရိကန်အနေနဲ့ အစ္စရေးကို တောင်းဆိုရပါလိမ့်မယ်။
တရုတ်နိုင်ငံဟာ စိန်ခေါ်မှုများအနက် အကြီးမားဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံဟာ သိသာထင်ရှားတဲ့ စိန်ခေါ်မှု တစ်ရပ်ကို ဖော်ဆောင်နေပြီး ရေရှည်အနေနဲ့ ကမ္ဘာကြီးဖွဲ့တည်ပုံကို ပုံဖော်ရာမှာ အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာဖို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ အဲဒီအချက်အရ လက်ရှိ ပွင့်လင်းနိုင်ငံတကာစနစ်ဟာ နျူကလီယာလက်နက်၊ အာကာသနဲ့ ဉာဏ်ရည်တုဆိုင်ရာ နည်းပညာနဲ့ လက်နက်ပြိုင်ဆိုင်မှုတို့နဲ့ အမှတ်အသားပြုထားတဲ့ ဒုတိယစစ်အေးတိုက်ပွဲအဖြစ် ပုံသဏ္ဍာန်ပြောင်းလဲလာဖို့ အဆုံးအဖြတ်ပေးပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီစိန်ခေါ်မှုအတွက် ဘိုင်ဒင်အစိုးရရဲ့ချဉ်းကပ်မှုဟာ သိမ်မွေ့ပါတယ်။ တစ်ဘက်မှာ ပေကျင်းနဲ့ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးထူထောင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေစဉ် အခြားတစ်ဘက်မှာ ပြိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ ဟန့်တားမှုနှစ်ခုလုံးကို ရောပြွန်း အလေးပေးထားပါတယ်။
မကြာသေးမီလများအတွင်း ဘိုင်ဒင်အစိုးရရဲ့ အဲဒီမဟာဗျူဟာဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ရလဒ်များ ထွက်ပေါ်နေ ပုံရပြီး အထူးသဖြင့် တရုတ်အစိုးရရဲ့ မကျေမနပ် အလျော့ပေးတဲ့ လေသံက ထင်ဟပ်နေပါတယ်။ ပေကျင်းရဲ့ စီးပွားရေးပြဿနာများနဲ့ ရှီကျင့်ဖျင် အခိုင်အမာဆုပ်ကိုင်ထားတဲ့ "ဝံပုလွေစစ်သည်တော်" သံခင်းတမန်ခင်းကြောင့် အာရှတစ်လွှားမှာ နာကြည်းမှုသာ အဖတ်တင်စေကြောင်း သဘောပေါက်လာတဲ့အတွက် အဲဒီလိုအပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်လာရတယ်လို့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ယူဆနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနဲ့ သံတမန် ရေးရာကို တပြိုင်နက်တည်း လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာ ခိုင်မာတဲ့အစီအမံများကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန်ရဲ့မူဝါဒကြောင့်လည်း အဲဒီတိုးတက်မှုထွက်ပေါ်လာရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
နယ်ပယ်တစ်ခုစီမှာ ကောင်းမွန်စွာရေးဆွဲထားတဲ့မူဝါဒရှိပေမယ့် အမေရိကန်ပြည်တွင်းရေးဟာ တိုးတက်မှု အားလုံး ကို နှောင့်နှေးသွားစေနိုင်တဲ့ ပြတ်ပြတ်သားသားအဖြစ်မှန်အနေနဲ့ ဘိုင်ဒင်အစိုးရက ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ယူကရိန်း အရေးမှာ ချီတုံချတုံဖြစ်ခြင်းကို အမေရိကန်က အသားပေးမယ်ဆိုရင် ဥရောပအတွက် အဖြေရှာခြင်းမှာလည်း အားနည်းသွားပါလိမ့်မယ်။ အနောက်နိုင်ငံတွေကို သူကျော်လွန်နိုင်တယ်လို့ ရုရှားခေါင်းဆောင် ဗလာဒီမာပူတင်ရဲ့ ဟောကိန်းထုတ်မှုတွေဟာ အတည်ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပမဲဆန္ဒရှင်တွေဟာ ယူကရိန်းအပေါ် ထောက်ခံဆဲဖြစ်ပေမယ့် အမေရိကန်ကို အထီးကျန်အဖြစ် နေလိုတဲ့ သဘောထားများ မြင့်တက်လာနေခြင်းဟာ အသစ်စက်စက် စိန်ခေါ်မှုဖြစ်လာပါတယ်။
