တရုတ်ရဲ့ အထူးစီးပွားရေးဇုန် မဟာဗျူဟာက နိုင်ငံငယ်တွေအတွက် ဘာလဲ၊ ဘယ်လဲ . .?? (ဆောင်းပါး)
121
လင်းမြတ် (NP News) - နိုဝင်ဘာလ ၂ဝ
အာဆီယံနိုင်ငံတွေအပေါ် အင်အားကြီး အိမ်နီးချင်းတရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပိုးလမ်းမကြီးစီမံကိန်းအ ကြောင်းပြုကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ အခြေပြုပေါ်ထွန်းလာ တဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေအလိုက် တရုတ်အထူးစီပွားရေး ဇုန်များဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာတွေဟာ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းလှပါတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်စီမံကိန်းတွေ ဝင်ခွင့်ရထားပြီးသားနိုင်ငံတွေအတွင်းရှိ လုပ်ဆောင် ပြီးနှင့် လုပ်ဆောင်ဆဲစီမံကိန်းတွေကို လက်တွေ့လေ့ လာတာဟာလည်း အရေးပါပြီး လက်တွေ့ကျနိုင်မယ့် အပြင် မိမိနိုင်ငံအတွက်လည်း အုပ်တစ်ချပ်သဲတစ် ပွင့်ကဲ့သို့ အထောက်အကူပြုလိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်မိ ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လာအိုနိုင်ငံရှိ တရုတ်ရဲ့ အထူးစီး ပွားရေးဇုန်ကိုလေ့လာမိသလောက် မှီငြမ်း စုစည်း တင်ပြလိုပါတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံဟာ လာအိုနိုင်ငံ အုပ်ချုပ်ရေး မြို့တော် ဗီယန်ကျန်းမှစတင်တာ မဲခေါင်မြစ်ကြောင်း တစ်လျှောက် နာမည်ကြီးမြို့ကြီးတွေဖြစ်ကြတဲ့ ဗန်းဗီ ယန်၊ လွမ်ဖဘမ် မြို့တွေအပါအဝင် တခြားသောမြို့ တွေကိုဖြတ်ကျော်ကာ တရုတ်နိုင်ငံ ကူမင်းမြို့အထိ ပေါက်အောင် မြန်နှုန်းမြင့်ရထားလမ်းစီမံကိန်းကို ပြီး စီးကာ စတင်ပြေးဆွဲနေပြီးဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီရထား လမ်းစီမံကိန်းကြီးအပေါ် လာအိုနိုင်ငံဘက်ကကျခံရ မယ့် ရင်းနှီမြှုပ်နှံမှုပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၅.၉)ဘီလျံရှိကြောင်း လေ့လာချက်တွေအရသိရှိရ ပါတယ်။
ထို့အတူ (SEZs)လို့လူသိများကြတဲ့ Special Economic Zones အကြောင်းကိုလည်း လက်တွေ့လေ့လာမှုအချက်အလက်တွေအပေါ်မူ တည်ပြီးတင်ပြလိုပါတယ်။ လာအိုနိုင်ငံ ဗီယန်ကျန်းရှိ တရုတ်အထူးစီပွားရေးဇုန် သို့မဟုတ် That Luang Lake Special Economic Zone (TLSEZ) ဟာ အဝင်မုခ်ဦးကြီးကခမ်းနားသလို၊ တစ်ဖက်တစ်ချက် မှာလည်း လူနေဆောက်လုပ်ပြီး ကွန်ဒိုအနည်းငယ်၊ ဈေးဝယ်စင်တာ၊ စားသောက်ဆိုင်တန်းတချို့ကို မြင် တွေ့ရမှာဖြစ်ပြီး၊ အဲဒီနောက် စံပြ စပါးစိုက်ပျိုးခင်းတ ချို့နဲ့ ဟိုတစ်စဒီတစ်စသောခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း အပြ သို့မဟုတ် စတင်လုပ်ဆောင်နေဟန်ပြသထားတဲ့ မွေးမြူ ရေးနဲ့တခြားသောစီမံကိန်းတွေကို လုပ်ကွက်တစ်ခုစီ တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဈေးဝယ်စင်တာတွေကိုဝင်ကြည့် တဲ့အခါမှာတော့ ဘာပစ္စည်း၊ ကုန်စည်မှ မည်မည်ရရ ရောင်းချပြင်ဆင်ထားတာမတွေ့ရဘဲ ကွင်းထီးထီးထဲ က ခြောက်ကပ်လွန်းလှတဲ့ဈေးဝယ်စင်တာကြီးအဖြစ် သာ မြင်တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ညဘက် သွားရောက် လေ့လာခဲ့မှုအတွေ့အကြုံတွေအရတော့ ထိုတရုတ် အထူးစီပွားရေးဇုန်ရဲ့တည်နေရာဟာ မြို့ထဲနဲ့လူနေ အိမ်ခြေတွေကနေ သွားရောက်ဖို့မလွယ်ကူလှပါ။ အ ငှားယာဉ် ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်ပိုင်ယာဉ်တွေနဲ့သာသွားနိုင် ပြီး လူလည်းအတော်ပြတ်ကာ သီးသန့်ဆန်လွန်းလှပါ တယ်။ ည(၁၁)နာရီနောက်ပိုင်း မုခ်ဦးကိုကျော်ကာ ဈေးဝယ်စင်တာရှေ့ကားပါကင်ကိုရောက်ချိန်မှာတော့ မီးတွေထိန်လင်းပြီး ကားထိုးဖို့ပါကင်ရှာရခက် လောက်အောင် ကားတွေနဲ့ပြည့်နှက်နေပါတယ်။ သီ ချင်းသံတွေလည်းဆူညံကာ တရုတ်စားသောက်ဆိုင် ကြီးတွေ၊ နိုင်ငံတကာမှ ဘီယာ၊ အရက်မျိုးစုံရောင်းချ တဲ့ဘားတွေ၊ ကလပ်တွေဟာ အသက်ဝင်နေဆဲဖြစ်ပါ တယ်။ ကလပ်ထဲမှာ ထိုင်စရာခုံမရှိလောက်အောင် လူတွေနဲ့ပြည့်ကျပ်နေကာ အများစုက ဒေသခံ ဆယ် ကျော်သက်တွေဖြစ်ကြပြီး နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်အစုံက လာရောက်တဲ့ဧည့်သည်တို့ ကခုန်သောက်စား ဝိုင်းဖွဲ့ ပျော်မြူးနေကြတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ ကလပ်ရော ဘားမှာပါ လူတွေဟာ ဘာတွေစားသုံးထားမှန်းမသိ ပေမယ့် အားလုံးဟာ စည်းချက်ကြီးတစ်ခုအောက် မှာကခုန်နေတာ သာမန်တေးသွားကို ခံစားကခုန်နေ သည်ထက် တစ်ခုခုပူးကပ်နေသလို၊ စက်ရုပ်တွေလို ကြည့်ရင်း စိတ္တဇဆန်လာပါတယ်။ မိမိတစ်သက် မကြားဖူးတဲ့ဆေးတွေ၊ အရည်အမည်မျိုးစုံကိုလည်း ရနိုင်ကြောင်း ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်ကြောင်း အဲဒီအရာ တွေကို လူငယ်တွေ၊ ဧည့်သည်တွေ ကြိုက်ကြကြောင်း လည်းပြောပါတယ်။ စားပွဲထိုးနဲ့အတူထိုင်ဝန်ဆောင်မှု ပေးသူ မိန်းမငယ်လေးအကုန်လုံးနီးပါဟာ လာအို နယ်မြို့အစုံကလာကြတာဖြစ်ပြီး သူတို့ရရှိတဲ့လစာ ဟာလည်း အတော်နည်းပါပြီး စားသုံးသူတို့ထံမှ မေတ္တာ နဲ့ပေးတဲ့အပိုငွေသားလေးတွေအပေါ်သာမှီခိုပြီး နယ် က ဝင်ငွေမရှိတဲ့မိသားစုထံ ပြန်ပို့ထောက်ပံ့နေရသူက များလှပါတယ်။ ဘားရဲ့အပြင်ဘက်ကိုအပေါ့အပါး သွားစဉ်မှာလည်း အိမ်သာအထွက်လမ်းတစ်လျှောက် က မျှော်လင့်မထားတဲ့မြင်ကွင်းတစ်ခုက အသက်အ ရွယ်အားဖြင့် ကျောင်းနေအရွယ်လူမမည် မိန်းက လေး၊ ယောကျာ်းလေးတွေက အိမ်သာမှထွက်လာသူ တွေကို အဆာပြေမုန့်နဲ့လာအိုလုပ်မုန့်တွေကို အ တင်း အုပ်စုဖွဲ့ဖြစ်စေ တစ်ဦးစီဖြစ်စေ လိုက်လံရောင်း ချနေရကြသည်မှာလည်း စိတ်ထဲ အတော်အဆင်မ ပြေလှတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ သူတို့လေးတွေ ကျောင်း နေအရွယ်လူမမည်တွေဟာ အိပ်ချိန်ညဉ့်နက်တဲ့အထိ အသက်မပြည့်သေးသူနဲ့ပြည့်ပြီးသူတောင် အမြဲတမ်း