အမေရိကန်အစိုးရ၏ အပြောတစ်မျိုးအလုပ်တစ်မျိုး သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အတွက် ခုခံကာကွယ်သူ
579
Htay Oung (NP News) - ဇွန် ၂၉
ဝီကီလိခ်တည်ထောင်သူ ဂျူလီယန်အက်ဆေ့ဂျ်ဟာ မီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အနောက်နိုင်ငံများရဲ့ အပြောတစ်မျိုးအလုပ်တစ်မျိုး လုပ်ရပ်များမှာ သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ဂုဏ်သိက္ခာကြီးမားသူ တစ်ယောက်ဖြစ်တယ်လို့ RT ရုရှားသတင်းစာက ဇွန်လ ၂၆ ရက်က ဆိုပါတယ်။ အက်ဆေ့ဂျ်အပေါ် ကာလရှည်ကြာ မနားတမ်း စွဲချက်တင်တွေဟာ ပြီးဆုံးသွားပုံရပါတယ်။ တရားခံဖြစ်သူ က လည်း စွဲချက်တင်ထားတဲ့ တစ်ခုချင်းစီအတွက် အပြစ်ရှိကြောင်း ဝန်ခံထားပါတယ်။ သူဟာ ဗြိတိန်နိုင်ငံ ဘယ်လ်မတ်ရှ်အကျဉ်းထောင်မှာ ချုပ်နှောင်ထားခြင်း ခံရနေရပါတယ်။ အဲ့ဒီကတဆင့် အမေရိကန်နိုင်ငံကို တရားခံတစ်ဦးအနေနဲ့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခံရရင် လျှို့ဝှက်အဆင့် သတ်မှတ်ထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက် များကို ရယူရန်နဲ့ ပေးပို့ရန် ပူးပေါင်းကြံစည်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော် လျှို့ဝှက်ချက်အက်ဥပဒေကို ချိုးဖောက်ကြောင်း ပုဒ်မများအပြင် အီလက်ထရောနစ် အက်ဥပဒေအရ ၁၇၅ နှစ်အထိ ထောင်ဒဏ်အပြစ်ပေးခံရဖို့ ရှိနေပါတယ်။ ခုတော့ အမှု့ပိတ်သိမ်းသွားပါပြီ။ ဇွန်လ ၂၆-ရက်နေ့ အမေရိကန်ပစိဖိတ်ပိုင်နက် ဆိုက်ပန်ကျွန်းတရားရုံးမှာ အမေရိကန်သူလျှိုဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခြင်းဖြင့် အပြစ်ရှိပါကြောင်း ဝန်ခံပြီးနောက် သူ့ကို သြစတြေးလျနိုင်ငံထံ ပြန်ပို့ပေးလိုက်ပါတယ်။ ဝီကီလိခ်တည်ထောင်သူရဲ့ ၁၄ နှစ်ကြာ တရားရေးဆိုင်ရာအကျပ်အတည်း ဇာတ်လမ်း လည်း အဆုံးသတ်သွားပါပြီ။
အမေရိကန်တရားရေးဌာနနဲ့ အက်ဆေ့ဂျ်တို့ရဲ့ သဘောတူညီချက်ဟာ ကြားရသူတိုင်းအတွက် စိတ်သက်သာ ရာ ရစေပါတယ်။ စာနယ်ဇင်းသမားနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အက်ဆေ့ချ်ကိုယ်တိုင်က သဘောတူထားတဲ့အတွက် ဘာမှကြားဝင်ဝေဖန်ခြင်းမပြုနိုင်ပေမယ့် သူရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးသမာဓိနဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိကိုတော့ အကြိမ်ကြိမ်ပြသခဲ့ပါတယ်။ သတင်းမီဒီယာလွတ်လပ်ခွင့်အတွက် ဒီလောက်ထိ ရဲရင့်ပြီး ရိုးသားပြရကောင်းလားလို့ သူ့အပေါ်အပြစ်မတင်သင့်ပါဘူး၊ အကြောင်းပြချက်မရှိပဲ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်နေခြင်းဟာ သူ့အတွက် အဓိပ္ပာယ် မရှိပါဘူး။ ပြီးတော့ အမေရိကန်ကို အပို့ခံလိုက်ရလျှင် ပြဿနာများ ပိုဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ရုရှားသတင်းစာ နိုင်ငံတကာရေး ဝေဖန်သုံးသပ်သူ အယ်ဒီတာချုပ်၊ နိုင်ငံခြားရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာမူဝါဒကောင်စီ ဥက္ကဌ ဖေါဒါ လူကာနော့ဗ်က ဆိုပါတယ်။
ပြီးတော့ စိတ်ရှုပ်စရာတစ်ခု ရှိပါသေးတယ်။ နိုင်ငံရေးလက်ဝဲသမားအများစုက ဝီကီလိခ်တည်ထောင်သူအပေါ် ထောက်ခံကြသလို လက်ယာသမားတချို့ကလည်း သူတို့ရဲ့အစိုးရကို အယုံအကြည် မရှိကြပါဘူး။ သူ့ကို ဆန့် ကျင်သူတွေက အစိုးရအရာရှိတွေ အထူးသဖြင့် သူ့ကို သစ္စာဖောက်လို့ ရှုမြင်တဲ့ ရှေးရိုးစွဲ လက်ယာမျိုး ချစ်ဝါဒီ တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံရေးမှာ ရန်ဖြစ်မှုတွေနဲ့ ကွဲလွဲမှုတွေ အများကြီးရှိနေပြီးဖြစ်လို့ ရွေး ကောက်ပွဲ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ကာလအလယ်မှာ သူ့ကိုနောက်ထပ် ဆွဲမထည့်ချင်တော့ဘူး။
၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ သူ ပူးတွဲတည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ဝီကီလိခ်ဆိုတာ အစိုးရတို့ရဲ့ စစ်ပွဲများ၊ သူလျှိုလုပ်ခြေပုန်းခုတ်မှုများ၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပေါက်ကြားလာတဲ့ အချက်အလက်များကို စိစစ်ပြီး လူသိရှင်ကြား ဖွင့် ချလေ့ရှိတဲ့ NGO အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ မီဒီယာအချင်းချင်းအပြင် လှူဒါန်းထောက်ပံ့ငွေများနဲ့ ရပ် တည်ပါတယ်။ ၁၉၇၁-ခုနှစ် သြစတြေးလျနိုင်ငံမှာ ဖွားမြင်သူ အက်ဆေ့ချ်ဟာ သတင်းအယ်ဒီတာနဲ့ တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူ၊ ထူးချွန်တဲ့ ကွန်ပျူတာပရိုဂရမ်မာ တစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ သြစတြေးလျနိုင်ငံသူ ဇနီးသယ်ဟာ ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သားယောက်ျားလေးတစ်ဦး ထွန်းကားပါတယ်။