ယူကရိန်းကို သူမကြိုက်ကြောင်း၊ ပူတင်ကို သဘောကျနှစ်ခြိုက်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဟောဟောဒိုင်းဒိုင်းပြောချနေတဲ့ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို သမ္မတလောင်းအဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းရန် ရီပတ်ဘလစ်ကင်ပါတီက အဆင်သင့်ဖြစ်နေ ပါတယ်။
အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာလည်း အမေရိကန်ရဲ့ပံ့ပိုးကူညီမှုနဲ့ အကြံဉာဏ်အားလုံးကို တွန်းလှန်ရာမှာ အလွန်ကျွမ်းကျင် တဲ့ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ယာဟုနဲ့ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ၁၉၉ဝ ပြည့်လွန် နှစ်များ အတွင်း အော်စလိုသဘောတူညီချက်များ လက်ထက်ကတည်းက နေတန်ယာဟုဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို အမှန်တကယ် အကောင်အထည်ဖော်နေပြီး အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း ဟန်ဆောင်ပန်ဆောင်လုပ်ဖို့ နည်းလမ်းများ ကို ရှာဖွေခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ ဝါရှင်တန်က သူ့ကို ဖိအားပေးဖို့ ကြိုးစားခဲ့ရပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ ဖိအားများကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ နေတန်ယာဟုဟာ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ရဲ့အဆုံးအဖြတ်ကို တိုက်ရိုက်ရယူပြီး သမ္မတ ဘားရတ်အိုဘားမားကို ရှောင်တိမ်းသွားခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီအဖြစ်အပျက်ကို မြင်တွေ့ဖူးတဲ့ ဘိုင်ဒင်အစိုးရဟာ အစ္စရေးကို ကွဲပြားတဲ့နည်းလမ်းနဲ့ ချဉ်းကပ်ပုံရပါတယ်။ အစ္စရေးအပေါ် သြဇာညောင်းဖို့ တိုက်ရိုက်ဖိအားပေးကို မှီခိုမယ့်အစား အာရပ်နိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် ဆော်ဒီ အာရေးဗီးယားကို ဆွဲထည့်ဖို့ ကြိုးပမ်းပုံရပါတယ်။ အဲဒီအရွှေ့ဖြစ်ပေါ်ဖို့အတွက် ပါဝင်ပတ်သက်နေတဲ့ ကွဲပြားမှူ များကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ နဲ့ ဒေသရဲ့ရှုပ်ထွေးတဲ့လှုပ်ရှားမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖို့ မဟာဗျူဟာမြောက်ကြိုးပမ်းမှုလို့ ဆို နိုင်ပါတယ်။
ဘိုင်ဒင်အစိုးရရဲ့ဟန်ချက်ညီ ချဉ်းကပ်မှုရဲ့ ထိရောက်မှုရလဒ်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ သံတမန်ရေးအရ ဆက်ဆံရေး၊ အမေရိကန်ရဲ့ပြည်တွင်းမူဝါဒ တည်ငြိမ်မှုအပေါ် မူတည်နေပါတယ်။ အဲ့ဒီနှစ်ခုဟာ အတိအကျ ရောနှောနေပေမယ့် တရုတ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံရေးမှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ ခံယူချက်သဘောထားတွေဟာ ပေကျင်းကို ဝေဖန်ရာမှာ ညှာတာနေပုံမရပဲ အကြီးအကျယ် ရန်လိုနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီဆိုင်ရာ အောက်လွှတ်တော် ကော်မတီဟာ ပေကျင်းအပေါ် အခွန်အကောက်များ အပါအဝင် ပိုမိုတင်းကျပ်တဲ့အစီအမံများကို မကြာသေးမီက အဆိုပြုခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအစီအစဉ်ကြောင့် လာမယ့် ငါးနှစ်အတွင်း အမေရိကန်စီးပွားရေးကို ဒေါ်လာ ၁.၉ ထရီလီယံ အထိ ထိခိုက်စေနိုင်ရုံမက ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမှာလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