မရှိအပ်တဲ့နေရာနဲ့ တံခါးတစ်ချပ်သာခြားတဲ့နေရာမှာ ဘာကြောင့်ရှိနေရတာလဲ။ စီပွားရေးနဲ့ တစ်ဦးချင်းဝင် ငွေနိမ့်ပါးတဲ့နိုင်ငံမို့ စားဝတ်နေရေးကြောင့်ဆိုတာကို နားလည်ပါတယ်။ ဒီလိုပဲ မသမာသူတွေက လူမမည် တွေကို ဒီနေရာအထိရောက်အောင် အုပ်စုဖွဲ့စေခိုင်း တာလား၊ သူတို့က စီးပွားရေးဇုန်အတွက်သိမ်းထားတဲ့မြေနေရာတွေနဲ့အနီးဆုံး ရွာနီးချုပ်စပ်က ကလေး တွေလား။ စည်းကမ်းကြီး ရှေးရိုးစွဲလှပါတယ်ဆိုတဲ့ လာအိုကွန်မြူနစ်အစိုးရက ဒါကိုမမြင်တာလား။ ထူး ခြားတာကလည်း ဒီလို မရှုပ်မရှင်းလုပ်ငန်းတော်တော် များများမှာ ကြိုးနီစနစ်များလှတဲ့အစိုးရယန္တရားထဲမှ တာဝန်ထမ်းဆောင်ဆဲဝန်ထမ်းတွေနဲ့ ၎င်းတို့နဲ့ဆက် စပ်နေသူတွေရဲ့ တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်စွာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားမှုတွေလည်း အများစုရှိနေပါတယ်။ အချုပ်အရပြောရရင် အထူးစီးပွားရေးဇုန်အင်္ဂါရပ် တွေနဲ့အညီလုပ်ပြထားတဲ့လုပ်ကွက်ဟာ ပြန်ခန်းပြ ကွက်တစ်ခုခန့်သာရှိနေပြီး ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေ တဲ့လုပ်ဆဲလုပ်ငန်းတွေ၊ စက်ယန္တရားတွေ၊ လုပ်ငန်း ခွင်တွေမတွေ့ရပေမယ့် ညဘက်မှာ ဝင်ငွေ သောက် သောက်လဲဝင်နိုင်တဲ့ ဖျော်ဖြေရေးလုပ်ငန်းတွေက သာ အသက်ဝင်နေတာဟာလည်း စိတ်ဝင်စားဖွယ်၊ မှတ်သားစဉ်းစားဆင်ခြင်ဖွယ်ရာ အချက်အလက် အ တွေ့အကြုံတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။
မြန်နှုန်းမြင့်ရထားလမ်းနဲ့ အထူးစီပွားရေး ဇုန်အတွက် တရုတ်ရဲ့ လာအိုအာဏာပိုင်တွေထံချဉ်း ကပ်စဉ် အများသိမြင်လောက်တဲ့အချက်အလက်မက် လုံးတွေ နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ အောက်ပါအချက် အလက်ကောင်းတွေကိုတွေ့ရပါတယ်။
၁။ လာအိုနိုင်ငံ မြို့တော် ဗီယန်ကျန်းနဲ့ ကီလိုမီတာ ပေါင်း(၁၀၃၅)ဝေးကွာတဲ့ တရုတ်ပြည် ကူမင်းမြို့ကို အရင်က ရက်နဲ့ချီတဲ့ကားလမ်းခရီးအစား မြန်နှုန်းမြင့် ရထားလမ်းမှာ ကူးလူးဆက်ဆံရေးအတွက် အချိန် များစွာသက်သာစေနိုင်ကြောင်း။
၂။ ပို့ကုန်၊ သွင်းကုန်ဆိုင်ရာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုမြန်နှုန်း နဲ့ကုန်ကျစရိတ်တွေကို (၂၀%)မှ(၄၀%)အထိ လျော့ ကျစေနိုင်ကြောင်း။
၃။ အဓိက လာအိုမြို့တော်တွေဖြစ်တဲ့ ဗီယန်ကျန်း၊ ဗန်းဗီယန်၊ လွမ်ဖဘမ် မြို့တို့ ခရီးသွားလုပ်ငန်းဝန် ဆောင်မှုနဲ့ ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်နိုင်ခြင်း။ (၂၀၂၃) ခုနှစ် စစ်တမ်းတွေအရ တရုတ်-လာအို ကုန်သွယ်မှု ဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၇ ဒသမ ၁) ဘီလျံအထိရှိ ခဲ့ပြီး ဒီလို လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အချိန်လျှော့ချ လွယ်ကူစေနိုင်ပါက နောက်ထပ်(၂၆%)အထိ တိုး မြှင့်နိုင်ဖို့ခန့်မှန်းနိုင်ကြောင်း။
၄။ ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ "land locked countries" လို့နာမည်ကြီးတဲ့ တစ်ခုတည်းသော အရှေ့တောင် အာရှနိုင်ငံငယ်လေးကို ကုန်းလမ်းဆက်သွယ်ရေးနိုင်ငံ " land linked " အဖြစ်သို့ပြောင်းလဲကာ ကောင်းမွန် သော စီးပွားရေးစင်္ကြံနိုင်ငံဖြစ်ခွင့် အနောဂတ်သစ်ရှိ ကြောင်း။
၅။ မြန်နှုန်းမြင့်ရထားလမ်းပြီးစီးပါက အဲဒီရထားလမ်းနဲ့ အပြိုင်ပေါ်လာမယ့် အမြန်လမ်း၊ အခြေခံအဆောက် အအုံတွေဟာ လာအိုနိုင်ငံကို အနာဂတ်ရဲ့ ရထား လမ်းစင်္ကြံစီးပွားရေးဇုန်ကြီးတွေ၊ ကုန်သွယ်မှုဗဟိုနိုင် ငံ၊ မြို့အဖြစ်ပြောင်းလဲစေနိုင်ကာ တခြားသောရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုလည်း ဝင်ရောက်လာနိုင်ကြောင်း။
လူနေမှုအဖွဲ့အစည်း လူသားအရင်းမြစ် တွေအတွက် အောက်ပါအချက်အလက်ကောင်းတွေ ကို ထုတ်နုတ်ကြည့်ရင်လည်း-
၁။ တိုးတက်လာမယ့် ဆောက်လုပ်နေရေးလုပ်ငန်း တွေ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေ၊ ကုန်စည်နဲ့တခြားဝန် ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေ၊ စက်မှုဇုန်တွေက လူတန်းစား အစုံအတွက် အလုပ်ကိုင်အခွင့်အလမ်းများစွာ ဖော် ဆောင်ပေးနိုင်ကြောင်း။
၂။ နှစ်ဖက်နိုင်ငံရှိ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်အရွယ်နဲ့ မျိုးဆက် သစ်လူငယ်တွေအကြား ဒေသတစ်ခုနဲ့တစ်ခု တစ်နိုင် ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံအကြား ပညာရေး၊ စီးပွားရေး၊ ဈေးကွက် ဆိုင်ရာ ကူးလူးဆက်သွယ်ရာကတစ်ဆင့် ယဉ်ကျေးမှု နဲ့နားလည်မှုတွေဖလှယ်နိုင်ကြောင်း။
၃။ ဝေးလံခေါင်ဖျားတဲ့ ကျေးလက်တောရွာတွေမှာရှိ တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ၊ လူတွေအထိ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ လူမှုရေး၊ ဝန်ဆောင်မှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းတွေတိုးတက်လာစေပြီး ကဏ္ဍအစုံက လူတန်းစားအစုံတို့ကို နေ့ စဉ်၊ လစဉ်၊ နှစ်စဉ် ဝင်ငွေတိုးပွားလာစေနိုင်ကြောင်း။
မြေပြင်က ပကတိအရှိတရားတွေနဲ့ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံခံ နိုင်ငံငယ်ဘက်က အားနည်းချက်တွေကို လည်း တွေ့ရသည်မှာ-
၁။ တစ်နိုင်ငံလုံး တစ်နှစ် GDP (၁၆-၁၇) ဘီလျံသာ ရှိတဲ့နိုင်ငံအနေနဲ့ ဒီလို အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၅ ဒသမ ၉)ဘီလျံတန် ရထားလမ်းရင်းနှီမြှုပ်နှံမှုကြွေးမြီကို ဘယ်လိုပြန်ချေပနိုင်မလဲ၊ ရထားလမ်း စတင်လည် ပတ်ကတည်းက ရပ်မနေတဲ့ တရုတ်ပညာရှင်၊ တရုတ် အပိုပစ္စည်းတွေသာသုံးပြီး နေ့စဉ်တက်နေတဲ့ ပြင် ထိန်းစရိတ်နဲ့ အတိုးနှုန်းကကော ဝန်လေးလာနိုင်လား၊ လုပ်ငန်းတွေစတင်လည်ပတ်ချိန် ပကတိဝင်ငွေက ကော စာချုပ်ပါငွေတွေပြန်လည်ပေးခြေနိုင်ဖို့ အလား အလာကောင်းတဲ့ဝင်ငွေတွေဖြစ်ရဲ့လားဆိုတာကို မျက်ခြည်မပြတ်တွက်ချက်တဲ့အဖွဲ့တွေရှိရဲ့လား။ မလုပ်ခင်ကတည်းကကော နိုင်ငံအတွက် "debt trap" အဖြစ်ကိုရောက်မသွားစေဖို့ မိမိနိုင်ငံဘက်မှာ ဖြစ်နိုင် ခြေတွေကို ကြိုတင်စောင့်ကြည့်တွက်ချက်နိုင်တဲ့ Task Force တွေ ဖွဲ့စည်းထားသလား။