သူဟာ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ်မှာ နာမည်ကြီး ကွန်ပျူတာဟက်ကာတစ်ယောက်ဖြစ်နေပါပြီ၊ အကျင့်ပျက် ခြစားမှုများကို တရားစွဲဆိုဖို့ ပစ်မှတ်ထားသူတို့ရဲ့ ကွန်ပျူတာများကို ဟက်ရင်း ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေနဲ့ ဆက် သွယ်ရေးဥပဒေအရ ဖမ်းဆီးခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ် ဥပဒေကြောင်း အရ ထောင်ဒဏ် ၂၉၀-နှစ်အထိ ကျခံရနိုင်စရာ ရှိပေမယ့် သူ့ရဲ့အသနားခံမှုကြောင့် ဒါဏ်ငွေ သြစတြေးလျ ဒေါ်လာ ၂၁၀၀ ခှမှတ်ခံရပြီး၊ ဒေါ်လာ ၅၀၀၀ တန်ခံဝန်နဲ့ လွတ်မြောက်လာခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ အဲဒီအရွယ်တည်းက အလွန်ထူးချွန်တဲ့ ကွန်ပျူတာဟက်ကာတစ်ယောက်ဖြစ်နေပြီး အမေရိကန် ပင်တာဂွန်စစ်ဌာနချုပ်ရဲ့ ကွန်ပျူတာစနစ်များကို ဟက်ခဲ့ဖူးကြောင်း သိရှိရပါတယ်။ ကလေးသူငယ်များရဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံများ ထုတ်ဝေနေသူကို တရားစွဲဆိုရန် ကူညီခြင်း၊ အင်တာနက်ပေါ်မှာ လွှင့် တင်ထားတဲ့ ဗုံးလုပ်နည်းများကို ဖယ်ရှားဖို့အတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့ကို ကူညီခဲ့ပါတယ်။
တကယ်တော့ ဝီကီလိခ်ဆိုတာ အက်ဆေ့ချ်ကိုယ်တိုင် ပူးတွဲတည်ထောင်သူဖြစ်ပြီး အမြဲတန်းဝန်ထမ်း ၄-ဦးသာ ရှိပါတယ်။ လစ်ဟာနေတဲ့ ရုံးလုပ်ငန်းများအတွက် သူကျွမ်းကျင်တဲ့ ကွန်ပျူတာကွန်ရက်များရဲ့ အကူအညီကို ရယူခဲ့ပါတယ်။ ဝီကီလိခ်က ဖွင့်ချခဲ့တဲ့ သတင်းများမှာ (၁) ယီမင်နိုင်ငံ ဒရုန်းအသုံးပြုတိုက်ခိုက်မှု (၂) အရှေ့အ လယ်ပိုင်း အာရပ်ကမ္ဘာရဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု့များ (၃) ကင်ညာနိုင်ငံရဲများရဲ့ ဥပဒေမဲ့ ကွပ်မျက်မှု ( ၄) တ ရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ၂၀၀၈-ခုနှစ် တိဗက်မငြိမ်သက်မှု (၅) ပီရူးနိုင်ငံ ရေနံအရှုတ်တော်ပုံတို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအထိတော့ သူ့တို့ဘက် လှည့်မလာသေးလို့ အနောက်အုပ်စုအနေနဲ့ ဒါတွေဟာ သတင်းမီဒီယာအနေနဲ့ လွတ်လပ်စွာ ရေးသားမှုတွေပဲလို့ ပြောနိုင်ပါသေးတယ်။ သတင်းသမားကောင်း ထူးချွန်တဲ့ ဂျာနယ်လစ်တစ်ဦးအဖြစ် နိုင်ငံတကာ ဆုတံဆိပ်မျိုးစုံလည်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ လျှိုဝှက်အချက်အလက်တွေကို ဝီကီလိခ်က လူသိရှင်ကြား ဖွင့်ချခဲ့ရာ က ဂျူလီယန်အက်ဆေ့ချ်ကို နိုင်ငံတကာက အာရုံစိုက်လာခဲ့ကြတာ ၂၀၁၀-ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရာထောင်ချီ တဲ့ အဲ့ဒီစာရွက်စာတန်းတွေဟာ ပင်တာဂွန် စစ်ထောက်လှမ်းရေး သတင်းသရုပ်ခွဲသူ ချဲလ်ဆီးမန်းနင်းထံမှ ရရှိခဲ့ တာဖြစ်ပြီး အမေရိကန်သမိုင်းမှာ နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက်တွေ တရားမဝင် ပေါက်ကြားခဲ့သမျှ အကြီးမားဆုံး ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ Tehran Times က ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၈ ရက်မှာ ရေးသားပါတယ်။
၂၀၀၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတုန်းက မန်နင်းဟာ အီရတ်နိုင်ငံမှာ တာဝန်ကျခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ အလုပ် လုပ်ရင်း အမေရိကန်အစိုးရ အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ လျှို့ဝှက်အဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ထားတဲ့ ထိရှလွယ် သတင်းအ ချက်အလတ်မျိုးစုံတို့ကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုမိရက်သား ဖြစ်သွားပါတယ်။ အီရတ်စစ်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ စာရွက်စာ တမ်းပေါင်း ၄၀၀,၀၀၀ အထိ များပြားလှတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ၂၀၁၀- ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၅ ရက်နေ့မှာ မန်းနင်းက ဒေါင်းလုဒ် စတင်ဆွဲယူခဲ့ပါတယ်။
ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁၈ ရက် ၂၀၁၀ ခုနှစ်မှာ မန်းနင်းဟာ “ ရေကျာဗစ်-၁၃” လို့ လူသိများတဲ့သတင်းအတွက် အချက်အလက်တွေကို ဝီကီလိခ်ထံပေးပို့ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်သံတမန်တွေနဲ့ အိုက်စလန်အစိုးရအရာ ရှိတွေအကြား ဆွေးနွေးမှု အသေးစိတ်အကြောင်းအရာများကို ဖော်ပြထားတဲ့ သံတမန်ကြေးနန်းပေါက်ကြားမှု များအဖြစ် ဝီကီလိခ်က အွန်လိုင်းမှာ လွှင့်တင်ခဲ့ပါတယ်။ အီရတ်နိုင်ငံ ဘဂ္ဂဒက်မြို့မှာ အမေရိကန်တပ်များက အရပ်သားများကို အစုအပုံလိုက် သတ်ဖြတ်စဉ် မှတ်တမ်း ဗီဒီယိုဖိုင်ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဧပြီလမှာ ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒါအပါအဝင် လျှို့ဝှက်အဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ထား တဲ့ အချက်အလက်များ အပြည့်နဲ့ စတင်ဖော်ပြလာခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ သေဆုံးသူများအထဲမှာ ရိုက် တာသတင်းထောက်နှစ်ဦးတို့ ပါဝင်နေခြင်းကလည်း နိုင်ငံတကာမီဒီယာများကို လှုပ်နှိုးလိုက်သလို ဖြစ်သွားရပါတယ်။
စက်သေနတ်ကို အတိအကျ ပစ်ခတ်နိုင်ဖို့အတွက် ရဟတ်ယာဉ်မှာ တပ်ဆင်ထားတဲ့ ကိရိယာမှတဆင့် မှတ် တမ်းတင်ခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုဟာ ခုနစ်နှစ်ကြာ အီရတ်စစ်ပွဲအတွင်း သွေးထွက်သံယိုဖြစ်ရပ်တစ်ခုရဲ့ ပထမဆုံးမြင် ကွင်းအဖြစ် နောက်ခံအသံဖိုင်နဲ့တကွ လူသိရှင်ကြား ထုတ်လွှင့်ပြသခဲ့ပါတယ်။ “အာဖဂန်စစ်ပွဲမှတ်တမ်းများ” လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ လျှို့ဝှက်အဆင့် စာရွက်စာတမ်းပေါင်း ၇၅,၀၀၀ ကျော်ကို ဝီကီလိခ်လွှင့်တင်လိုက်နိုင်ခြင်းဟာ အမေရိကန်စစ်တပ်ရဲ့ အရပ်သားများအပေါ် လူပေါင်းရာချီ သတ်ဖြတ်မှုများ ဖြစ်နေပြီး ဘယ်သတင်းမီဒီယာတွေမှ မဖော်ပြခဲ့ဖူးတဲ့ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်နေပါတယ်။
အလားတူ အရပ်သားပေါင်း ၆၆,၀၀၀ အသတ်ခံရပုံ၊ စစ်သုံ့ပန်းများကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ရာမှာ ပင်တာဂွန်က လေ့ကျင်ပေးထားတဲ့ အီရတ်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက ပါဝင်ပတ်သက်ကြောင်း ဖော်ပြထားတဲ့ " အီရတ်စစ်ပွဲ မှတ်တမ်းမျာ" အမည်ရှိ လျှို့ဝှက်အဆင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာအထောက်အထား ၄၀၀,၀၀၀ နီးပါးကိုလည်း ဝီကီ လိခ်က လွှင့်တင်ခဲ့ပါတယ်။
၁၉၆၆ မှ ၂၀၁၀- ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးများနဲ့ သံရုံး ၃၀၀ နီးပါးမှ ပေါက်ကြားခဲ့တဲ့ အမေရိကန်သံတမန်ရေးရာကြေးနန်းပေါင်း သုံးသန်းကျော်အနက် ပထမဆုံး ၂၅၀,၀၀ ကို ၂၀၁၀- ခု နှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ဖွင့်ချခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ဟာ ကုလသမဂ္ဂမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူ အဓိကအရာရှိကြီးများရဲ့ အတ္ထုပ္ပတ္တိနဲ့ မျက်ဝန်းစကင်န်များ ၊ DNA နမူနာများနဲ့ လက်ဗွေရာများအပါအဝင် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေကို စုဆောင်းထားရှိကြောင်း အထင်အရှား ပေါ်လွင်သွားရပါတယ်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် မေလမှာ မန်းနင်းဟာ အမေရိကန်စစ်တပ်ရဲ့ ဖမ်းဆီးခြင်းကို ခံခဲ့ရပြီး တိုက်ခိုက်ရေးဆိုင်ရာ ဗီဒီယို များကို ဝီကီလိခ်ထံ ပေါက်ကြားစေမှု၊ နိုင်ငံခြားရေးဋ္ဌာနက လျှို့ဝှက်အဆင့် သတ်မှတ်ထားတဲ့ စာရွက်စာ တမ်း များကို ကိုယ်ပိုင်ကွန်ပျူတာထဲသို့ ဒေါင်းလုဒ်ဆွဲယူမှု စွဲချက်များနဲ့ စစ်အကျဉ်းထောင်မှာ ထောင်ဒဏ် ၃၅ နှစ် ကျခံစေရန် အပြစ်ပေးခံခဲ့ရပါတယ်။
၂၀၁၀ ခုနှစ် ပေါက်ကြားမှုများ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် အမေရိကန် အစိုးရဟာ ဝီကီလိခ်တည်ထောင်သူ သြ စတြေးလျနိုင်ငံဖွား ဂျူလီယန်အက်ဆေ့ဂျ်ကို ရာဇဝတ်ကြောင်းဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု စတင်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ ဆွီဒင်နိုင်ငံဟာ ဂျူလီယန်အက်ဆေ့ဂျ်အပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ မတော်မတရားပြု ကြောင်း စွပ်စွဲချက်များနဲ့ ဥရောပ ဖမ်းဝရမ်း ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ စွပ်စွဲချက်များအားလုံးကို ဝီကီလီခ် တည်ထောင် သူက ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ (ဥရောပသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်) ဆွီဒင်ရဲ့ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခြင်းဟာ အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ဘက်ဆိုင် ရာ လျှို့ဝှက်စာရွက်စာတမ်းတွေကို ဖွင့်ချခဲ့မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝါရှင်တန်က အလိုရှိနေသူ တရားခံအဖြစ် ဆက် လက် လွှဲပြောင်းပေးဖို့အတွက် အကြောင်းပြခြင်းသာဖြစ်ကြောင်း အက်ဆေ့ဂျ်က ပြောပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ တရားခံအဖြစ် လွှဲပြောင်းရေး ဆွီဒင်နဲ့ တိုက်ပွဲမှာ သူရှုံးနိမ့်ခဲ့တဲ့အတွက် အာမခံနဲ့ နေထိုင်ခွင့် ရရှိ ထားတာကို ချိုးဖောက်ပြီး ၂၀၁၂-ခုနှစ် ဇွန်လမှာ လန်ဒန်မြို့ အီကွေဒေါနိုင်ငံသံရုံးအတွင်း ပြေးဝင်ခိုလှုံခဲ့ ရပါ တယ်။ ကာလအတော်ကြာ အငြင်းပွားမှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အီကွေဒေါအာဏာပိုင်များက ၂၀၁၉-ခုနှစ် ဧပြီမှာ လန်ဒန်ရဲတွေကို ခေါ်ယူခဲ့တာကြောင့် အာမခံချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ အက်ဆေ့ဂျ်တစ်ယောက် ဗြိတိန် အာဏာပိုင်များရဲ့ ဖမ်းဆီးခြင်းခံရပါတော့တယ်။ ဂျူလီယန်အက်ဆေ့ဂျ်ဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံ မှာ လျှို့ဝှက်အဆင့်အတန်းသတ်မှတ်ထားတဲ့ အချက်အလက်များကို ကာကွယ်ရေးဌာနရဲ့ ကွန်ပျူတာများမှ တဆင့် ရယူမှုမှာ ချယ်လ်ဆီးမန်းနင်းနဲ့ ပူးပေါင်းကြံစည်ခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန်က စွပ်စွဲထားပါတယ်။ ဝါရှင်တန်ထံ လွှဲပြောင်း ပေးခဲ့ရင် အမှန်တရားဖော်ထုတ်သူဟာ ၁၉၁၇-ခုနှစ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံ တော်လျှို့ဝှက်ချက်အက်ဥ ပဒေအရ ထောင်ဒဏ် ၁၇၅-နှစ် ကျခံရဖွယ်ရှိကြောင်း ဝီကီလိခ်လုပ်ဖော် ကိုင် ဖက်များက ပြောပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ဗြိတိန်အတွက် အကြီးအကျယ် ခေါင်းကိုက်ရပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက်ချက် အက်ဥပဒေဆိုတာ အမေရိကတိုက်ကို ကိုလိုနီပြုစဉ် အင်္ဂလိပ်တို့ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲခဲ့တဲ့ သူလျှိုအက်ဥပဒေ Espionage Act ကို မွန်းမံထားခြင်းဖြစ်ပြီး ပုဒ်မပေါင်း ၅၀ ပါဝင်ပါတယ်။ (မြန်မာနိုင်ငံ လျှို့ ဝှက်ချက်အက်ဥဒေကို ကိုလိုနီခေတ် ၁၉၂၃-ခုနှစ်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ပုဒ်မပေါင်း ၁၅-ခုပါဝင်ပါတယ်။
ဇာတိနေရပ်မှာ အကျဉ်းကျ/ညှင်းပန်းခံရမယ့် အလားအလာရှိလျှင် နိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့် ပေးလေ့ရှိတဲ့ ဗြိတိန်က ကိုလိုနီခေတ်ကာလ ၎င်းရဲ့ လက်အောက်ခံ ဟောင်ကောင်၊ အိန္ဒိယ၊ အိုင်ယာလန်၊ မြန်မာ၊ မလေးရှား၊ စင်္ကာပူ၊ ကနေဒါနှင့် နယူးဇီလန်တို့တွင် Official Secrets Act “ အစိုးရလျှို့ဝှက်ချက် အက်ဥပဒေ “ ကို ပြဌာန်းခဲ့ပါတယ်။
(Russia Today., 26 June 2024,” The WikiLeaks founder is a man of great personal integrity who fell victim to changing western attitudes about media freedom.” နှင့် အခြားဆက်စပ်သတင်းများကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)
zawgyi version
အေမရိကန္အစိုးရ၏ အေျပာတစ္မ်ိဳးအလုပ္တစ္မ်ိဳး သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ခုခံကာ ကြယ္သူ
Htay Oung (NP News) - ဇြန္ ၂၉
ဝီကီလိခ္တည္ေထာင္သူ ဂ်ဴလီယန္အက္ေဆ့ဂ်္ဟာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အေျပာတစ္မ်ိဳးအလုပ္တစ္မ်ိဳး လုပ္ရပ္မ်ားမွာ သားေကာင္ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရး ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမားသူ တစ္ေယာက္ျဖစ္တယ္လို႔ RT ႐ုရွားသတင္းစာက ဇြန္လ ၂၆ ရက္က ဆိုပါတယ္။ အက္ေဆ့ဂ်္အေပၚ ကာလရွည္ၾကာ မနားတမ္း စြဲခ်က္တင္ေတြဟာ ၿပီးဆုံးသြားပုံရပါတယ္။ တရားခံျဖစ္သူ က လည္း စြဲခ်က္တင္ထားတဲ့ တစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ဝန္ခံထားပါတယ္။ သူဟာ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ ဘယ္လ္မတ္ရွ္အက်ဥ္းေထာင္မွာ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ခံရေနရပါတယ္။ အဲ့ဒီကတဆင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တရားခံတစ္ဦးအေနနဲ႔ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခံရရင္ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားကို ရယူရန္နဲ႔ ေပးပို႔ရန္ ပူးေပါင္းႀကံစည္ျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္အက္ဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္ေၾကာင္း ပုဒ္မမ်ားအျပင္ အီလက္ထေရာနစ္ အက္ဥပေဒအရ ၁၇၅ ႏွစ္အထိ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးခံရဖို႔ ရွိေနပါတယ္။ ခုေတာ့ အမႈ႕ပိတ္သိမ္းသြားပါၿပီ။ ဇြန္လ ၂၆-ရက္ေန႔ အေမရိကန္ပစိဖိတ္ပိုင္နက္ ဆိုက္ပန္ကြၽန္းတရား႐ုံးမွာ အေမရိကန္သူလွ်ိဳဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖင့္ အျပစ္ရွိပါေၾကာင္း ဝန္ခံၿပီးေနာက္ သူ႔ကို ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံထံ ျပန္ပို႔ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဝီကီလိခ္တည္ေထာင္သူရဲ႕ ၁၄ ႏွစ္ၾကာ တရားေရးဆိုင္ရာအက်ပ္အတည္း ဇာတ္လမ္း လည္း အဆုံးသတ္သြားပါၿပီ။
အေမရိကန္တရားေရးဌာနနဲ႔ အက္ေဆ့ဂ်္တို႔ရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ဟာ ၾကားရသူတိုင္းအတြက္ စိတ္သက္သာ ရာ ရေစပါတယ္။ စာနယ္ဇင္းသမားနဲ႔ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ အက္ေဆ့ခ်္ကိုယ္တိုင္က သေဘာတူထားတဲ့အတြက္ ဘာမွၾကားဝင္ေဝဖန္ျခင္းမျပဳႏိုင္ေပမယ့္ သူရဲ႕ ပုဂၢိဳလ္ေရးသမာဓိနဲ႔ ရဲစြမ္းသတၱိကိုေတာ့ အႀကိမ္ႀကိမ္ျပသခဲ့ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ဒီေလာက္ထိ ရဲရင့္ၿပီး ႐ိုးသားျပရေကာင္းလားလို႔ သူ႔အေပၚအျပစ္မတင္သင့္ပါဘူး၊ အေၾကာင္းျပခ်က္မရွိပဲ ဆက္လက္တိုက္ပြဲဝင္ေနျခင္းဟာ သူ႔အတြက္ အဓိပၸာယ္ မရွိပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ကို အပို႔ခံလိုက္ရလွ်င္ ျပႆနာမ်ား ပိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ ႐ုရွားသတင္းစာ ႏိုင္ငံတကာေရး ေဝဖန္သုံးသပ္သူ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္၊ ႏိုင္ငံျခားေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာမူဝါဒေကာင္စီ ဥကၠဌ ေဖါဒါ လူကာေနာ့ဗ္က ဆိုပါတယ္။
ၿပီးေတာ့ စိတ္ရႈပ္စရာတစ္ခု ရွိပါေသးတယ္။ ႏိုင္ငံေရးလက္ဝဲသမားအမ်ားစုက ဝီကီလိခ္တည္ေထာင္သူအေပၚ ေထာက္ခံၾကသလို လက္ယာသမားတခ်ိဳ႕ကလည္း သူတို႔ရဲ႕အစိုးရကို အယုံအၾကည္ မရွိၾကပါဘူး။ သူ႔ကို ဆန႔္ က်င္သူေတြက အစိုးရအရာရွိေတြ အထူးသျဖင့္ သူ႔ကို သစၥာေဖာက္လို႔ ရႈျမင္တဲ့ ေရွး႐ိုးစြဲ လက္ယာမ်ိဳး ခ်စ္ဝါဒီ ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ရန္ျဖစ္မႈေတြနဲ႔ ကြဲလြဲမႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနၿပီးျဖစ္လို႔ ေ႐ြး ေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေရး ကာလအလယ္မွာ သူ႔ကိုေနာက္ထပ္ ဆြဲမထည့္ခ်င္ေတာ့ဘူး။
၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ သူ ပူးတြဲတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ဝီကီလိခ္ဆိုတာ အစိုးရတို႔ရဲ႕ စစ္ပြဲမ်ား၊ သူလွ်ိဳလုပ္ေျခပုန္းခုတ္မႈမ်ား၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေပါက္ၾကားလာတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားကို စိစစ္ၿပီး လူသိရွင္ၾကား ဖြင့္ ခ်ေလ့ရွိတဲ့ NGO အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ မီဒီယာအခ်င္းခ်င္းအျပင္ လႉဒါန္းေထာက္ပံ့ေငြမ်ားနဲ႔ ရပ္ တည္ပါတယ္။ ၁၉၇၁-ခုႏွစ္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမွာ ဖြားျမင္သူ အက္ေဆ့ခ်္ဟာ သတင္းအယ္ဒီတာနဲ႔ တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူ၊ ထူးခြၽန္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာပ႐ိုဂရမ္မာ တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံသူ ဇနီးသယ္ဟာ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး သားေယာက္်ားေလးတစ္ဦး ထြန္းကားပါတယ္။