လတ်တလောကာလ ဝါရှင်တန်နိုင်ငံခြားရေးကဏ္ဍတွင် မီးမောင်းထိုးပြထားတဲ့အတိုင်းဆိုလျှင် စည်းမျဉ်းအခြေခံ နိုင်ငံတကာဖွဲ့တည်မှုအပေါ် ခြိမ်းခြောက်မှုမှာ တရုတ်၊ ရုရှား မဟုတ် အီရန်လည်းမဟုတ်ပဲ အမေရိကန် ကိုယ်တိုင်မှ ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်နေပါတယ်။ စိုးရိမ်စရာကောင်းတာက တကယ်လို့ အမေရိကန်က ပျက်ကွက်ခဲ့လျှင် အဲဒီ ဒေသတစ်ခုချင်းစီမှာ ရန်လိုမှုနဲ့ မငြိမ်မသက်မှုများ မြင့်တက်လာနိုင်ပါတယ်။ လာမယ့် ဆယ်စုနှစ်များအ တွင်း ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းကို ပုံဖော်နေတဲ့ အမေရိကန်လွှတ်တော်နှစ်ရပ်အတွင်း ပါတီကြီးနှစ်ရပ်အကြား အမြင်မတူညီမှု များ နဲ့ ကွဲပြားတဲ့နိုင်ငံရေးအယူအဆရဲ့ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုများကို ၂ဝ၂၄ ခုနှစ် တစ်လျှောက်လုံး မြင်တွေ့ရနိုင်ပါ တယ်။
#ကမ္ဘာကြီးဖွဲ့တည်ပုံ #စည်းမျဉ်းအခြေခံနိုင်ငံတကာစနစ် #ယူကရိန်း #ရုရှား #အရှေ့အလယ်ပိုင်း #အစ္စရေး #တရုတ် #ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား #ဒုတိယစစ်အေးတိုက်ပွဲ #ဝံပုလွေစစ်သည်တော်_သံခင်းတမန်ခင်း
(Washington Post., 15 December 2023,” In 2024, U.S. domestic politics will cast a dark shadow across the world” ကို #HtayOung, #OungMarine ဆီလျော်အောင် ကောက်နှုတ်ဘာသာ ပြန်ဆိုသည်။)
ရွီက်င့္ဖ်င္၏ ဝံပုေလြစစ္သည္ေတာ္ သံခင္းတမန္ခင္း ႏွင့္ အာရွတလႊားနာက်ည္းမႈ၊ လာမည့္ႏွစ္ ကမာၻႏိုင္ငံမ်ားကို အေမွာင္ဖုံးမည့္ အေမရိကန္ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရး (ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး)
Htay Oung (NP News) - ဒီဇင္ဘာ ၂ဝ
၂ဝ၂၃ ခုႏွစ္ဟာ ကမာၻႀကီးဖြဲ႕တည္ပုံအတြက္ အေလးအနက္စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ကို ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ႏွစ္တစ္ႏွစ္ျဖစ္ခဲ့ပါ တယ္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေမရိကန္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံမ်ားက တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ စည္းမ်ဥ္းအေျခခံ ႏိုင္ငံတကာ စနစ္ဟာ ယခုအခါ ေဒသသုံးခုမွာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈခံေနရတယ္လို႔ တိုမ္းမ္း နယူးစ္ဝိခ္နဲ႔ ဝါရွင္တန္ပို႔စ္ တို႔ရဲ႕ ပင္တိုင္ ေဆာင္းပါးရွင္ႏိုင္ငံေရးလ့လာသုံးသပ္သူ ဖာရိဒ္ဇက္ကာရီယာက ေရးသားပါတယ္။