၂။ ဘယ်လိုထုတ်ပြန်ချက်တွေကိုပဲကြည့်ကြUnclear Return on Investment လို့ပြောနိုင်တဲ့ လာ အိုနိုင်ငံအတွက် ရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ ပြန်လည်ရှိ နိုင်တဲ့ လုံလောက်တိကျတဲ့ ရင်နှီးမြှုပ်နှံမှုအပေါ်က ခန့်မှန်းအမြတ် Return on Investment -ROI ကို ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာမတွေ့ရခြင်း။
၃။ ချပြထားတဲ့လုပ်ငန်းတွေအထမမြောက်သေးဘဲ ဒေသခံပြည်သူလူထုအကြား နေ့စဉ် မဖြစ်မနေကုန် ဈေးနှုန်းတွေ အဆမတန်တက်လာတဲ့အတွက် ကျောင်းမတက်နိုင်၊ ကျောင်းထွက်ကာ မိသားစုစား ဝတ်နေရေးအတွက် ရရာအလုပ်ထွက်လုပ်တဲ့လူငယ် တွေပိုများလာတာနဲ့အတူ မိန်းကလေးငယ်လေးများ စွာ စားသောက်ဆိုင်၊ ကေတီဗီမှာ စားပွဲထိုးဝန်ထမ်းအ ပြင် တခြားသော ညအိပ်ဝန်ဆောင်မှုတွေကို မယုံနိုင် လောက်အောင်နည်းပါးတဲ့ကြေးနဲ့ ဝမ်းဝစေရန်အလို့ ငှာ ရင်းနှီးလုပ်ကိုင်လာရခြင်း။
၄။ ရိုးရာမပျက် တရုတ်လူမျိုးရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေရဲ့လုပ်ငန်းခွင်နဲ့ဆိုင်တဲ့ အာဏာရှိသူထိပ်ပိုင်းလူနဲ့ သက် ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်တွေသာချဉ်းကပ်ကာ လုပ်ချင်သ လိုလုပ်တဲ့ မသမာတဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကြောင့် အတိုးနှုန်းမြင့် ငွေချေးလုပ်ငန်းတွေ၊ လုပ်ခလစာနှိမ် ကာ လူသားချင်း ကျွန်ကဲ့သို့ဆက်ဆံခြင်းတွေ၊ အဲဒီအ ရာတွေအတွက် တိုင်တန်းပြန်ရင်လည်း တာဝန်ရှိသူ တွေက မိသားစုအတွက် လုံလောက်ပိုလျှံအောင် လာဘ်သပ်ပကာယူထားကြတော့ သူ့ဆန်စားရဲကာ နစ်နာသူတွေကို လျစ်လျူရှု မခြေမငံဆက်ဆံမှုတွေ ကြောင့် ပြည်သူနဲ့အာဏာပိုင်တွေကြား ယုံကြည်မှုကျ ဆင်းကာ စိတ်ဝမ်းကွဲလာခြင်း။
၄။ တရုတ်အစိုးရဘက်မှာရော လာအိုအစိုးရဘက်မှာပါ လုပ်ငန်းကြီးကြီးသေးသေး တိကျသေချာတဲ့ နှစ်ဖက် လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေရဲ့အမည်စာရင်း၊ လုပ် ငန်းအမျိုးအစား၊ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ရာနေရာ၊ ပမာဏ၊ ဒေသခံအလုပ်ခန့်ထားနိုင်မှု ဦးရေ၊ လစာနှုန်းထား၊ ထမ်းဆောင်ထားတဲ့ တစ်ဖက်ဖြစ်စေ၊ နှစ်ဖက်ဖြစ်စေ ဝင်ငွေခွန်နဲ့ ပကတိဝင်ငွေမှတ်တမ်းရှိပုံမရသလို သတ်မှတ် ကြပ်မတ်ထားခြင်းလည်း ရှိပုံမရခြင်း။
၅။ စာချုပ်ပါလုပ်ငန်းတွေမှအပ ဒေသအာဏာပိုင် တွေနဲ့ပေါင်းကာ ဂုဏ်သိက္ခာမဲ့တဲ့လုပ်ငန်းတွေကသာ တရားမဝင်ဘူးဆိုသော်ငြားလည်း တရားဝင်သကဲ့သို့ ပြောင်းတင်းစွာလည်ပတ်လာခြင်း။
၆။ ဆင်းရဲပါစေ ချမ်းသာပါစေ လူတိုင်း နေစရာရှိတဲ့ နိုင်ငံဘဝကနေ နှစ်ပေါင်း အနည်းငယ်အတွင်း တ ရုတ်လူမျိုးတွေနဲ့ ၎င်းတို့ကိုအမှီပြုသူ ဒေသခံလောဘ သားတွေက အာဏာပိုင်တွေနဲ့ပေါင်းကာ ဘယ်လို ဘယ်ပုံရလာမှန်းမသိတဲ့ငွေကြေးတွေနဲ့ အိမ်၊ ခြံ၊ မြေ ဈေးကွက်ထဲ အဆမတန်ဝယ်ယူဈေးကစားရာကနေ လူမနေတဲ့နေရာတွေမှာပင် ဒေါ်လာ သောင်း၊ သိန်းချီ သွားအောင် အိမ်၊ ခြံ၊ မြေဈေး အဆမတန်တက်လာ တဲ့အတွက် ဒေသခံလူအများစုအဖို့ အမှန်တကယ် နေထိုင်ရန်အလို့ငှာ အိုးအိမ်ပိုင်ဆိုင်နိုင်မှု မျှော်လင့် ချက်နှင့် အခွင့်အရေး မှေးမှိန်လာခြင်း။
၇။ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်ကြား ဒုစရိုက်ဆန်တဲ့ အင်တာ နက်လိမ်လည်မှု၊ မူးယစ်ဆေးဝါးပေါင်းစုံ၊ လုပ်ငန်းခွင် အနိုင်ကျင့်မှု၊ လူကုန်ကူးမှု၊ ပြည့်တန်ဆာလုပ်ငန်း၊ အ မျိုးကောင်းသမီးနဲ့ပြည့်တန်ဆာတွေကိုပင် ဆေးခတ် ကာ အသိစိတ်ပျောက်နေချိန် လူမဆန်တဲ့လိင်ဆက်ဆံ မှု ရုပ်/သံ ရိုက်ကူးဖြန့်ဝေရောင်းချခြင်း၊ ရုပ်သံပြ အ ကျပ်ကိုင်ကာ လိင်ရုပ်သံများ ဆက်လက်ရိုက်ကူးရန် ဖိအားပေးခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ တခြားသော ဒုစရိုက်လုပ် ငန်းပေါင်းများစွာ နေ့ချင်း ညချင်း လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း ကြားကြီးစိုးလာခြင်း။ (မှတ်ချက်။ အင်တာနက်လိမ် လည်မှု၊ ဖုန်းဖြင့်လိမ်လည်မှုများကို အာဖရိကလူများ က ထဲထဲဝင်ဝင် နိုင်ငံတကာ ကောစင်တာ ဝန်ဆောင် မှုလုပ်ငန်းများဟန်ဆောင်ကာ လုပ်ဆောင်နေတာကို လည်း မျက်ဝါးထင်ထင်လေ့လာခဲ့ရပါတယ်။)
၈။ တက်သစ်စလူငယ်တွေ မူးယစ်ဆေးရဲ့သားကောင် ဖြစ်၊ မရသင့်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး တွေကတစ်ဆင့် မိသားစု ငွေကြေးအထိလိုက်လာခြင်း၊ စာရိတ္တပျက်ပြားလာခြင်း၊ ချမ်းသာတဲ့မိန်းမငယ်တွေ လည်းပဲ လွယ်ကူစွာ ဘဝပျက်နိုင်တာကလည်း မိဘ တွေအတွက် ရတက်မအေးစရာအခြေအနေပဲဖြစ်ပါ တယ်။
၉။ အဲဒီအားနည်းချက်တွေ၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ၊ မလုံလောက်တဲ့ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွေကို လက်မခံနိုင် သူ ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင်တချို့က အမျိုးသားအဆင့် ကွန်းဖရင့်တွေမှာတင်ပြပေမယ့် အများနဲ့အနည်း ကြောင့် အဆိုတွေပယ်ချခံရမှုနဲ့ပဲ အဆုံးသတ်ခဲ့ရတာ များပါတယ်။
၁၀။ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အခြေခံအဆောက်အုံ တွေ ရုပ်လုံးပေါ်အသက်ဝင်လာမှု လူတန်းစားကွာ ခြားမှု ပိုမိုကြီးမားလာပြီး ဒေသခံ အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင် တဲ့အသက်အရွယ်တွေအတွင်း အလုပ်အကိုင်အခွင့် အလမ်း ခက်ခဲနေဆဲ၊ အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေတိုးနေဆဲ ဖြစ်နေသော်လည်း အံ့ဩဖွယ် လာအိုစကားရော အင်္ဂ လိပ်စကားပါမပြောတတ်ဘဲနဲ့ တရုတ်လူမျိုးတွေက လာအိုရှိ ဈေးဝယ်စင်တာတွေမှာ ဆိုင်ခန်းငယ်တွေဖွင့် ဒေသခံပြည်သူ့ဝန်ထမ်းမငှားဘဲ ခြေဟန်လက်ဟန် သုံး၊ ဂဏန်းပေါင်းစက်မှာ ကျသင့်ငွေပမာဏရိုက်ပြ ကာ ဈေးရောင်းနေတာကိုတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ နေ့စဉ် လူနေမှုကုန်ကျစရိတ်ကြီးတာ ဒေသခံတွေရဲ့လုပ်ပိုင် ခွင့်တွေ အကန်အသတ်များစွာ ဖြစ်လာတာတွေဟာ စဉ်းစားစရာ၊ မေးခွန်းထုတ်စရာများစွာဖြစ်စေပါတယ်။