သူဟာ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အ႐ြယ္မွာ နာမည္ႀကီး ကြန္ပ်ဴတာဟက္ကာတစ္ေယာက္ျဖစ္ေနပါၿပီ၊ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈမ်ားကို တရားစြဲဆိုဖို႔ ပစ္မွတ္ထားသူတို႔ရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားကို ဟက္ရင္း ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒနဲ႔ ဆက္ သြယ္ေရးဥပေဒအရ ဖမ္းဆီးျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ဥပေဒေၾကာင္း အရ ေထာင္ဒဏ္ ၂၉၀-ႏွစ္အထိ က်ခံရႏိုင္စရာ ရွိေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕အသနားခံမႈေၾကာင့္ ဒါဏ္ေငြ ၾသစေၾတးလ် ေဒၚလာ ၂၁၀၀ ခွမွတ္ခံရၿပီး၊ ေဒၚလာ ၅၀၀၀ တန္ခံဝန္နဲ႔ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အဲဒီအ႐ြယ္တည္းက အလြန္ထူးခြၽန္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာဟက္ကာတစ္ေယာက္ျဖစ္ေနၿပီး အေမရိကန္ ပင္တာဂြန္စစ္ဌာနခ်ဳပ္ရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာစနစ္မ်ားကို ဟက္ခဲ့ဖူးေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ ကေလးသူငယ္မ်ားရဲ႕ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ညစ္ညမ္း႐ုပ္ပုံမ်ား ထုတ္ေဝေနသူကို တရားစြဲဆိုရန္ ကူညီျခင္း၊ အင္တာနက္ေပၚမွာ လႊင့္ တင္ထားတဲ့ ဗုံးလုပ္နည္းမ်ားကို ဖယ္ရွားဖို႔အတြက္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို ကူညီခဲ့ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဝီကီလိခ္ဆိုတာ အက္ေဆ့ခ်္ကိုယ္တိုင္ ပူးတြဲတည္ေထာင္သူျဖစ္ၿပီး အၿမဲတန္းဝန္ထမ္း ၄-ဦးသာ ရွိပါတယ္။ လစ္ဟာေနတဲ့ ႐ုံးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ သူကြၽမ္းက်င္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာကြန္ရက္မ်ားရဲ႕ အကူအညီကို ရယူခဲ့ပါတယ္။ ဝီကီလိခ္က ဖြင့္ခ်ခဲ့တဲ့ သတင္းမ်ားမွာ (၁) ယီမင္ႏိုင္ငံ ဒ႐ုန္းအသုံးျပဳတိုက္ခိုက္မႈ (၂) အေရွ႕အ လယ္ပိုင္း အာရပ္ကမာၻရဲ႕ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ႕မ်ား (၃) ကင္ညာႏိုင္ငံရဲမ်ားရဲ႕ ဥပေဒမဲ့ ကြပ္မ်က္မႈ ( ၄) တ ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ တိဗက္မၿငိမ္သက္မႈ (၅) ပီ႐ူးႏိုင္ငံ ေရနံအရႈတ္ေတာ္ပုံတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထိေတာ့ သူ႔တို႔ဘက္ လွည့္မလာေသးလို႔ အေနာက္အုပ္စုအေနနဲ႔ ဒါေတြဟာ သတင္းမီဒီယာအေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားမႈေတြပဲလို႔ ေျပာႏိုင္ပါေသးတယ္။ သတင္းသမားေကာင္း ထူးခြၽန္တဲ့ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးအျဖစ္ ႏိုင္ငံတကာ ဆုတံဆိပ္မ်ိဳးစုံလည္း ရရွိခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ သံတမန္ေရးဆိုင္ရာ လွ်ိဳဝွက္အခ်က္အလက္ေတြကို ဝီကီလိခ္က လူသိရွင္ၾကား ဖြင့္ခ်ခဲ့ရာ က ဂ်ဴလီယန္အက္ေဆ့ခ်္ကို ႏိုင္ငံတကာက အာ႐ုံစိုက္လာခဲ့ၾကတာ ၂၀၁၀-ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာေထာင္ခ်ီ တဲ့ အဲ့ဒီစာ႐ြက္စာတန္းေတြဟာ ပင္တာဂြန္ စစ္ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းသ႐ုပ္ခြဲသူ ခ်ဲလ္ဆီးမန္းနင္းထံမွ ရရွိခဲ့ တာျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္သမိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေတာ္လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ေတြ တရားမဝင္ ေပါက္ၾကားခဲ့သမွ် အႀကီးမားဆုံး ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ Tehran Times က ၂၀၂၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၈ ရက္မွာ ေရးသားပါတယ္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတုန္းက မန္နင္းဟာ အီရတ္ႏိုင္ငံမွာ တာဝန္က်ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အလုပ္ လုပ္ရင္း အေမရိကန္အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီးမွ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္အတန္းသတ္မွတ္ထားတဲ့ ထိရွလြယ္ သတင္းအ ခ်က္အလတ္မ်ိဳးစုံတို႔ကို ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရႈမိရက္သား ျဖစ္သြားပါတယ္။ အီရတ္စစ္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာ႐ြက္စာ တမ္းေပါင္း ၄၀၀,၀၀၀ အထိ မ်ားျပားလွတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ၂၀၁၀- ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၅ ရက္ေန႔မွာ မန္းနင္းက ေဒါင္းလုဒ္ စတင္ဆြဲယူခဲ့ပါတယ္။