ဥေရာပမွာ ယူကရိန္းအေပၚ ဆင္ႏႊဲေနတဲ့ ႐ုရွားရဲ႕စစ္ပြဲဟာ နယ္နိမိတ္မ်ားကို အင္အားသုံးၿပီး မေျပာင္းလဲသင့္ ေၾကာင္း ကာလၾကာရွည္ တည္ရွိေနတဲ့ စံႏႈန္းစနစ္ကို ပ်က္ျပားေစခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အစၥေရးနဲ႔ ဟားမတ္စ္တို႔အၾကားစစ္ပြဲဟာ ေဒသတြင္း အႏၲရာယ္မကင္းတဲ့ အျမစ္ေျမလွန္ေျပာင္းလဲမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနၿပီး၊ အီရန္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ ျပည္သူ႔စစ္ေတြဟာ လက္ဘႏြန္မွ ယီမင္မွ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယား အထိ အေမရိကန္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ မဟာမိတ္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ေနပါတယ္။ အာရွမွာေတာ့ တ႐ုတ္ရဲ႕ ထြန္းသစ္လာမႈဟာ ပါဝါခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို ဆက္လက္ၿပီး မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေစပါတယ္။
အဲဒီစိန္ေခၚမႈ တစ္ခုခ်င္းစီတိုင္းမွာ ပင္ကိုယ္ထူးျခားခ်က္မ်ားရွိေပမယ့္ အဟန႔္အတားနဲ႔ သံခင္းတမန္ခင္းဆိုင္ရာ ဆန္းျပားရႈပ္ေထြးစြာ ေရာေႏွာကိုင္တြယ္ဖို႔ လိုအပ္မႈပုံမွာေတာ့ တူညီေနၾကပါတယ္။ ဘိုင္ဒင္အစိုးရအေနနဲ႔ စိန္ေခၚ ခ်က္မ်ားကို အားသြန္ခြန္စိုက္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းခဲ့ၿပီး အစီအစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္း၊ မဟာမိတ္မ်ား စုစည္းျခင္း၊ ဆန္႔က်င္ဘက္မ်ားနဲ႔ စကားေျပာဆိုျခင္းမ်ားကို တက္တက္ႂကြႂကြျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာင္ျမင္မႈကေတာ့ အေမရိကန္အစိုးရကိုယ္တိုင္ ခ်မွတ္ထားတဲ့မူဝါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မႈနဲ႔ တိုင္းတာရပါလိမ့္မယ္။ ကံမေကာင္းလွစြာပဲ အဲဒီကိစၥဟာ အျခားဧရာမဗ်ဴဟာေတြထက္ပိုၿပီး အေမရိကန္ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ မူတည္ေနႏိုင္ပါတယ္။
ဥေရာပမွာ အေမရိကန္ဟာ ႐ုရွားရဲ႕ရန္လိုမႈကို တိုက္ဖ်က္ဖို႔ အေလးေပးထားပါတယ္။ ဒါဟာ အေျပာလြယ္ သေလာက္ လုပ္ရခက္ခဲပါတယ္။ စစ္မျဖစ္မီကတည္းက ႐ုရွားဟာ ယူကရိန္းစီးပြားေရး အ႐ြယ္အစားထက္ ကိုးဆ ႀကီးမားၿပီး လက္ရွိလူဦးေရဟာ ေလးဆနီးပါး ပိုမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ အေျခခံမတူညီမႈဟာ ကိယက္ဗ္အေနနဲ႔ ပိုမို စီမံခန႔္ခြဲႏိုင္တဲ့ စစ္ေရးဗ်ဴဟာကို ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ ဖိအားေပး ျခင္းမ်ားနဲ႔အတူ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စစ္မွန္တဲ့အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္လာေစဖို႔အတြက္ စဥ္ဆက္မျပတ္ အႀကီးအက်ယ္ အကူအညီေပးျခင္းျဖင့္သာ ဆက္တိုက္ေျဖရွင္းႏိုင္စရာရွိပါတယ္။