အလားတူ အင်ဒိုနီရှားမှာလည်းပဲ တရုတ် ရဲ့ကျည်ဆန်ရလားလမ်းနဲ့ ရထားဝန်ဆောင်မှုက ဖွင့် ပြီး(၁)နှစ်အကြာမှာတော့ ရထားပျက်တာတွေ၊ အချိန် မမှန်နိုင်တာတွေ၊ ပြင်ထိန်းစရိတ်တွေနဲ့ ပြည်သူတွေ အကြား ရထားစီးဓာတ်ပုံရိုက် ဆိုရှယ်မီဒီယာတင်ဖို့ သက်သက်ထက်ပိုမလာ လူကြိုက်များမှုအားလျော့ ကျလာတာကိုတွေ့ရှိလာရပါတယ်။ အချုပ်အားဖြင့်ဆို ရရင် တရုတ်ရဲ့သူ့နည်းသူ့ဟန် သူ့ယုံကြည်မှုအရ သူ့ နိုင်ငံအကျိုးအတွက် သူတတ်သလိုလုပ်တာကိုအပြစ် မြင်ခြင်းထက် သူ့မဟာဗျူဟာနဲ့ ယုံကြည်မှုအခြေခံတဲ့ လုပ်ရပ်တွေဟာ မိမိနိုင်ငံအတွက် အလားအလာရှိလာ အောင် ဘယ်လိုညှိနှိုင်းယူမလဲ၊ မိမိတို့လိုချင်တာကို ဘယ်လိုသိမ်းသွင်းယူမလဲဆိုတာကို တွေးတတ်စေ ချင်တာပါ။
မိမိနိုင်ငံက ငွေ၊ နည်းပညာမစိုက်ရတဲ့ တိုင်အောင် ရထားလမ်း၊ စီးပွားရေးဇုန်ဆိုင်ရာသုံးစွဲတဲ့ မြေဧကတွေဟာလည်း နိုင်ငံပိုင်အနေနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုတွေထဲမှာတွက်ချက်သင့်ပါတယ်။ စီမံကိန်းကျသင့် ငွေ ခန့်မှန်းတင်ပြပြီးမှ တရုတ်က နည်းပညာကျွမ်းကျင် သူကစလို့ လိုအပ်တဲ့သံတိုသံစကစလို့အလုပ်ကြမ်း သမားတွေအထိ ကိုယ့်လူကိုယ်ခေါ်လာပြီး စီမံကိန်း ကုန်ကျငွေတွေအကုန် တရုတ်ပြည်ထဲပြန်ဝင်တဲ့စနစ် ကိုသုံးနေတာ ရင်နှီးမြှုပ်နှံခံနိုင်ငံတိုင်းမှာပဲ အဲဒီလူ တွေရဲ့ဝင်ငွေခွန်ကိုတောင် သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံကိုမ ဆောင်ဘူး။ ဝက်ဆီဖတ်ကြော်သလို သူ့အဆီနဲ့သူ ကြော်တဲ့စနစ်က နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုအပေါ်သုံးလေ့ရှိပြီး ထောက်ပြရင် မင်းတို့နိုင်ငံအတွက် တို့ကလာလုပ်ပေး ရတာကို ဘာဖြစ်ချင်တာလဲဆိုတဲ့အဓိပ္ပာယ်နဲ့ တရုတ် သံတမန်ကြီး ဝမ်ယိ အမြဲတစေ တုံ့ပြန်လေ့ရှိပါတယ်။ သူတို့ အဲဒီနိုင်ငံတွေကို ဖြတ်သန်းသွားလာဖို့ရထား လမ်းဆောက်တာ သူတို့နိုင်ငံအတွက် နိုင်ငံရေး၊ စစ် ရေး၊ စီးပွားရေးမဟာဗျူဟာဆိုင်ရာအကျိုးအမြတ် တစ်စုံတစ်ရာမရဘူးဆိုတာဟုတ်နိုင်ပါ့မလား။ နိုင်ငံ့ ခေါင်းဆောင်ကစလို့ တရုတ်စီမံကိန်းတွေနဲ့စပ်ဆိုင်တဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေမလုပ်ခင် ဆွေးနွေးချိန်၊ ပြင်ဆင် ချိန်၊ စီမံကိန်းအချိန်နဲ့လည်ပတ်ချိန်တိုင်းမှာ နိုးကြား ပါးနပ်ပြီး ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို ဦးစားပေးပြီး လိမ္မာပါးနပ်စွာ ကိုင်တွယ်ပြောဆိုဆုံးဖြတ် ကြဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်စီမံကိန်း အချိန်ဇယား တွေအတိုင်း အဆင့်ဆင့် အထမမြောက်၊ မပြီး၊ အ ကောင်အထည်မဖော်နိုင်တာတွေကို တင်းကြပ်စွာ ကိုင်တွယ်တပ်ဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတိုင်းမှာ တရုတ်စီမံကိန်းတွေ အမြဲလိုလို ကတိကဝတ်တွေ ပြောင်တင်းစွာပျက်ကွက်တာနဲ့အတူ နှောင့်နှေးကြန့် ကြာတတ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံကိုပင် အပြစ်ပြန်တင်ရဲ ပါးစပ်ပိတ်စေတဲ့အထိ တရုတ်တို့ရဲ့ စကားတတ်ပါး နပ်မှုက အံ့မခန်းလောက်အောင်ကျွမ်းကျင်ကြပါ တယ်။ အလားတူစွာ ဒေသဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်ရေးအာ ဏာပိုင်တွေ၊ စစ်တပ်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေဟာလည်း မိမိ ဌာနတပ်ဖွဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ နိုင်ငံ့ဂုဏ်သိက္ခာ အမျိုးသား အကျိုးစီပွားဆိုင်ရာတွေအတွက် ထည့်သွင်းစဉ်းစား ကာ လိမ္မာပါးနပ်ပြီးထိရောက်ရင် မြန်စွာ သမာသမတ် ရှိရှိ အချိန်နဲ့တစ်ပြေးညီ ကိုင်တွယ်တတ်ဖို့လိုပါတယ်။ ပြည်သူတွေထဲမှာလည်း တရုတ်တွေရဲ့ ခါးပိုက်ဆောင် နာမည်ခံသူဌေးအဖြစ်နဲ့ အမွေးစားခံရသူ လူယုံလုပ် သူတွေအဖြစ် တိုင်းပြည်နဲ့လူမျိုးဘဝကို မိမိရဲ့တဒင်္ဂ ဘဝအဆင်ပြေမှုအတွက် ချမနင်းကြဖို့ အလွန်အရေး ကြီးလှပါကြောင်း မိမိနိုင်ငံမှာ သဘောတူပြီး၊ လုပ် ဆောင်ဆဲနဲ့ နောင်လာလတ္တံ့သော တရုတ်စီမံကိန်း တွေမှာ သတိပြုဆင်ခြင်အောင်မြင်ကြနိုင်ရန်အလို့ ငှာ လေ့လာသုံးသပ်တပ်ပြလိုက်ပါတယ်။
(မှတ်ချက်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့လည်း လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ကြီးအတိုင်း နိုင်ငံငယ်တွေအပေါ် မိမိနဲ့အပေး အယူမျှမယ်ထင်တဲ့ တည်ဆဲအစိုးရခေါင်းဆောင်တွေ ရဲ့ စီပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ မြှောက်ပင့်သာယာမှုအား နည်းချက်တွေကို အခွင့်ကောင်းယူ စာချုပ်ချုပ်ကာ နောင်ခေါင်းဆောင်မျိုးဆက် အဆက်ဆက်အား သ ဘောတူပြီးကြောင်းကို အားနည်းချက်အဖြစ် ချုပ်ကိုင် ကာ လက်သင့်သလို ငါရပြီးရောဆိုတဲ့ မျက်နှာပြောင် ပြောင် စီးပွားရေးမဟာဗျူဟာတွေအစား မျိုးဆက်အ လိုက် အထင်ကြီးလေးစားရလောက်တဲ့ တည်ဆဲဥပ ဒေတွေ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို လေးစားလိုက်နာနိုင်တဲ့ စီးပွားရေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု Rules Based Order and Investment မျိုးကို နှစ်နိုင်ငံ နောင်လာနောက်သား တွေအကျိုးနဲ့ ချစ်ကြည်ရေးကို အမှန်တကယ် မဟာ ဗျူဟာချ ချဉ်းကပ်ကျင့်သုံးပြီး ကမ္ဘာက အထင်ကြီး လေးစားယုံကြည်ရတဲ့ အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ဖို့လည်း ကြိုပမ်းသင့်ပါတယ်။)
Zawgyi Version:
တ႐ုတ္ရဲ႕ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ မဟာဗ်ဴဟာက ႏိုင္ငံငယ္ေတြအတြက္ ဘာလဲ၊ ဘယ္လဲ . .??