ေဖေဖၚဝါရီလ ၁၈ ရက္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ မန္းနင္းဟာ “ ေရက်ာဗစ္-၁၃” လို႔ လူသိမ်ားတဲ့သတင္းအတြက္ အခ်က္အလက္ေတြကို ဝီကီလိခ္ထံေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္သံတမန္ေတြနဲ႔ အိုက္စလန္အစိုးရအရာ ရွိေတြအၾကား ေဆြးေႏြးမႈ အေသးစိတ္အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဖာ္ျပထားတဲ့ သံတမန္ေၾကးနန္းေပါက္ၾကားမႈ မ်ားအျဖစ္ ဝီကီလိခ္က အြန္လိုင္းမွာ လႊင့္တင္ခဲ့ပါတယ္။ အီရတ္ႏိုင္ငံ ဘဂၢဒက္ၿမိဳ႕မွာ အေမရိကန္တပ္မ်ားက အရပ္သားမ်ားကို အစုအပုံလိုက္ သတ္ျဖတ္စဥ္ မွတ္တမ္း ဗီဒီယိုဖိုင္ကို ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ ထုတ္လႊင့္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒါအပါအဝင္ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္အတန္းသတ္မွတ္ထား တဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား အျပည့္နဲ႔ စတင္ေဖာ္ျပလာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ေသဆုံးသူမ်ားအထဲမွာ ႐ိုက္ တာသတင္းေထာက္ႏွစ္ဦးတို႔ ပါဝင္ေနျခင္းကလည္း ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာမ်ားကို လႈပ္ႏႈိးလိုက္သလို ျဖစ္သြားရပါတယ္။
စက္ေသနတ္ကို အတိအက် ပစ္ခတ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ရဟတ္ယာဥ္မွာ တပ္ဆင္ထားတဲ့ ကိရိယာမွတဆင့္ မွတ္ တမ္းတင္ခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုဟာ ခုနစ္ႏွစ္ၾကာ အီရတ္စစ္ပြဲအတြင္း ေသြးထြက္သံယိုျဖစ္ရပ္တစ္ခုရဲ႕ ပထမဆုံးျမင္ ကြင္းအျဖစ္ ေနာက္ခံအသံဖိုင္နဲ႔တကြ လူသိရွင္ၾကား ထုတ္လႊင့္ျပသခဲ့ပါတယ္။ “အာဖဂန္စစ္ပြဲမွတ္တမ္းမ်ား” လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္ စာ႐ြက္စာတမ္းေပါင္း ၇၅,၀၀၀ ေက်ာ္ကို ဝီကီလိခ္လႊင့္တင္လိုက္ႏိုင္ျခင္းဟာ အေမရိကန္စစ္တပ္ရဲ႕ အရပ္သားမ်ားအေပၚ လူေပါင္းရာခ်ီ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ျဖစ္ေနၿပီး ဘယ္သတင္းမီဒီယာေတြမွ မေဖာ္ျပခဲ့ဖူးတဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ား ပါဝင္ေနပါတယ္။
အလားတူ အရပ္သားေပါင္း ၆၆,၀၀၀ အသတ္ခံရပုံ၊ စစ္သုံ႔ပန္းမ်ားကို ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ရာမွာ ပင္တာဂြန္က ေလ့က်င္ေပးထားတဲ့ အီရတ္လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားက ပါဝင္ပတ္သက္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတဲ့ " အီရတ္စစ္ပြဲ မွတ္တမ္းမ်ာ" အမည္ရွိ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာအေထာက္အထား ၄၀၀,၀၀၀ နီးပါးကိုလည္း ဝီကီ လိခ္က လႊင့္တင္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၆ မွ ၂၀၁၀- ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ကမာၻတစ္ဝွမ္းရွိ အေမရိကန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးမ်ားနဲ႔ သံ႐ုံး ၃၀၀ နီးပါးမွ ေပါက္ၾကားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္သံတမန္ေရးရာေၾကးနန္းေပါင္း သုံးသန္းေက်ာ္အနက္ ပထမဆုံး ၂၅၀,၀၀ ကို ၂၀၁၀- ခု ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာ ဖြင့္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ဟာ ကုလသမဂၢမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနသူ အဓိကအရာရွိႀကီးမ်ားရဲ႕ အတၳဳပၸတၱိနဲ႔ မ်က္ဝန္းစကင္န္မ်ား ၊ DNA နမူနာမ်ားနဲ႔ လက္ေဗြရာမ်ားအပါအဝင္ ဇီဝေဗဒဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကို စုေဆာင္းထားရွိေၾကာင္း အထင္အရွား ေပၚလြင္သြားရပါတယ္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေမလမွာ မန္းနင္းဟာ အေမရိကန္စစ္တပ္ရဲ႕ ဖမ္းဆီးျခင္းကို ခံခဲ့ရၿပီး တိုက္ခိုက္ေရးဆိုင္ရာ ဗီဒီယို မ်ားကို ဝီကီလိခ္ထံ ေပါက္ၾကားေစမႈ၊ ႏိုင္ငံျခားေရး႒ာနက လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စာ႐ြက္စာ တမ္း မ်ားကို ကိုယ္ပိုင္ကြန္ပ်ဴတာထဲသို႔ ေဒါင္းလုဒ္ဆြဲယူမႈ စြဲခ်က္မ်ားနဲ႔ စစ္အက်ဥ္းေထာင္မွာ ေထာင္ဒဏ္ ၃၅ ႏွစ္ က်ခံေစရန္ အျပစ္ေပးခံခဲ့ရပါတယ္။
၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေပါက္ၾကားမႈမ်ား ထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ အေမရိကန္ အစိုးရဟာ ဝီကီလိခ္တည္ေထာင္သူ ၾသ စေၾတးလ်ႏိုင္ငံဖြား ဂ်ဴလီယန္အက္ေဆ့ဂ်္ကို ရာဇဝတ္ေၾကာင္းဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံဟာ ဂ်ဴလီယန္အက္ေဆ့ဂ်္အေပၚ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ မေတာ္မတရားျပဳ ေၾကာင္း စြပ္စြဲခ်က္မ်ားနဲ႔ ဥေရာပ ဖမ္းဝရမ္း ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားအားလုံးကို ဝီကီလီခ္ တည္ေထာင္ သူက ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ (ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႕ဝင္) ဆြီဒင္ရဲ႕ ဖမ္းဝရမ္းထုတ္ျခင္းဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ စစ္ဘက္ဆိုင္ ရာ လွ်ိဳ႕ဝွက္စာ႐ြက္စာတမ္းေတြကို ဖြင့္ခ်ခဲ့မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဝါရွင္တန္က အလိုရွိေနသူ တရားခံအျဖစ္ ဆက္ လက္ လႊဲေျပာင္းေပးဖို႔အတြက္ အေၾကာင္းျပျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း အက္ေဆ့ဂ်္က ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ တရားခံအျဖစ္ လႊဲေျပာင္းေရး ဆြီဒင္နဲ႔ တိုက္ပြဲမွာ သူရႈံးနိမ့္ခဲ့တဲ့အတြက္ အာမခံနဲ႔ ေနထိုင္ခြင့္ ရရွိ ထားတာကို ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး ၂၀၁၂-ခုႏွစ္ ဇြန္လမွာ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ အီေကြေဒါႏိုင္ငံသံ႐ုံးအတြင္း ေျပးဝင္ခိုလႈံခဲ့ ရပါ တယ္။ ကာလအေတာ္ၾကာ အျငင္းပြားမႈမ်ား ဆက္တိုက္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အီေကြေဒါအာဏာပိုင္မ်ားက ၂၀၁၉-ခုႏွစ္ ဧၿပီမွာ လန္ဒန္ရဲေတြကို ေခၚယူခဲ့တာေၾကာင့္ အာမခံခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စြဲခံထားရတဲ့ အက္ေဆ့ဂ်္တစ္ေယာက္ ၿဗိတိန္ အာဏာပိုင္မ်ားရဲ႕ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရပါေတာ့တယ္။ ဂ်ဴလီယန္အက္ေဆ့ဂ်္ဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ မွာ လွ်ိဳ႕ဝွက္အဆင့္အတန္းသတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားကို ကာကြယ္ေရးဌာနရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာမ်ားမွ တဆင့္ ရယူမႈမွာ ခ်ယ္လ္ဆီးမန္းနင္းနဲ႔ ပူးေပါင္းႀကံစည္ခဲ့တယ္လို႔ အေမရိကန္က စြပ္စြဲထားပါတယ္။ ဝါရွင္တန္ထံ လႊဲေျပာင္း ေပးခဲ့ရင္ အမွန္တရားေဖာ္ထုတ္သူဟာ ၁၉၁၇-ခုႏွစ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံ ေတာ္လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္အက္ဥ ပေဒအရ ေထာင္ဒဏ္ ၁၇၅-ႏွစ္ က်ခံရဖြယ္ရွိေၾကာင္း ဝီကီလိခ္လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ ဖက္မ်ားက ေျပာပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ၿဗိတိန္အတြက္ အႀကီးအက်ယ္ ေခါင္းကိုက္ရပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ အက္ဥပေဒဆိုတာ အေမရိကတိုက္ကို ကိုလိုနီျပဳစဥ္ အဂၤလိပ္တို႔ကိုယ္တိုင္ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ သူလွ်ိဳအက္ဥပေဒ Espionage Act ကို မြန္းမံထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ပုဒ္မေပါင္း ၅၀ ပါဝင္ပါတယ္။ (ျမန္မာႏိုင္ငံ လွ်ိဳ႕ ဝွက္ခ်က္အက္ဥေဒကို ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၂၃-ခုႏွစ္တြင္ ျပ႒ာန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး ပုဒ္မေပါင္း ၁၅-ခုပါဝင္ပါတယ္။
ဇာတိေနရပ္မွာ အက်ဥ္းက်/ညႇင္းပန္းခံရမယ့္ အလားအလာရွိလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးခိုလႈံခြင့္ ေပးေလ့ရွိတဲ့ ၿဗိတိန္က ကိုလိုနီေခတ္ကာလ ၎ရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ ေဟာင္ေကာင္၊ အိႏၵိယ၊ အိုင္ယာလန္၊ ျမန္မာ၊ မေလးရွား၊ စကၤာပူ၊ ကေနဒါႏွင့္ နယူးဇီလန္တို႔တြင္ Official Secrets Act “ အစိုးရလွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ အက္ဥပေဒ “ ကို ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။
(Russia Today., 26 June 2024,” The WikiLeaks founder is a man of great personal integrity who fell victim to changing western attitudes about media freedom.” ႏွင့္ အျခားဆက္စပ္သတင္းမ်ားကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)