အေရွ႕အလယ္ပိုင္းစိန္ေခၚမႈကေတာ့ သံတမန္ေရးရာနယ္ပယ္ဟာ ၿခိမ္းေျခာက္ဟန႔္တားျခင္းထက္ ပိုမိုအလုပ္ျဖစ္ ပါလိမ့္မယ္။ ဟားမတ္စ္တို႔နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ပါက အစၥေရးဟာ အလုံးစုံသာလြန္ပါတယ္။ စစ္ေရးသေဘာအရ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ အစၥေရးတို႔ အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရမယ္ဆိုတာ ဘယ္လိုမွ သံသယျဖစ္စရာ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း အစၥေရးအေနနဲ႔ ပင္လယ္ေကြ႕အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ အဓိပၸာယ္ျပည့္ဝတဲ့ မဟာမိတ္အသစ္မ်ားအျဖစ္ ပိုမိုလုံၿခဳံတဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းလူမ်ိဳး ၅ သန္းခန႔္တို႔ဟာ အစၥေရးသိမ္းပိုက္ခံ နယ္ေျမမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရး ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ႏိုင္ငံမရွိဘဲ ေနထိုင္ေနၾကရတယ္ဆိုတဲ့ ပဋိပကၡျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရင္းနဲ႔ ေရွာင္လႊဲမရႏိုင္တဲ့အျဖစ္မွန္တရားကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ အေမရိကန္အေနနဲ႔ အစၥေရးကို ေတာင္းဆိုရပါလိမ့္မယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ စိန္ေခၚမႈမ်ားအနက္ အႀကီးမားဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ သိသာထင္ရွားတဲ့ စိန္ေခၚမႈ တစ္ရပ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ေနၿပီး ေရရွည္အေနနဲ႔ ကမာၻႀကီးဖြဲ႕တည္ပုံကို ပုံေဖာ္ရာမွာ အဓိကအခန္းက႑မွ ပါဝင္လာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္အရ လက္ရွိ ပြင့္လင္းႏိုင္ငံတကာစနစ္ဟာ န်ဴကလီယာလက္နက္၊ အာကာသနဲ႔ ဉာဏ္ရည္တုဆိုင္ရာ နည္းပညာနဲ႔ လက္နက္ၿပိဳင္ဆိုင္မႈတို႔နဲ႔ အမွတ္အသားျပဳထားတဲ့ ဒုတိယစစ္ေအးတိုက္ပြဲအျဖစ္ ပုံသ႑ာန္ေျပာင္းလဲလာဖို႔ အဆုံးအျဖတ္ေပးပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီစိန္ေခၚမႈအတြက္ ဘိုင္ဒင္အစိုးရရဲ႕ခ်ဥ္းကပ္မႈဟာ သိမ္ေမြ႕ပါတယ္။ တစ္ဘက္မွာ ေပက်င္းနဲ႔ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ဆက္ဆံေရးထူေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနစဥ္ အျခားတစ္ဘက္မွာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ဟန႔္တားမႈႏွစ္ခုလုံးကို ေရာႁပြန္း အေလးေပးထားပါတယ္။
မၾကာေသးမီလမ်ားအတြင္း ဘိုင္ဒင္အစိုးရရဲ႕ အဲဒီမဟာဗ်ဴဟာဟာ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ရလဒ္မ်ား ထြက္ေပၚေန ပုံရၿပီး အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ မေက်မနပ္ အေလ်ာ့ေပးတဲ့ ေလသံက ထင္ဟပ္ေနပါတယ္။ ေပက်င္းရဲ႕ စီးပြားေရးျပႆနာမ်ားနဲ႔ ရွီက်င့္ဖ်င္ အခိုင္အမာဆုပ္ကိုင္ထားတဲ့ "ဝံပုေလြစစ္သည္ေတာ္" သံခင္းတမန္ခင္းေၾကာင့္ အာရွတစ္လႊားမွာ နာၾကည္းမႈသာ အဖတ္တင္ေစေၾကာင္း သေဘာေပါက္လာတဲ့အတြက္ အဲဒီလိုအေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚလာရတယ္လို႔ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအားျဖင့္ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးေရးနဲ႔ သံတမန္ ေရးရာကို တၿပိဳင္နက္တည္း လုပ္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ ခိုင္မာတဲ့အစီအမံမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕မူဝါဒေၾကာင့္လည္း အဲဒီတိုးတက္မႈထြက္ေပၚလာရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