(ေဆာင္းပါး)
လင္းျမတ္ (NP News) - ႏိုဝင္ဘာလ ၂ဝ
အာဆီယံႏိုင္ငံေတြအေပၚ အင္အားႀကီး အိမ္နီးခ်င္းတ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပိုးလမ္းမႀကီးစီမံကိန္းအ ေၾကာင္းျပဳကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ အေျချပဳေပၚထြန္းလာ တဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြအလိုက္ တ႐ုတ္အထူးစီပြားေရး ဇုန္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာေတြဟာ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္စီမံကိန္းေတြ ဝင္ခြင့္ရထားၿပီးသားႏိုင္ငံေတြအတြင္းရွိ လုပ္ေဆာင္ ၿပီးႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ဆဲစီမံကိန္းေတြကို လက္ေတြ႕ေလ့ လာတာဟာလည္း အေရးပါၿပီး လက္ေတြ႕က်ႏိုင္မယ့္ အျပင္ မိမိႏိုင္ငံအတြက္လည္း အုပ္တစ္ခ်ပ္သဲတစ္ ပြင့္ကဲ့သို႔ အေထာက္အကူျပဳလိမ့္မယ္လို႔ ယုံၾကည္မိ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လာအိုႏိုင္ငံရွိ တ႐ုတ္ရဲ႕ အထူးစီး ပြားေရးဇုန္ကိုေလ့လာမိသေလာက္ မွီျငမ္း စုစည္း တင္ျပလိုပါတယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ လာအိုႏိုင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗီယန္က်န္းမွစတင္တာ မဲေခါင္ျမစ္ေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ နာမည္ႀကီးၿမိဳ႕ႀကီးေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ဗန္းဗီ ယန္၊ လြမ္ဖဘမ္ ၿမိဳ႕ေတြအပါအဝင္ တျခားေသာၿမိဳ႕ ေတြကိုျဖတ္ေက်ာ္ကာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ကူမင္းၿမိဳ႕အထိ ေပါက္ေအာင္ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္းစီမံကိန္းကို ၿပီး စီးကာ စတင္ေျပးဆြဲေနၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီရထား လမ္းစီမံကိန္းႀကီးအေပၚ လာအိုႏိုင္ငံဘက္ကက်ခံရ မယ့္ ရင္းႏွီျမႇဳပ္ႏွံမႈပမာဏမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၅.၉)ဘီလ်ံရွိေၾကာင္း ေလ့လာခ်က္ေတြအရသိရွိရ ပါတယ္။
ထို႔အတူ (SEZs)လို႔လူသိမ်ားၾကတဲ့ Special Economic Zones အေၾကာင္းကိုလည္း လက္ေတြ႕ေလ့လာမႈအခ်က္အလက္ေတြအေပၚမူ တည္ၿပီးတင္ျပလိုပါတယ္။ လာအိုႏိုင္ငံ ဗီယန္က်န္းရွိ တ႐ုတ္အထူးစီပြားေရးဇုန္ သို႔မဟုတ္ That Luang Lake Special Economic Zone (TLSEZ) ဟာ အဝင္မုခ္ဦးႀကီးကခမ္းနားသလို၊ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္ မွာလည္း လူေနေဆာက္လုပ္ၿပီး ကြန္ဒိုအနည္းငယ္၊ ေဈးဝယ္စင္တာ၊ စားေသာက္ဆိုင္တန္းတခ်ိဳ႕ကို ျမင္ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ၿပီး၊ အဲဒီေနာက္ စံျပ စပါးစိုက္ပ်ိဳးခင္းတ ခ်ိဳ႕နဲ႔ ဟိုတစ္စဒီတစ္စေသာေခါင္းစဥ္ေတြအတိုင္း အျပ သို႔မဟုတ္ စတင္လုပ္ေဆာင္ေနဟန္ျပသထားတဲ့ ေမြးျမဴ ေရးနဲ႔တျခားေသာစီမံကိန္းေတြကို လုပ္ကြက္တစ္ခုစီ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေဈးဝယ္စင္တာေတြကိုဝင္ၾကည့္ တဲ့အခါမွာေတာ့ ဘာပစၥည္း၊ ကုန္စည္မွ မည္မည္ရရ ေရာင္းခ်ျပင္ဆင္ထားတာမေတြ႕ရဘဲ ကြင္းထီးထီးထဲ က ေျခာက္ကပ္လြန္းလွတဲ့ေဈးဝယ္စင္တာႀကီးအျဖစ္ သာ ျမင္ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ညဘက္ သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့မႈအေတြ႕အႀကဳံေတြအရေတာ့ ထိုတ႐ုတ္ အထူးစီပြားေရးဇုန္ရဲ႕တည္ေနရာဟာ ၿမိဳ႕ထဲနဲ႔လူေန အိမ္ေျခေတြကေန သြားေရာက္ဖို႔မလြယ္ကူလွပါ။ အ ငွားယာဥ္ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္ယာဥ္ေတြနဲ႔သာသြားႏိုင္ ၿပီး လူလည္းအေတာ္ျပတ္ကာ သီးသန႔္ဆန္လြန္းလွပါ တယ္။ ည(၁၁)နာရီေနာက္ပိုင္း မုခ္ဦးကိုေက်ာ္ကာ ေဈးဝယ္စင္တာေရွ႕ကားပါကင္ကိုေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ မီးေတြထိန္လင္းၿပီး ကားထိုးဖို႔ပါကင္ရွာရခက္ ေလာက္ေအာင္ ကားေတြနဲ႔ျပည့္ႏွက္ေနပါတယ္။ သီ ခ်င္းသံေတြလည္းဆူညံကာ တ႐ုတ္စားေသာက္ဆိုင္ ႀကီးေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာမွ ဘီယာ၊ အရက္မ်ိဳးစုံေရာင္းခ် တဲ့ဘားေတြ၊ ကလပ္ေတြဟာ အသက္ဝင္ေနဆဲျဖစ္ပါ တယ္။ ကလပ္ထဲမွာ ထိုင္စရာခုံမရွိေလာက္ေအာင္ လူေတြနဲ႔ျပည့္က်ပ္ေနကာ အမ်ားစုက ေဒသခံ ဆယ္ ေက်ာ္သက္ေတြျဖစ္ၾကၿပီး ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္အစုံက လာေရာက္တဲ့ဧည့္သည္တို႔ ကခုန္ေသာက္စား ဝိုင္းဖြဲ႕ ေပ်ာ္ျမဴးေနၾကတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ကလပ္ေရာ ဘားမွာပါ လူေတြဟာ ဘာေတြစားသုံးထားမွန္းမသိ ေပမယ့္ အားလုံးဟာ စည္းခ်က္ႀကီးတစ္ခုေအာက္ မွာကခုန္ေနတာ သာမန္ေတးသြားကို ခံစားကခုန္ေန သည္ထက္ တစ္ခုခုပူးကပ္ေနသလို၊ စက္႐ုပ္ေတြလို ၾကည့္ရင္း စိတၱဇဆန္လာပါတယ္။ မိမိတစ္သက္ မၾကားဖူးတဲ့ေဆးေတြ၊ အရည္အမည္မ်ိဳးစုံကိုလည္း ရႏိုင္ေၾကာင္း ခ်ိတ္ဆက္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း အဲဒီအရာ ေတြကို လူငယ္ေတြ၊ ဧည့္သည္ေတြ ႀကိဳက္ၾကေၾကာင္း လည္းေျပာပါတယ္။ စားပြဲထိုးနဲ႔အတူထိုင္ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးသူ မိန္းမငယ္ေလးအကုန္လုံးနီးပါဟာ လာအို နယ္ၿမိဳ႕အစုံကလာၾကတာျဖစ္ၿပီး သူတို႔ရရွိတဲ့လစာ ဟာလည္း အေတာ္နည္းပါၿပီး စားသုံးသူတို႔ထံမွ ေမတၱာ နဲ႔ေပးတဲ့အပိုေငြသားေလးေတြအေပၚသာမွီခိုၿပီး နယ္ က ဝင္ေငြမရွိတဲ့မိသားစုထံ ျပန္ပို႔ေထာက္ပံ့ေနရသူက မ်ားလွပါတယ္။ ဘားရဲ႕အျပင္ဘက္ကိုအေပါ့အပါး သြားစဥ္မွာလည္း အိမ္သာအထြက္လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ က ေမွ်ာ္လင့္မထားတဲ့ျမင္ကြင္းတစ္ခုက အသက္အ ႐ြယ္အားျဖင့္ ေက်ာင္းေနအ႐ြယ္လူမမည္ မိန္းက ေလး၊ ေယာက်ာ္းေလးေတြက အိမ္သာမွထြက္လာသူ ေတြကို အဆာေျပမုန႔္နဲ႔လာအိုလုပ္မုန႔္ေတြကို အ တင္း အုပ္စုဖြဲ႕ျဖစ္ေစ တစ္ဦးစီျဖစ္ေစ လိုက္လံေရာင္း ခ်ေနရၾကသည္မွာလည္း စိတ္ထဲ အေတာ္အဆင္မ ေျပလွတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ သူတို႔ေလးေတြ ေက်ာင္း ေနအ႐ြယ္လူမမည္ေတြဟာ အိပ္ခ်ိန္ညဥ့္နက္တဲ့အထိ အသက္မျပည့္ေသးသူနဲ႔ျပည့္ၿပီးသူေတာင္ အၿမဲတမ္း မရွိအပ္တဲ့ေနရာနဲ႔ တံခါးတစ္ခ်ပ္သာျခားတဲ့ေနရာမွာ ဘာေၾကာင့္ရွိေနရတာလဲ။ စီပြားေရးနဲ႔ တစ္ဦးခ်င္းဝင္ ေငြနိမ့္ပါးတဲ့ႏိုင္ငံမို႔ စားဝတ္ေနေရးေၾကာင့္ဆိုတာကို နားလည္ပါတယ္။ ဒီလိုပဲ မသမာသူေတြက လူမမည္ ေတြကို ဒီေနရာအထိေရာက္ေအာင္ အုပ္စုဖြဲ႕ေစခိုင္း တာလား၊ သူတို႔က စီးပြားေရးဇုန္အတြက္သိမ္းထားတဲ့ေျမေနရာေတြနဲ႔အနီးဆုံး ႐ြာနီးခ်ဳပ္စပ္က ကေလး ေတြလား။ စည္းကမ္းႀကီး ေရွး႐ိုးစြဲလွပါတယ္ဆိုတဲ့ လာအိုကြန္ျမဴနစ္အစိုးရက ဒါကိုမျမင္တာလား။ ထူး ျခားတာကလည္း ဒီလို မရႈပ္မရွင္းလုပ္ငန္းေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ႀကိဳးနီစနစ္မ်ားလွတဲ့အစိုးရယႏၲရားထဲမွ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ဆဲဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ ၎တို႔နဲ႔ဆက္ စပ္ေနသူေတြရဲ႕ တိုက္႐ိုက္ သို႔မဟုတ္ သြယ္ဝိုက္စြာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားမႈေတြလည္း အမ်ားစုရွိေနပါတယ္။ အခ်ဳပ္အရေျပာရရင္ အထူးစီးပြားေရးဇုန္အဂၤါရပ္ ေတြနဲ႔အညီလုပ္ျပထားတဲ့လုပ္ကြက္ဟာ ျပန္ခန္းျပ ကြက္တစ္ခုခန႔္သာရွိေနၿပီး ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေန တဲ့လုပ္ဆဲလုပ္ငန္းေတြ၊ စက္ယႏၲရားေတြ၊ လုပ္ငန္း ခြင္ေတြမေတြ႕ရေပမယ့္ ညဘက္မွာ ဝင္ေငြ ေသာက္ ေသာက္လဲဝင္ႏိုင္တဲ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းေတြက သာ အသက္ဝင္ေနတာဟာလည္း စိတ္ဝင္စားဖြယ္၊ မွတ္သားစဥ္းစားဆင္ျခင္ဖြယ္ရာ အခ်က္အလက္ အ ေတြ႕အႀကဳံေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္းနဲ႔ အထူးစီပြားေရး ဇုန္အတြက္ တ႐ုတ္ရဲ႕ လာအိုအာဏာပိုင္ေတြထံခ်ဥ္း ကပ္စဥ္ အမ်ားသိျမင္ေလာက္တဲ့အခ်က္အလက္မက္ လုံးေတြ ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ ေအာက္ပါအခ်က္ အလက္ေကာင္းေတြကိုေတြ႕ရပါတယ္။
၁။ လာအိုႏိုင္ငံ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဗီယန္က်န္းနဲ႔ ကီလိုမီတာ ေပါင္း(၁၀၃၅)ေဝးကြာတဲ့ တ႐ုတ္ျပည္ ကူမင္းၿမိဳ႕ကို အရင္က ရက္နဲ႔ခ်ီတဲ့ကားလမ္းခရီးအစား ျမန္ႏႈန္းျမင့္ ရထားလမ္းမွာ ကူးလူးဆက္ဆံေရးအတြက္ အခ်ိန္ မ်ားစြာသက္သာေစႏိုင္ေၾကာင္း။
၂။ ပို႔ကုန္၊ သြင္းကုန္ဆိုင္ရာ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈျမန္ႏႈန္း နဲ႔ကုန္က်စရိတ္ေတြကို (၂၀%)မွ(၄၀%)အထိ ေလ်ာ့ က်ေစႏိုင္ေၾကာင္း။
၃။ အဓိက လာအိုၿမိဳ႕ေတာ္ေတြျဖစ္တဲ့ ဗီယန္က်န္း၊ ဗန္းဗီယန္၊ လြမ္ဖဘမ္ ၿမိဳ႕တို႔ ခရီးသြားလုပ္ငန္းဝန္ ေဆာင္မႈနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈျမႇင့္တင္ႏိုင္ျခင္း။ (၂၀၂၃) ခုႏွစ္ စစ္တမ္းေတြအရ တ႐ုတ္-လာအို ကုန္သြယ္မႈ ဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇ ဒသမ ၁) ဘီလ်ံအထိရွိ ခဲ့ၿပီး ဒီလို လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ် လြယ္ကူေစႏိုင္ပါက ေနာက္ထပ္(၂၆%)အထိ တိုး ျမႇင့္ႏိုင္ဖို႔ခန႔္မွန္းႏိုင္ေၾကာင္း။
၄။ ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံ "land locked countries" လို႔နာမည္ႀကီးတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံငယ္ေလးကို ကုန္းလမ္းဆက္သြယ္ေရးႏိုင္ငံ " land linked " အျဖစ္သို႔ေျပာင္းလဲကာ ေကာင္းမြန္ ေသာ စီးပြားေရးစႀကႍႏိုင္ငံျဖစ္ခြင့္ အေနာဂတ္သစ္ရွိ ေၾကာင္း။
၅။ ျမန္ႏႈန္းျမင့္ရထားလမ္းၿပီးစီးပါက အဲဒီရထားလမ္းနဲ႔ အၿပိဳင္ေပၚလာမယ့္ အျမန္လမ္း၊ အေျခခံအေဆာက္ အအုံေတြဟာ လာအိုႏိုင္ငံကို အနာဂတ္ရဲ႕ ရထား လမ္းစႀကႍစီးပြားေရးဇုန္ႀကီးေတြ၊ ကုန္သြယ္မႈဗဟိုႏိုင္ ငံ၊ ၿမိဳ႕အျဖစ္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္ကာ တျခားေသာရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈလည္း ဝင္ေရာက္လာႏိုင္ေၾကာင္း။
လူေနမႈအဖြဲ႕အစည္း လူသားအရင္းျမစ္ ေတြအတြက္ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္ေကာင္းေတြ ကို ထုတ္ႏုတ္ၾကည့္ရင္လည္း-
၁။ တိုးတက္လာမယ့္ ေဆာက္လုပ္ေနေရးလုပ္ငန္း ေတြ၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ၊ ကုန္စည္နဲ႔တျခားဝန္ ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေတြ၊ စက္မႈဇုန္ေတြက လူတန္းစား အစုံအတြက္ အလုပ္ကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ားစြာ ေဖာ္ ေဆာင္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း။
၂။ ႏွစ္ဖက္ႏိုင္ငံရွိ လုပ္ငန္းခြင္ဝင္အ႐ြယ္နဲ႔ မ်ိဳးဆက္ သစ္လူငယ္ေတြအၾကား ေဒသတစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တစ္ႏိုင္ ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံအၾကား ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ ေဈးကြက္ ဆိုင္ရာ ကူးလူးဆက္သြယ္ရာကတစ္ဆင့္ ယဥ္ေက်းမႈ နဲ႔နားလည္မႈေတြဖလွယ္ႏိုင္ေၾကာင္း။
၃။ ေဝးလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ေက်းလက္ေတာ႐ြာေတြမွာရွိ တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ၊ လူေတြအထိ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ ဝန္ေဆာင္မႈဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြတိုးတက္လာေစၿပီး က႑အစုံက လူတန္းစားအစုံတို႔ကို ေန႔ စဥ္၊ လစဥ္၊ ႏွစ္စဥ္ ဝင္ေငြတိုးပြားလာေစႏိုင္ေၾကာင္း။
ေျမျပင္က ပကတိအရွိတရားေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ရဲ႕ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံခံ ႏိုင္ငံငယ္ဘက္က အားနည္းခ်က္ေတြကို လည္း ေတြ႕ရသည္မွာ-
၁။ တစ္ႏိုင္ငံလုံး တစ္ႏွစ္ GDP (၁၆-၁၇) ဘီလ်ံသာ ရွိတဲ့ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဒီလို အေမရိကန္ေဒၚလာ (၅ ဒသမ ၉)ဘီလ်ံတန္ ရထားလမ္းရင္းႏွီျမႇဳပ္ႏွံမႈေႂကြးၿမီကို ဘယ္လိုျပန္ေခ်ပႏိုင္မလဲ၊ ရထားလမ္း စတင္လည္ ပတ္ကတည္းက ရပ္မေနတဲ့ တ႐ုတ္ပညာရွင္၊ တ႐ုတ္ အပိုပစၥည္းေတြသာသုံးၿပီး ေန႔စဥ္တက္ေနတဲ့ ျပင္ ထိန္းစရိတ္နဲ႔ အတိုးႏႈန္းကေကာ ဝန္ေလးလာႏိုင္လား၊ လုပ္ငန္းေတြစတင္လည္ပတ္ခ်ိန္ ပကတိဝင္ေငြက ေကာ စာခ်ဳပ္ပါေငြေတြျပန္လည္ေပးေျခႏိုင္ဖို႔ အလား အလာေကာင္းတဲ့ဝင္ေငြေတြျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာကို မ်က္ျခည္မျပတ္တြက္ခ်က္တဲ့အဖြဲ႕ေတြရွိရဲ႕လား။ မလုပ္ခင္ကတည္းကေကာ ႏိုင္ငံအတြက္ "debt trap" အျဖစ္ကိုေရာက္မသြားေစဖို႔ မိမိႏိုင္ငံဘက္မွာ ျဖစ္ႏိုင္ ေျခေတြကို ႀကိဳတင္ေစာင့္ၾကည့္တြက္ခ်က္ႏိုင္တဲ့ Task Force ေတြ ဖြဲ႕စည္းထားသလား။