နယ္ပယ္တစ္ခုစီမွာ ေကာင္းမြန္စြာေရးဆြဲထားတဲ့မူဝါဒရွိေပမယ့္ အေမရိကန္ျပည္တြင္းေရးဟာ တိုးတက္မႈ အားလုံး ကို ေႏွာင့္ေႏွးသြားေစႏိုင္တဲ့ ျပတ္ျပတ္သားသားအျဖစ္မွန္အေနနဲ႔ ဘိုင္ဒင္အစိုးရက ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ ယူကရိန္း အေရးမွာ ခ်ီတုံခ်တုံျဖစ္ျခင္းကို အေမရိကန္က အသားေပးမယ္ဆိုရင္ ဥေရာပအတြက္ အေျဖရွာျခင္းမွာလည္း အားနည္းသြားပါလိမ့္မယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို သူေက်ာ္လြန္ႏိုင္တယ္လို႔ ႐ုရွားေခါင္းေဆာင္ ဗလာဒီမာပူတင္ရဲ႕ ေဟာကိန္းထုတ္မႈေတြဟာ အတည္ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပမဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ ယူကရိန္းအေပၚ ေထာက္ခံဆဲျဖစ္ေပမယ့္ အေမရိကန္ကို အထီးက်န္အျဖစ္ ေနလိုတဲ့ သေဘာထားမ်ား ျမင့္တက္လာေနျခင္းဟာ အသစ္စက္စက္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္လာပါတယ္။
ယူကရိန္းကို သူမႀကိဳက္ေၾကာင္း၊ ပူတင္ကို သေဘာက်ႏွစ္ၿခိဳက္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဟာေဟာဒိုင္းဒိုင္းေျပာခ်ေနတဲ့ ေဒၚနယ္ထရမ့္ကို သမၼတေလာင္းအျဖစ္ အမည္စာရင္းတင္သြင္းရန္ ရီပတ္ဘလစ္ကင္ပါတီက အဆင္သင့္ျဖစ္ေန ပါတယ္။
အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာလည္း အေမရိကန္ရဲ႕ပံ့ပိုးကူညီမႈနဲ႔ အႀကံဉာဏ္အားလုံးကို တြန္းလွန္ရာမွာ အလြန္ကြၽမ္းက်င္ တဲ့ အစၥေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘင္ဂ်မင္ေနတန္ယာဟုနဲ႔ ဂ်ိဳးဘိုင္ဒင္က ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ ၁၉၉ဝ ျပည့္လြန္ ႏွစ္မ်ား အတြင္း ေအာ္စလိုသေဘာတူညီခ်က္မ်ား လက္ထက္ကတည္းက ေနတန္ယာဟုဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို အမွန္တကယ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၿပီး အျခားတစ္ဖက္မွာလည္း ဟန္ေဆာင္ပန္ေဆာင္လုပ္ဖို႔ နည္းလမ္းမ်ား ကို ရွာေဖြခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဝါရွင္တန္က သူ႔ကို ဖိအားေပးဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ဖိအားမ်ားကို ရင္ဆိုင္ရာမွာ ေနတန္ယာဟုဟာ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ရဲ႕အဆုံးအျဖတ္ကို တိုက္႐ိုက္ရယူၿပီး သမၼတ ဘားရတ္အိုဘားမားကို ေရွာင္တိမ္းသြားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ကို ျမင္ေတြ႕ဖူးတဲ့ ဘိုင္ဒင္အစိုးရဟာ အစၥေရးကို ကြဲျပားတဲ့နည္းလမ္းနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ပုံရပါတယ္။ အစၥေရးအေပၚ ၾသဇာေညာင္းဖို႔ တိုက္႐ိုက္ဖိအားေပးကို မွီခိုမယ့္အစား အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ေဆာ္ဒီ အာေရးဗီးယားကို ဆြဲထည့္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းပုံရပါတယ္။ အဲဒီအေ႐ႊ႕ျဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ ကြဲျပားမႉ မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ နဲ႔ ေဒသရဲ႕ရႈပ္ေထြးတဲ့လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ႀကိဳးပမ္းမႈလို႔ ဆို ႏိုင္ပါတယ္။