၂။ ဘယ္လိုထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကိုပဲၾကည့္ၾကUnclear Return on Investment လို႔ေျပာႏိုင္တဲ့ လာ အိုႏိုင္ငံအတြက္ ရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ ျပန္လည္ရွိ ႏိုင္တဲ့ လုံေလာက္တိက်တဲ့ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအေပၚက ခန႔္မွန္းအျမတ္ Return on Investment -ROI ကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာမေတြ႕ရျခင္း။
၃။ ခ်ျပထားတဲ့လုပ္ငန္းေတြအထမေျမာက္ေသးဘဲ ေဒသခံျပည္သူလူထုအၾကား ေန႔စဥ္ မျဖစ္မေနကုန္ ေဈးႏႈန္းေတြ အဆမတန္တက္လာတဲ့အတြက္ ေက်ာင္းမတက္ႏိုင္၊ ေက်ာင္းထြက္ကာ မိသားစုစား ဝတ္ေနေရးအတြက္ ရရာအလုပ္ထြက္လုပ္တဲ့လူငယ္ ေတြပိုမ်ားလာတာနဲ႔အတူ မိန္းကေလးငယ္ေလးမ်ား စြာ စားေသာက္ဆိုင္၊ ေကတီဗီမွာ စားပြဲထိုးဝန္ထမ္းအ ျပင္ တျခားေသာ ညအိပ္ဝန္ေဆာင္မႈေတြကို မယုံႏိုင္ ေလာက္ေအာင္နည္းပါးတဲ့ေၾကးနဲ႔ ဝမ္းဝေစရန္အလို႔ ငွာ ရင္းႏွီးလုပ္ကိုင္လာရျခင္း။
၄။ ႐ိုးရာမပ်က္ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕လုပ္ငန္းခြင္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အာဏာရွိသူထိပ္ပိုင္းလူနဲ႔ သက္ ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြသာခ်ဥ္းကပ္ကာ လုပ္ခ်င္သ လိုလုပ္တဲ့ မသမာတဲ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ အတိုးႏႈန္းျမင့္ ေငြေခ်းလုပ္ငန္းေတြ၊ လုပ္ခလစာႏွိမ္ ကာ လူသားခ်င္း ကြၽန္ကဲ့သို႔ဆက္ဆံျခင္းေတြ၊ အဲဒီအ ရာေတြအတြက္ တိုင္တန္းျပန္ရင္လည္း တာဝန္ရွိသူ ေတြက မိသားစုအတြက္ လုံေလာက္ပိုလွ်ံေအာင္ လာဘ္သပ္ပကာယူထားၾကေတာ့ သူ႔ဆန္စားရဲကာ နစ္နာသူေတြကို လ်စ္လ်ဴရႈ မေျခမငံဆက္ဆံမႈေတြ ေၾကာင့္ ျပည္သူနဲ႔အာဏာပိုင္ေတြၾကား ယုံၾကည္မႈက် ဆင္းကာ စိတ္ဝမ္းကြဲလာျခင္း။
၄။ တ႐ုတ္အစိုးရဘက္မွာေရာ လာအိုအစိုးရဘက္မွာပါ လုပ္ငန္းႀကီးႀကီးေသးေသး တိက်ေသခ်ာတဲ့ ႏွစ္ဖက္ လာေရာက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕အမည္စာရင္း၊ လုပ္ ငန္းအမ်ိဳးအစား၊ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရာေနရာ၊ ပမာဏ၊ ေဒသခံအလုပ္ခန႔္ထားႏိုင္မႈ ဦးေရ၊ လစာႏႈန္းထား၊ ထမ္းေဆာင္ထားတဲ့ တစ္ဖက္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ဖက္ျဖစ္ေစ ဝင္ေငြခြန္နဲ႔ ပကတိဝင္ေငြမွတ္တမ္းရွိပုံမရသလို သတ္မွတ္ ၾကပ္မတ္ထားျခင္းလည္း ရွိပုံမရျခင္း။
၅။ စာခ်ဳပ္ပါလုပ္ငန္းေတြမွအပ ေဒသအာဏာပိုင္ ေတြနဲ႔ေပါင္းကာ ဂုဏ္သိကၡာမဲ့တဲ့လုပ္ငန္းေတြကသာ တရားမဝင္ဘူးဆိုေသာ္ျငားလည္း တရားဝင္သကဲ့သို႔ ေျပာင္းတင္းစြာလည္ပတ္လာျခင္း။
၆။ ဆင္းရဲပါေစ ခ်မ္းသာပါေစ လူတိုင္း ေနစရာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံဘဝကေန ႏွစ္ေပါင္း အနည္းငယ္အတြင္း တ ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ၎တို႔ကိုအမွီျပဳသူ ေဒသခံေလာဘ သားေတြက အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ေပါင္းကာ ဘယ္လို ဘယ္ပုံရလာမွန္းမသိတဲ့ေငြေၾကးေတြနဲ႔ အိမ္၊ ၿခံ၊ ေျမ ေဈးကြက္ထဲ အဆမတန္ဝယ္ယူေဈးကစားရာကေန လူမေနတဲ့ေနရာေတြမွာပင္ ေဒၚလာ ေသာင္း၊ သိန္းခ်ီ သြားေအာင္ အိမ္၊ ၿခံ၊ ေျမေဈး အဆမတန္တက္လာ တဲ့အတြက္ ေဒသခံလူအမ်ားစုအဖို႔ အမွန္တကယ္ ေနထိုင္ရန္အလို႔ငွာ အိုးအိမ္ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္မႈ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္ႏွင့္ အခြင့္အေရး ေမွးမွိန္လာျခင္း။
၇။ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ၾကား ဒုစ႐ိုက္ဆန္တဲ့ အင္တာ နက္လိမ္လည္မႈ၊ မူးယစ္ေဆးဝါးေပါင္းစုံ၊ လုပ္ငန္းခြင္ အႏိုင္က်င့္မႈ၊ လူကုန္ကူးမႈ၊ ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္း၊ အ မ်ိဳးေကာင္းသမီးနဲ႔ျပည့္တန္ဆာေတြကိုပင္ ေဆးခတ္ ကာ အသိစိတ္ေပ်ာက္ေနခ်ိန္ လူမဆန္တဲ့လိင္ဆက္ဆံ မႈ ႐ုပ္/သံ ႐ိုက္ကူးျဖန႔္ေဝေရာင္းခ်ျခင္း၊ ႐ုပ္သံျပ အ က်ပ္ကိုင္ကာ လိင္႐ုပ္သံမ်ား ဆက္လက္႐ိုက္ကူးရန္ ဖိအားေပးၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ တျခားေသာ ဒုစ႐ိုက္လုပ္ ငန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေန႔ခ်င္း ညခ်င္း လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း ၾကားႀကီးစိုးလာျခင္း။ (မွတ္ခ်က္။ အင္တာနက္လိမ္ လည္မႈ၊ ဖုန္းျဖင့္လိမ္လည္မႈမ်ားကို အာဖရိကလူမ်ား က ထဲထဲဝင္ဝင္ ႏိုင္ငံတကာ ေကာစင္တာ ဝန္ေဆာင္ မႈလုပ္ငန္းမ်ားဟန္ေဆာင္ကာ လုပ္ေဆာင္ေနတာကို လည္း မ်က္ဝါးထင္ထင္ေလ့လာခဲ့ရပါတယ္။)
၈။ တက္သစ္စလူငယ္ေတြ မူးယစ္ေဆးရဲ႕သားေကာင္ ျဖစ္၊ မရသင့္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေတြကတစ္ဆင့္ မိသားစု ေငြေၾကးအထိလိုက္လာျခင္း၊ စာရိတၱပ်က္ျပားလာျခင္း၊ ခ်မ္းသာတဲ့မိန္းမငယ္ေတြ လည္းပဲ လြယ္ကူစြာ ဘဝပ်က္ႏိုင္တာကလည္း မိဘ ေတြအတြက္ ရတက္မေအးစရာအေျခအေနပဲျဖစ္ပါ တယ္။
၉။ အဲဒီအားနည္းခ်က္ေတြ၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ၊ မလုံေလာက္တဲ့ပြင့္လင္းျမင္သာမႈေတြကို လက္မခံႏိုင္ သူ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဝင္တခ်ိဳ႕က အမ်ိဳးသားအဆင့္ ကြန္းဖရင့္ေတြမွာတင္ျပေပမယ့္ အမ်ားနဲ႔အနည္း ေၾကာင့္ အဆိုေတြပယ္ခ်ခံရမႈနဲ႔ပဲ အဆုံးသတ္ခဲ့ရတာ မ်ားပါတယ္။
၁၀။ တ႐ုတ္ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အေျခခံအေဆာက္အုံ ေတြ ႐ုပ္လုံးေပၚအသက္ဝင္လာမႈ လူတန္းစားကြာ ျခားမႈ ပိုမိုႀကီးမားလာၿပီး ေဒသခံ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ တဲ့အသက္အ႐ြယ္ေတြအတြင္း အလုပ္အကိုင္အခြင့္ အလမ္း ခက္ခဲေနဆဲ၊ အလုပ္လက္မဲ့ဦးေရတိုးေနဆဲ ျဖစ္ေနေသာ္လည္း အံ့ဩဖြယ္ လာအိုစကားေရာ အဂၤ လိပ္စကားပါမေျပာတတ္ဘဲနဲ႔ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြက လာအိုရွိ ေဈးဝယ္စင္တာေတြမွာ ဆိုင္ခန္းငယ္ေတြဖြင့္ ေဒသခံျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမငွားဘဲ ေျခဟန္လက္ဟန္ သုံး၊ ဂဏန္းေပါင္းစက္မွာ က်သင့္ေငြပမာဏ႐ိုက္ျပ ကာ ေဈးေရာင္းေနတာကိုေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ ေန႔စဥ္ လူေနမႈကုန္က်စရိတ္ႀကီးတာ ေဒသခံေတြရဲ႕လုပ္ပိုင္ ခြင့္ေတြ အကန္အသတ္မ်ားစြာ ျဖစ္လာတာေတြဟာ စဥ္းစားစရာ၊ ေမးခြန္းထုတ္စရာမ်ားစြာျဖစ္ေစပါတယ္။