ဘိုင္ဒင္အစိုးရရဲ႕ဟန္ခ်က္ညီ ခ်ဥ္းကပ္မႈရဲ႕ ထိေရာက္မႈရလဒ္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ သံတမန္ေရးအရ ဆက္ဆံေရး၊ အေမရိကန္ရဲ႕ျပည္တြင္းမူဝါဒ တည္ၿငိမ္မႈအေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။ အဲ့ဒီႏွစ္ခုဟာ အတိအက် ေရာေႏွာေနေပမယ့္ တ႐ုတ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ခံယူခ်က္သေဘာထားေတြဟာ ေပက်င္းကို ေဝဖန္ရာမွာ ညႇာတာေနပုံမရပဲ အႀကီးအက်ယ္ ရန္လိုေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဆိုင္ရာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မတီဟာ ေပက်င္းအေပၚ အခြန္အေကာက္မ်ား အပါအဝင္ ပိုမိုတင္းက်ပ္တဲ့အစီအမံမ်ားကို မၾကာေသးမီက အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္ေၾကာင့္ လာမယ့္ ငါးႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္စီးပြားေရးကို ေဒၚလာ ၁.၉ ထရီလီယံ အထိ ထိခိုက္ေစႏိုင္႐ုံမက ကမာၻ႔စီးပြားေရးမွာလည္း က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
လတ္တေလာကာလ ဝါရွင္တန္ႏိုင္ငံျခားေရးက႑တြင္ မီးေမာင္းထိုးျပထားတဲ့အတိုင္းဆိုလွ်င္ စည္းမ်ဥ္းအေျခခံ ႏိုင္ငံတကာဖြဲ႕တည္မႈအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမွာ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား မဟုတ္ အီရန္လည္းမဟုတ္ပဲ အေမရိကန္ ကိုယ္တိုင္မွ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္ေနပါတယ္။ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတာက တကယ္လို႔ အေမရိကန္က ပ်က္ကြက္ခဲ့လွ်င္ အဲဒီ ေဒသတစ္ခုခ်င္းစီမွာ ရန္လိုမႈနဲ႔ မၿငိမ္မသက္မႈမ်ား ျမင့္တက္လာႏိုင္ပါတယ္။ လာမယ့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအ တြင္း ကမာၻ႔အခင္းအက်င္းကို ပုံေဖာ္ေနတဲ့ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္အတြင္း ပါတီႀကီးႏွစ္ရပ္အၾကား အျမင္မတူညီမႈ မ်ား နဲ႔ ကြဲျပားတဲ့ႏိုင္ငံေရးအယူအဆရဲ႕ ဂယက္႐ိုက္ခတ္မႈမ်ားကို ၂ဝ၂၄ ခုႏွစ္ တစ္ေလွ်ာက္လုံး ျမင္ေတြ႕ရႏိုင္ပါ တယ္။
#ကမာၻႀကီးဖြဲ႕တည္ပုံ #စည္းမ်ဥ္းအေျခခံႏိုင္ငံတကာစနစ္ #ယူကရိန္း #႐ုရွား #အေရွ႕အလယ္ပိုင္း #အစၥေရး #တ႐ုတ္ #ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား #ဒုတိယစစ္ေအးတိုက္ပြဲ #ဝံပုေလြစစ္သည္ေတာ္_သံခင္းတမန္ခင္း
(Washington Post., 15 December 2023,” In 2024, U.S. domestic politics will cast a dark shadow across the world” ကို #HtayOung, #OungMarine ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ေကာက္ႏႈတ္ဘာသာ ျပန္ဆိုသည္။)