အလားတူ အင္ဒိုနီရွားမွာလည္းပဲ တ႐ုတ္ ရဲ႕က်ည္ဆန္ရလားလမ္းနဲ႔ ရထားဝန္ေဆာင္မႈက ဖြင့္ ၿပီး(၁)ႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ ရထားပ်က္တာေတြ၊ အခ်ိန္ မမွန္ႏိုင္တာေတြ၊ ျပင္ထိန္းစရိတ္ေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြ အၾကား ရထားစီးဓာတ္ပုံ႐ိုက္ ဆိုရွယ္မီဒီယာတင္ဖို႔ သက္သက္ထက္ပိုမလာ လူႀကိဳက္မ်ားမႈအားေလ်ာ့ က်လာတာကိုေတြ႕ရွိလာရပါတယ္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆို ရရင္ တ႐ုတ္ရဲ႕သူ႔နည္းသူ႔ဟန္ သူ႔ယုံၾကည္မႈအရ သူ႔ ႏိုင္ငံအက်ိဳးအတြက္ သူတတ္သလိုလုပ္တာကိုအျပစ္ ျမင္ျခင္းထက္ သူ႔မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ယုံၾကည္မႈအေျခခံတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြဟာ မိမိႏိုင္ငံအတြက္ အလားအလာရွိလာ ေအာင္ ဘယ္လိုညႇိႏႈိင္းယူမလဲ၊ မိမိတို႔လိုခ်င္တာကို ဘယ္လိုသိမ္းသြင္းယူမလဲဆိုတာကို ေတြးတတ္ေစ ခ်င္တာပါ။
မိမိႏိုင္ငံက ေငြ၊ နည္းပညာမစိုက္ရတဲ့ တိုင္ေအာင္ ရထားလမ္း၊ စီးပြားေရးဇုန္ဆိုင္ရာသုံးစြဲတဲ့ ေျမဧကေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံပိုင္အေနနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ မႈေတြထဲမွာတြက္ခ်က္သင့္ပါတယ္။ စီမံကိန္းက်သင့္ ေငြ ခန႔္မွန္းတင္ျပၿပီးမွ တ႐ုတ္က နည္းပညာကြၽမ္းက်င္ သူကစလို႔ လိုအပ္တဲ့သံတိုသံစကစလို႔အလုပ္ၾကမ္း သမားေတြအထိ ကိုယ့္လူကိုယ္ေခၚလာၿပီး စီမံကိန္း ကုန္က်ေငြေတြအကုန္ တ႐ုတ္ျပည္ထဲျပန္ဝင္တဲ့စနစ္ ကိုသုံးေနတာ ရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခံႏိုင္ငံတိုင္းမွာပဲ အဲဒီလူ ေတြရဲ႕ဝင္ေငြခြန္ကိုေတာင္ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကိုမ ေဆာင္ဘူး။ ဝက္ဆီဖတ္ေၾကာ္သလို သူ႔အဆီနဲ႔သူ ေၾကာ္တဲ့စနစ္က ႏိုင္ငံတိုင္းလိုလိုအေပၚသုံးေလ့ရွိၿပီး ေထာက္ျပရင္ မင္းတို႔ႏိုင္ငံအတြက္ တို႔ကလာလုပ္ေပး ရတာကို ဘာျဖစ္ခ်င္တာလဲဆိုတဲ့အဓိပၸာယ္နဲ႔ တ႐ုတ္ သံတမန္ႀကီး ဝမ္ယိ အၿမဲတေစ တုံ႔ျပန္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူတို႔ အဲဒီႏိုင္ငံေတြကို ျဖတ္သန္းသြားလာဖို႔ရထား လမ္းေဆာက္တာ သူတို႔ႏိုင္ငံအတြက္ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ ေရး၊ စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာဆိုင္ရာအက်ိဳးအျမတ္ တစ္စုံတစ္ရာမရဘူးဆိုတာဟုတ္ႏိုင္ပါ့မလား။ ႏိုင္ငံ့ ေခါင္းေဆာင္ကစလို႔ တ႐ုတ္စီမံကိန္းေတြနဲ႔စပ္ဆိုင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ေတြမလုပ္ခင္ ေဆြးေႏြးခ်ိန္၊ ျပင္ဆင္ ခ်ိန္၊ စီမံကိန္းအခ်ိန္နဲ႔လည္ပတ္ခ်ိန္တိုင္းမွာ ႏိုးၾကား ပါးနပ္ၿပီး ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ဦးစားေပးၿပီး လိမၼာပါးနပ္စြာ ကိုင္တြယ္ေျပာဆိုဆုံးျဖတ္ ၾကဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ သတ္မွတ္စီမံကိန္း အခ်ိန္ဇယား ေတြအတိုင္း အဆင့္ဆင့္ အထမေျမာက္၊ မၿပီး၊ အ ေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္တာေတြကို တင္းၾကပ္စြာ ကိုင္တြယ္တပ္ဖို႔လည္းလိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ တ႐ုတ္စီမံကိန္းေတြ အၿမဲလိုလို ကတိကဝတ္ေတြ ေျပာင္တင္းစြာပ်က္ကြက္တာနဲ႔အတူ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန႔္ ၾကာတတ္ၿပီး သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကိုပင္ အျပစ္ျပန္တင္ရဲ ပါးစပ္ပိတ္ေစတဲ့အထိ တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ စကားတတ္ပါး နပ္မႈက အံ့မခန္းေလာက္ေအာင္ကြၽမ္းက်င္ၾကပါ တယ္။ အလားတူစြာ ေဒသဆိုင္ရာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာ ဏာပိုင္ေတြ၊ စစ္တပ္ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြဟာလည္း မိမိ ဌာနတပ္ဖြဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ၊ ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္သိကၡာ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီပြားဆိုင္ရာေတြအတြက္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ကာ လိမၼာပါးနပ္ၿပီးထိေရာက္ရင္ ျမန္စြာ သမာသမတ္ ရွိရွိ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ကိုင္တြယ္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ျပည္သူေတြထဲမွာလည္း တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ ခါးပိုက္ေဆာင္ နာမည္ခံသူေဌးအျဖစ္နဲ႔ အေမြးစားခံရသူ လူယုံလုပ္ သူေတြအျဖစ္ တိုင္းျပည္နဲ႔လူမ်ိဳးဘဝကို မိမိရဲ႕တဒဂၤ ဘဝအဆင္ေျပမႈအတြက္ ခ်မနင္းၾကဖို႔ အလြန္အေရး ႀကီးလွပါေၾကာင္း မိမိႏိုင္ငံမွာ သေဘာတူၿပီး၊ လုပ္ ေဆာင္ဆဲနဲ႔ ေနာင္လာလတၱံ့ေသာ တ႐ုတ္စီမံကိန္း ေတြမွာ သတိျပဳဆင္ျခင္ေအာင္ျမင္ၾကႏိုင္ရန္အလို႔ ငွာ ေလ့လာသုံးသပ္တပ္ျပလိုက္ပါတယ္။
(မွတ္ခ်က္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ႀကီးအတိုင္း ႏိုင္ငံငယ္ေတြအေပၚ မိမိနဲ႔အေပး အယူမွ်မယ္ထင္တဲ့ တည္ဆဲအစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြ ရဲ႕ စီပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ေျမႇာက္ပင့္သာယာမႈအား နည္းခ်က္ေတြကို အခြင့္ေကာင္းယူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ကာ ေနာင္ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးဆက္ အဆက္ဆက္အား သ ေဘာတူၿပီးေၾကာင္းကို အားနည္းခ်က္အျဖစ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ ကာ လက္သင့္သလို ငါရၿပီးေရာဆိုတဲ့ မ်က္ႏွာေျပာင္ ေျပာင္ စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာေတြအစား မ်ိဳးဆက္အ လိုက္ အထင္ႀကီးေလးစားရေလာက္တဲ့ တည္ဆဲဥပ ေဒေတြ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ေလးစားလိုက္နာႏိုင္တဲ့ စီးပြားေရးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ Rules Based Order and Investment မ်ိဳးကို ႏွစ္ႏိုင္ငံ ေနာင္လာေနာက္သား ေတြအက်ိဳးနဲ႔ ခ်စ္ၾကည္ေရးကို အမွန္တကယ္ မဟာ ဗ်ဴဟာခ် ခ်ဥ္းကပ္က်င့္သုံးၿပီး ကမာၻက အထင္ႀကီး ေလးစားယုံၾကည္ရတဲ့ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔လည္း ႀကိဳပမ္းသင့္ပါတယ္။)